Yêu Nha Trang qua từng nét vẽ...
Nha Trang đẹp và gây thương nhớ với bất cứ ai, dù là người đang sinh sống ở thành phố này hay là người xa xứ, khách du lịch thập phương. Chẳng thế mà ngày càng có nhiều hội nhóm trên mạng xã hội sưu tầm những ảnh đẹp Nha Trang xưa và nay, vừa để gợi lại ký ức về miền thùy dương cát trắng năm nào, vừa để thấy Nha Trang ngày càng lộng lẫy hơn với vẻ đẹp hiện đại…
Chiều đông Nha Trang năm 1975.
Nhưng đã có mấy ai chiêm ngưỡng được vẻ đẹp Nha Trang xưa qua những bức tranh vẽ?
Đó là một buổi gặp tình cờ. Hôm đó, chúng tôi có dịp về thăm làng cổ Đường Lâm (Hà Nội). Trong tiết trời se lạnh một ngày đầu đông, bên ly trà trong không gian ấm áp của quán cà phê nhỏ, mọi người giới thiệu kiến trúc sư Nguyễn Thế Khải, ông được trong giới mệnh danh là người đánh thức các vùng đất bằng nét vẽ quy hoạch, là tác giả của hàng chục công trình xây dựng mang quy mô lớn, tầm cỡ quốc gia trên khắp đất nước. Ở tuổi thất thập cổ lai hy, kiến trúc sư Khải vẫn còn rất phong trần, lãng tử, vừa ngồi hàn huyên vừa cầm bút ký họa chân dung cho từng người chỉ trong nháy mắt. “Bạn ở Nha Trang à? Tôi có hàng chục bức vẽ về Nha Trang năm 1975 đấy!” - ông cười. Tôi tròn mắt ngạc nhiên. Bởi nhiều lần lang thang trên facebook, vào các trang từ nhóm kín đến nhóm công khai có chủ đề về Nha Trang xưa, tôi đã say sưa ngắm ảnh Nha Trang và mường tượng ra chỗ này chỗ nọ trong ký ức. Nhưng với hội họa thì có lẽ chưa bao giờ tôi được chiêm ngưỡng một bức tranh vẽ Nha Trang thời mới được giải phóng.
Kiến trúc sư Nguyễn Thế Khải
Những bức tranh của kiến trúc sư Khải là những khoảnh khắc ông vẽ nhanh trong chuyến công tác tới Nha Trang vào năm 1975. Đường Trần Phú một chiều lộng gió, bãi biển vắng người với những con sóng nhấp nhô…, nét vẽ đơn sơ, mộc mạc nhưng đủ để khắc họa một Nha Trang thời xa vắng. Những bức tranh đã ngả màu thời gian nhưng vẫn thấy Nha Trang rất đẹp, bình yên và thơ mộng. Kiến trúc sư Khải chia sẻ: “Những năm ngồi trên ghế nhà trường và sau này đi làm quy hoạch xây dựng các đô thị, tôi vẫn mong ước được đi đến khắp mọi miền đất nước, nhất là được đến Nha Trang, Khánh Hòa. Qua sách báo, tôi được biết Nha Trang là vùng biển đẹp với những bãi tắm lý tưởng, có Hòn Chồng độc đáo, có Tháp Bà Ponagar cổ kính, có Viện Hải dương học và Viện Pasteur, có yến sào cùng với trầm hương nổi tiếng trong, ngoài nước… May mắn là sau khi miền Nam giải phóng, tôi được Tổng cục Dầu khí chọn đi khảo sát địa điểm xây dựng Khu liên hợp lọc hóa dầu miền Nam Việt Nam. Đoàn khảo sát có 4 kỹ sư, trong đó có tôi là đại diện của Bộ Kiến trúc. Những ngày đoàn làm việc tại Nha Trang, chúng tôi có dịp đi nhiều nơi, tranh thủ những lúc rảnh rỗi, tôi thường ký họa những nơi mình đến. Dù chỉ là những khoảnh khắc nhưng lại lưu vào trong ký ức tôi những ấn tượng khó phai về miền thùy dương cát trắng…”.
Tranh lụa Hòn Chồng.
Xem những bức tranh kiến trúc sư Khải vẽ về Nha Trang, có thể hình dung về một Nha Trang có nét đẹp hoang sơ thời bấy giờ. Như bức họa Theo dòng thời gian, biển Nha Trang liêu xiêu trong gió với những hàng dừa, có vài bậc thang thô sơ dẫn lối xuống bãi biển. Bức Chiều đông Nha Trang với từng lớp sóng xô bờ, biển dữ dội hơn trong mắt một người họa sĩ ghé phố biển vào một buổi chiều cuối đông lạnh lẽo. Kiến trúc sư Khải chia sẻ, ông vẽ rất nhanh, có khi chỉ với một cái bút dạ, nguệch ngoạc vài phút là đã có một bức tranh. Là người đi qua những năm tháng chiến tranh, mỗi vùng đất đi qua, ngoài công việc ông còn tranh thủ vẽ về những nơi mình đã đến và lưu làm tư liệu. Để rồi sau này, có khi mấy chục năm mới quay trở lại những nơi ấy, ông thấy mình may mắn vì đã được chứng kiến sự đổi thay của những vùng đất này… “Gia tài” hội họa của ông là hơn 100 bức tranh vẽ bằng thuốc nước, tranh lụa và agrinic ghi lại vẻ đẹp, phong cảnh của những nơi ông từng đặt chân đến.
“Nha Trang bây giờ thay đổi nhiều quá, nhất là con đường Trần Phú. Sau này có dịp quay trở lại, tôi thấy thành phố biển chuyển mình quá nhanh, quá sôi động. Tôi đã tìm đến những nơi mình đã ngồi hàng giờ để vẽ và bỗng thấy yêu hơn thành phố này, vì qua bao thăng trầm biển nơi đây vẫn rất đẹp, con người nơi đây vẫn rất đáng yêu, như lần đầu tôi gặp gỡ…” - kiến trúc sư Khải nói. Những bức họa về Nha Trang được ông lưu giữ cẩn thận, mỗi khi gặp người Nha Trang ông đều muốn cho họ xem để thấy được Nha Trang ngày xưa như thế nào, thấy được nét đẹp của biển và tình yêu ông dành cho biển…
Theo dòng thời gian.
Chợt nghĩ, nên chăng có một triển lãm ảnh vẽ về Nha Trang xưa và nay vào dịp thành phố kỷ niệm 100 năm vào năm 2024, có lẽ những bức tranh quý giá này của kiến trúc sư Khải và nhiều người khác sẽ không bị “ngủ vùi” ở đâu đó mà sẽ được trưng bày để những người yêu Nha Trang có thêm góc nhìn về sức sống mãnh liệt của một thành phố gây thương nhớ cho biết bao nhiêu người…
HẢI NGUYỆT
