Kiến tạo không gian và động lực phát triển mới cho toàn cầu

Các nhà lãnh đạo tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 15, trong đó công bố việc kết nạp thêm 6 thành viên. Ảnh: Reuters

Những gam màu xám trên bức tranh thế giới

Quan sát tình hình quốc tế trong năm qua, chủ đề bất ổn an ninh có tần suất dày đặc trên các phương tiện truyền thông. Tình trạng bất ổn an ninh diễn ra ở nhiều châu lục, dễ thấy như: Những cuộc chiến phủ bóng đen cả khu vực; sự trỗi dậy của các tổ chức khủng bố, kéo theo các chiến dịch càn quét khủng bố được tăng cường trên diện rộng; bế tắc trong việc hòa đàm những cuộc chiến kéo dài gần thập kỷ ở những “điểm nóng” xung đột của thế giới; các cuộc nội chiến dai dẳng chưa thấy hồi kết…

Trong xã hội ở nhiều quốc gia, vấn đề an ninh cũng vô cùng căng thẳng, khi liên tiếp xảy ra các vụ xả súng trong cộng đồng dân cư; biểu tình quá khích dẫn tới bạo loạn ở nhiều quốc gia châu Âu làm xáo trộn an ninh trật tự, đời sống, sinh kế của người dân; một số quốc gia châu Phi đảo chính, tạo đà cho nhiều cuộc đảo chính tiềm tàng; leo thang tình trạng bài trừ sắc tộc; tội phạm có tổ chức ngày càng manh động…

Ở phần lớn của thế giới, an ninh tuy vẫn được đảm bảo nhưng cũng khó tránh khỏi những ảnh hưởng nhất định. Trên thực tế, nhiều quốc gia tuy không hứng chịu tình trạng mất an ninh nhưng cũng đã bị kéo vào các cuộc chiến, chịu thiệt hại trực tiếp bởi các cuộc chiến tranh, cũng như chịu những tác động lớn do sự xáo trộn trật tự. Điển hình như tình trạng mất an ninh dẫn tới “đứt gãy” chuỗi cung ứng, thiếu hụt năng lượng, khan hiếm hàng hóa thiết yếu. An ninh bất ổn cũng khiến dòng người di cư nối dài các kỷ lục lịch sử, gây áp lực lớn và tiêu tốn rất nhiều chi phí ở những quốc gia ổn định…

Không chỉ là vấn đề bạo lực, biến đổi khí hậu trong năm qua cũng gây ra nhiều thảm họa thiên tai lịch sử, làm sâu sắc hơn những bất ổn trên phương diện quốc tế. Đau xót nhất có thể kể đến như thảm họa động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria vào đầu tháng 2/2023, ước tính làm hơn 55 nghìn người thiệt mạng, vô số người bị thương, hàng triệu người lâm cảnh vô gia cư, mất sinh kế; hàng ngàn tòa nhà, cơ sở hạ tầng quan trọng bị phá hủy; thiệt hại vật chất và chi phí tái thiết có thể lên tới hàng trăm tỷ USD.

Thảm họa thiên nhiên gây thương vong lớn khác trong năm qua là động đất tại Morocco vào tháng 9/2023 khiến gần 3 nghìn người thiệt mạng; động đất tại Afghanistan vào đầu tháng 10/2023 khiến gần 2,5 nghìn người thiệt mạng…

Hỗ trợ nhân đạo cho các nạn nhân của thảm họa động đất lịch sử tại Morocco. Ảnh: Arab News

Gắn kết kiến tạo không gian phát triển mới

Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên hợp quốc, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres kêu gọi cộng đồng quốc tế tiếp tục tăng cường phối hợp hành động, nỗ lực tìm kiếm các giải pháp sáng tạo nhằm thúc đẩy phát triển bền vững và phòng ngừa, giải quyết xung đột trong khuôn khổ Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế vì lợi ích của các thế hệ tương lai.

Trên bình diện quốc tế, trong năm 2023, dù vẫn còn những phức tạp về sự chia rẽ, xáo trộn quan hệ quốc tế, nhưng trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, hàng loạt các mối quan hệ hợp tác song phương cũng đạt được tiến bộ lớn khi không chỉ gạt bỏ những mâu thuẫn, thậm chí là thù hận trong quá khứ để kiến tạo những không gian phát triển mới cho tương lai.

Tương tự, những tổ chức quốc tế, tổ chức khu vực cũng gặt hái nhiều tiến bộ phát triển trong năm qua, nổi bật nhất có thể kể đến như: Saudi Arabia trở thành đối tác đối thoại của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO); Nhóm 5 quốc gia BRICS kết nạp thêm 6 quốc gia; Liên minh châu Phi (AU) trở thành thành viên thường trực của Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20); Anh gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); Hiệp định về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học ở vùng biển nằm ngoài quyền tài phán quốc gia (Hiệp định về biển cả) được Liên hợp quốc thông qua và nhiều quốc gia tiến hành ký kết; Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tăng cường gắn kết với các đối tác…

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen ký Hiệp định về biển cả cùng hơn 60 quốc gia trong khuôn khổ hoạt động của Tuần lễ cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 78. Ảnh: Reuters

Hàng loạt sự kiện nêu trên được đánh giá là những gam màu tươi sáng bao trùm trên bình diện rộng của bức tranh thế giới. Bởi lẽ, với những vết thương trong quá trình nhiều năm, thế giới khó có thể tránh khỏi việc phải đối mặt với hàng loạt bất ổn. Song điều quan trọng hơn hết là phải nhận diện những cách tiếp cận mới để có được không gian phát triển mới. Điều này đã được hiện thực hóa bằng hàng loạt tiến bộ trong các mối quan hệ song phương và đa phương cho thấy một tầm nhìn xa và chắc chắn sẽ trở thành nguồn động lực vĩ mô để thế giới đạt được những chuyển biến lớn.

Năm 2023, thế giới đã phải đối mặt với những thách thức lịch sử. Tuy nhiên, song hành với những biến động là sự hỗ trợ, sẻ chia của cộng đồng quốc tế với các nỗ lực toàn cầu cứu trợ người gặp nạn trong các thảm họa thiên nhiên; hỗ trợ nhân đạo ở các “điểm nóng” xung đột; các bên giao tranh “gác súng” để mở đường cho hoạt động nhân đạo.

Thanh Trúc