Phía sau quyết định hủy bỏ kế hoạch mở rộng công suất khai thác của Ả Rập Xê-út

Đầu tiên, các nhà phân tích suy đoán rằng triển vọng về nhu cầu dầu dài hạn đang bị nghi ngờ.

Trong khi đó, các ngân hàng đầu tư cho rằng tăng trưởng nguồn cung từ các nhà khai thác ngoài thỏa thuận OPEC+ đã gây ngạc nhiên cho thị trường trong hai năm qua, và nhà xuất khẩu dầu thô hàng đầu thế giới, Ả Rập Saudi, có thể đã nhận ra rằng họ đang phải đối mặt với một vấn đề và phải đấu tranh mạnh mẽ hơn để đạt được mục tiêu thị phần của mình.

Sau đó, người ta tin rằng thông báo bất ngờ từ Saudi Aramco có thể hỗ trợ giá dầu lâu hơn.

Cuối cùng, việc tạm dừng mở rộng dự kiến sẽ tiết kiệm cho gã khổng lồ dầu mỏ Aramco hàng tỷ USD từ chi phí vốn cho các dự án mới quy mô lớn, giảm bớt áp lực lên bảng cân đối kế toán và có khả năng để lại nhiều tiền mặt hơn cho kho bạc của Vương quốc, nơi đang lên kế hoạch cho một số tiền khổng lồ để phục vụ các dự án tương lai như dự án NEOM - một trụ cột chính trong chương trình Tầm nhìn 2030 của Ả Rập Xê-út nhằm thúc đẩy nền kinh tế và đa dạng hóa nền kinh tế ngoài dầu mỏ.

Aramco cho biết lãnh đạo Vương quốc này đã ra lệnh ngừng công việc mở rộng công suất bền vững tối đa lên 13 triệu thùng/ngày, thay vào đó giữ ở mức 12 triệu thùng/ngày. Công ty dầu mỏ lớn nhất thế giới cho biết trong một tuyên bố rằng họ sẽ cập nhật kế hoạch chi tiêu vốn trong năm vào tháng 3 khi công bố kết quả tài chính năm 2023.

Ả Rập Xê-út có thể khiến thị trường ngạc nhiên với thông báo này, nhưng quyết định này đã được cân nhắc trong ít nhất sáu tháng do lo ngại rằng nhà xuất khẩu dầu thô hàng đầu thế giới không hoàn toàn kiếm tiền từ công suất dư thừa của mình, Reuters trích dẫn một nguồn tin trong ngành.

Mối lo ngại về nhu cầu dầu?

Cả Aramco và Ả Rập Xê-út đều không đưa ra lý do cho quyết định từ bỏ kế hoạch mở rộng công suất. Phản ứng tức thời từ các nhà phân tích và người tham gia thị trường là nhà xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới có thể đã điều chỉnh giảm kỳ vọng về nhu cầu dầu trong dài hạn.

Trên thực tế, Ả Rập Xê-út và OPEC tiếp tục tuyên bố rằng nhu cầu sẽ còn tăng và thế giới sẽ cần nhiều dầu khí hơn để bù đắp sản lượng đang suy giảm từ các mỏ đã trưởng thành.

OPEC thậm chí còn nâng đáng kể triển vọng nhu cầu dầu dài hạn của mình và hiện dự kiến nhu cầu dầu toàn cầu vào khoảng 116 triệu thùng/ngày vào năm 2045, tăng 6 triệu thùng/ngày so với đánh giá trước đó, do tiêu thụ năng lượng tiếp tục tăng và sẽ cần tất cả các nguồn cung cấp năng lượng.

Tuy nhiên, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết nhu cầu dầu sẽ đạt đỉnh điểm vào cuối thập kỷ này.

Vì Ả Rập Xê-út đang dẫn đầu các nỗ lực quản lý nguồn cung dầu từ OPEC+, nên họ có thể đã quyết định rằng công suất bền vững tối đa hiện tại là 12 triệu thùng/ngày là đủ, vì hiện tại họ có công suất khai thác dự phòng là 3 triệu thùng/ngày.

Điển hình như việc Vương quốc này hiếm khi cung cấp hơn 11 triệu thùng/ngày cho thị trường, trong những tháng đầu năm 2020 trong bối cảnh cuộc chiến giá cả toàn diện với Nga trong khi giá đang giảm do đại dịch Covid phá hủy nhu cầu.

Cạnh tranh nguồn cung ngoài OPEC

Nhiều nhà phân tích cho biết, ngoài những lo ngại về nhu cầu trong dài hạn, lý do được thảo luận nhiều nhất khiến Saudi quay đầu đối với việc mở rộng công suất là do nguồn cung tăng trưởng mạnh hơn từ các nhà khai thác ngoài OPEC+ trong những năm gần đây, hầu hết là từ Mỹ.

Bob McNally, Chủ tịch công ty tư vấn Rapidan Energy Group và cựu quan chức Nhà Trắng, nói với Bloomberg: “Riyadh nhận thấy sự cân bằng yếu hơn trong vài năm tới, chủ yếu là do nguồn cung bên ngoài OPEC+”.

Theo Martijn Rats, chiến lược gia dầu mỏ toàn cầu tại Morgan Stanley, với nguồn cung mạnh hơn dự kiến từ Mỹ và các nhà sản xuất ngoài OPEC+ khác, “khoảng trống trên thị trường dầu dành cho dầu của OPEC đang chịu áp lực”.

Về phần mình, Barclays tin rằng việc Saudi dừng mở rộng được thúc đẩy nhiều hơn bởi phản ứng nguồn cung mạnh mẽ đáng ngạc nhiên bên ngoài liên minh OPEC +, thay vì dự báo nhu cầu giảm.

Barclays cho biết: “Nếu triển vọng nhu cầu xấu đi, với tư cách là một trong những nhà khai thác có chi phí thấp nhất, Ả Rập Xê-út được cho là sẽ tốt hơn nếu tăng sản lượng của mình để làm chậm tốc độ chuyển đổi và đầu tư vào năng lực quốc tế”.

Còn theo Citi, quyết định của Saudi có thể có nghĩa là OPEC+ đã bắt đầu nhận ra rằng họ có vấn đề.

Citi Research cho hay: “Cụ thể là quy mô của công suất ngày càng tăng trên thị trường dầu mỏ toàn cầu và nhu cầu KSA tiếp tục nhường lại thị phần để đáp ứng sự tăng trưởng của các đối thủ cạnh tranh (đá phiến của Mỹ, Guyana, Brazil)”.

Ngân sách Ả Rập Xê-út

Vốn đầu tư thấp hơn từ Aramco, hiện việc mở rộng bị tạm dừng, có thể tăng thu nhập cho Vương quốc, quốc gia muốn đầu tư vào du lịch, thành phố kỹ thuật số và các dự án mạo hiểm mới tiên tiến trong tương lai.

Ngân hàng Emirates NBD dự kiến thâm hụt ngân sách của Ả Rập Xê-út sẽ tăng lên -4,3% GDP trong năm nay, so với ước tính chính thức là -1,9% GDP.

Emirates NBD cho biết vào tháng 1: “Trong năm 2024, chúng tôi dự đoán giá dầu sẽ đạt trung bình 82,5 USD/thùng, tương tự như năm 2023”.

“Tuy nhiên, với việc Ả Rập Xê-út hiện đang gia hạn mức cắt giảm sản lượng tự nguyện 1 triệu thùng/ngày ít nhất cho đến tháng 3 năm 2024 và chỉ phục hồi dần dần sau đó, chúng tôi dự đoán lượng dầu bán ra sẽ giảm khoảng -4% so với mức trung bình năm 2023, ảnh hưởng đến doanh thu ngân sách”.

Bình An

OP/REU