Kinh tế Ukraine sẽ ra sao nếu phương Tây cắt viện trợ?

Vì chính phủ Ukraine dành toàn bộ doanh thu cho quân đội nên họ phải dựa vào viện trợ quốc tế từ các đối tác phương Tây. Thâm hụt ngân sách dự kiến sẽ lên tới 44 tỷ USD và Kiev hy vọng sẽ trang trải khoản thâm hụt này bằng cả khoản vay trong nước và viện trợ tài chính từ nước ngoài.

Bộ Tài chính Ukraine cho biết nước này sẽ cần khoảng 37 tỷ USD nguồn tài trợ bên ngoài vào năm tới, giảm nhẹ so với mức 41 tỷ USD dự kiến trước đó. Tổng số đang có xu hướng giảm khi Bộ dường như đang tìm cách cắt giảm chi phí ở những nơi có thể.

Tòa nhà Ngân hàng Quốc gia Ukraina ở Kiev. (Hình ảnh Panama7/Getty Images)

Theo một cựu nhà lập pháp Ukraine am hiểu về các vấn đề ngân sách hiện tại, nhu cầu của Ukraine có thể sẽ đạt khoảng 6-6,5 tỷ USD mỗi tháng vào năm 2024.

Cựu nghị sĩ cho biết Ukraine có thể trang trải khoảng 2 tỷ USD tiền thuế và 1 tỷ USD khác từ việc phát hành nợ và nghĩa vụ, nghĩa là Ukraine phải chi khoảng 3,5 tỷ USD mỗi tháng, tương đương 42 tỷ USD, trong năm tới.

Với sự giúp đỡ cam kết từ một số đối tác, bao gồm Anh, Nhật Bản và IMF với mức hỗ trợ khoảng 10 tỷ USD, quốc gia này vẫn sẽ phải đối mặt với khoản lỗ khoảng 32 tỷ USD. Thời điểm giải ngân tài chính cũng sẽ quyết định liệu Ukraine có thể đối mặt khủng hoảng hay không.

Trong khi đó, gói viện trợ trị giá 50 tỷ euro và 61 tỷ USD viện trợ từ Mỹ vẫn bị ràng buộc trong các cuộc chiến chính trị.

Chính phủ đang cân nhắc nhiều phương án khác nhau, bao gồm bán trái phiếu trong nước, thu thuế hoặc in tiền, nhưng những giải pháp này chỉ có thể trang trải được hai tháng đầu năm và có nguy cơ gây tổn hại cho nền kinh tế về lâu dài.

Sergey Fursa, nhà phân tích tại công ty đầu tư Dragon Capital, mặc dù có một số kế hoạch dự phòng, nhưng không có giải pháp thần kỳ nào có thể giữ cho nền kinh tế Ukraine tiếp tục phát triển mà không có sự trợ giúp từ bên ngoài.

Để ngăn chặn nền kinh tế sụp đổ, Ukraine rất cần viện trợ hiện đang chờ xử lý ở cả hai bờ Đại Tây Dương.

Người đi bộ đi qua văn phòng đổi ngoại tệ ở Kyiv, Ukraine vào ngày 18 tháng 12 năm 2023. (Ảnh: Andrew Kravchenko/Bloomberg).

Lãnh đạo EU không đạt được thỏa thuận viện trợ trị giá 50 tỷ euro cho Ukraine sau khi Thủ tướng Hungary Viktor Orban vào giữa tháng 12/2023 phủ quyết gói “Cơ sở Ukraine”.

Một quan chức Hungary gần đây cho biết vào ngày 18/1 rằng một thỏa thuận với EU về viện trợ Ukraine vẫn còn rất xa vời.

Theo các quan chức EU giấu tên được Politico trích dẫn, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ triệu tập lại về vấn đề này vào ngày 1 tháng 2, trong khi Orban đã ra tín hiệu vào đầu tháng 1 rằng họ có thể dỡ bỏ quyền phủ quyết nếu viện trợ được xem xét hàng năm.

Bộ trưởng Kinh tế Yuliia Svyrydenko nói với Kyiv Independent: “Ngay cả khi chúng tôi không nhận được tiền theo kế hoạch “Cơ sở Ukraine”, Ukraine vẫn có kế hoạch B. “Tôi tin tưởng rằng chúng tôi sẽ đảm bảo được nguồn tài trợ.”

Theo Bộ Kinh tế, Ủy ban Châu Âu được cho là đang nghiên cứu ít nhất ba đến bốn kịch bản để đảm bảo một lượng hỗ trợ tài chính nhất định từ EU trong suốt năm 2024.

Tờ Financial Times đưa tin hôm 26/12, EU cũng được cho là đang lập một kế hoạch dựa trên khoản nợ trị giá lên tới 20 tỷ euro để tài trợ cho Ukraine và phá vỡ quyền phủ quyết đã hứa của Hungary.

Trong khi đó, yêu cầu hỗ trợ ngân sách bổ sung 61 tỷ USD của Nhà Trắng đã không nhận được đủ sự ủng hộ tại Quốc hội.

Các chuyên gia nói với tờ Kyiv Independent rằng nếu Ukraine không đảm bảo được viện trợ nước ngoài kịp thời, chính phủ và Ngân hàng Quốc gia Ukraine (NBU) sẽ phải sử dụng nhiều giải pháp khác nhau, nhưng không giải pháp nào trong số đó có thể thay thế viện trợ nước ngoài về lâu dài.

Chính phủ có thể chỉ có đủ dự trữ cho tháng 1 và tháng 2, Hlib Vyshlinsky, người đứng đầu Trung tâm Chiến lược Kinh tế, nói với Kyiv Independent.

Dragon Capital ước tính rằng chính phủ đã kết thúc năm 2023 với số dư thanh khoản ước tính là 3-4 tỷ USD, Vyshlinsky cho biết.

Danylo Hetmantsev, chủ tịch ủy ban tài chính quốc hội, nói với hãng truyền thông RBC-Ukraine rằng Ukraine đã thu hút được khoảng 5 tỷ USD vào tháng 12 năm 2023, điều này có thể giúp nước này vượt qua khó khăn trong vài tháng.

NBU có 40 tỷ USD dự trữ quốc tế. Tuy nhiên, chính phủ không thể sử dụng chúng vì chúng thuộc sở hữu của ngân hàng trung ương và nếu sử dụng hết dự trữ, Ukraine sẽ không có bất kỳ công cụ nào để hỗ trợ giá trị của đồng hryvnia nếu nó sụp đổ.

Ngoài ra, Ukraine cũng đang tính đến việc tịch thu tài sản nhà nước bị đóng băng của Nga, nhưng đó là một chặng đường dài.

Điều này đòi hỏi một phản ứng thống nhất, mạnh mẽ từ các đồng minh của Ukraine để chuyển 300 tỷ USD tài sản ngân hàng trung ương của Nga bị đóng băng trong các đường ống tài chính phương Tây kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện.

Bloomberg đưa tin hôm 10/1, trích dẫn ba tài liệu mà họ thu được, được cho là chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ủng hộ đạo luật cho phép tịch thu một số quỹ bị đóng băng của Nga và chuyển chúng sang Ukraine.

Washington, Brussels và Kyiv từ lâu đã thảo luận về các cách thức hợp pháp để chuyển các khoản tiền này sang hỗ trợ các nỗ lực tái thiết Ukraine, nhưng khó có khả năng tài sản sẽ bị tịch thu chỉ sau một đêm.

Điệp Nguyễn (Theo Kyivindependent)