Khơi sức thanh xuân cho Đảng. Bài 2: Những 'điểm nghẽn' trong công tác phát triển đảng viên trẻ

Được sự truyền lửa từ bậc lão thành, đoàn viên xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong thêm sắt son lời thề theo Đảng - Ảnh: Q.H

Trăn trở từ cơ sở

Được sáp nhập từ hai miền quê Hải Xuân và Hải Vĩnh vào tháng 3/2020, xã Hải Hưng khởi đầu chặng đường mới với nhiều thử thách. Trước khi sáp nhập, năm 2018, xã Hải Vĩnh đã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), còn xã Hải Xuân vẫn đang chinh phục các tiêu chí khó. Vì thế, căn cứ quy định, sau sáp nhập, xã Hải Hưng chưa được tính xây dựng NTM thành công.

Trong bối cảnh ấy, cán bộ, người dân địa phương phải tiếp tục nỗ lực hoàn thành các tiêu chí còn lại. Chính điều này đã làm “xáo động” một bộ phận người dân. Trước tình hình đó, các cán bộ, đảng viên xã Hải Hưng đã vào cuộc với tất cả tinh thần.

Họ tập trung tuyên truyền, vận động, tháo gỡ những “nút thắt” trong suy nghĩ của người dân, giúp bà con ý thức hơn vai trò, vị trí, trách nhiệm của mình. Nhờ thế, chưa đầy 1 năm sau sáp nhập, xã Hải Hưng đã được công nhận đạt chuẩn NTM. Dự kiến cuối năm nay xã sẽ về đích NTM nâng cao.

Từ câu chuyện trên nên hơn ai hết, lãnh đạo xã Hải Hưng hiểu rõ vai trò, vị trí của đảng viên. Họ xác định phát triển đảng viên, nhất là phát triển đảng viên từ đoàn viên, thanh niên là nhiệm vụ cần được ưu tiên.

Vì thế, nhiều giải pháp đã được Đảng ủy xã Hải Hưng triển khai để tạo nguồn. Điều đáng trăn trở là dù rất nỗ lực nhưng tỉ lệ đảng viên nói chung, đảng viên là đoàn viên ở các khu dân cư (KDC) của xã Hải Hưng nói riêng được kết nạp Đảng trong thời gian qua lại không đạt chỉ tiêu đề ra. Con số đảng viên kết nạp bình quân hằng năm chỉ chạm mốc 6/10 người.

Trên địa bàn xã, có chi bộ KDC nhiều năm liền chưa phát triển được đảng viên nào từ đoàn viên. Thẳng thắn nhìn nhận hạn chế ấy, Bí thư Đảng ủy xã Hải Hưng Cáp Hữu Chiểu cho biết: “Nguyên nhân của thực trạng trên là lực lượng đoàn viên ở KDC ngày càng mỏng.

Phần lớn đoàn viên sau khi tốt nghiệp THPT đều đi học nghề, xuất khẩu lao động, làm công nhân, học đại học ở địa phương khác... Nguồn thanh niên để bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng ở địa phương ngày càng ít.

Mặt khác, một số cấp ủy chi bộ dân cư chưa quan tâm đúng mức đến công tác phát triển đảng viên nói chung và đảng viên trong đoàn viên nói riêng. Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là đoàn thanh niên chưa đủ mạnh”.

Thách thức mà Đảng ủy xã Hải Hưng đối mặt cũng là bài toán khó đối với Đảng ủy Phường 3, thị xã Quảng Trị. Theo số liệu thống kê, từ đầu năm 2020 đến đầu tháng 8/2023, Đảng ủy Phường 3 chỉ mới kết nạp được 13 đảng viên, trong đó có 5 đoàn viên ở địa bàn dân cư và 1 đoàn viên ở trường học. Nếu không hành động mạnh mẽ hơn, Đảng ủy Phường 3 có nguy cơ không hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.

Cũng như ở xã Hải Hưng, phần lớn đoàn viên, thanh niên ở Phường 3, thị xã Quảng Trị đang sinh sống, làm việc, học tập ở xa quê. Số thanh niên bám trụ, gắn bó với quê hương khá khiêm tốn. Phần lớn họ lại không có việc làm, thu nhập không ổn định hoặc không đủ điều kiện về trình độ, uy tín... Cá biệt, một số quần chúng có cái nhìn chưa toàn diện nên không mặn mà, không thiết tha với việc vào Đảng.

Cán bộ đoàn trao đổi về những khó khăn, vướng mắc nảy sinh từ thực tiễn tại hội thảo “Đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong đoàn viên ở khu dân cư và trường THPT” - Ảnh: Q.H

Thực tế mà Đảng ủy xã Hải Hưng, huyện Hải Lăng và Đảng ủy Phường 3, thị xã Quảng Trị gặp cũng là bài toán khó đối với nhiều cấp ủy đảng trong tỉnh. Tổ chức đảng là hạt nhân của hệ thống chính trị ở cơ sở.

Nếu hạt nhân đó chỉ tập trung những người “có tuổi” thì hiệu quả hoạt động của cả hệ thống sẽ có phần ì ạch. Không dừng lại ở đó, việc thiếu hụt đội ngũ đảng viên trẻ chắc chắn sẽ gây ra khó khăn trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị.

Nghịch lý về nguồn cho Đảng

Tính đến hết tháng 6/2023, toàn Đảng bộ tỉnh có 14 đảng bộ trực thuộc gồm: 10 đảng bộ huyện, thị xã, thành phố, 1 đảng bộ khối, 3 đảng bộ lực lượng vũ trang với 603 tổ chức cơ sở đảng, 49.031 đảng viên. Trong đó, đảng viên là đoàn viên là 9.757 người, chiếm 19,9% tổng số đảng viên. 4 năm qua, số lượng đảng viên mới kết nạp trong toàn Đảng bộ tỉnh đạt thấp so với chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII đề ra và cũng chưa đảm bảo chỉ tiêu Nghị quyết 21 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Tỉ lệ đảng viên được kết nạp từ đoàn viên ưu tú chưa đạt 70% theo yêu cầu Nghị quyết 25 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII.

Đầu tháng 8/2023, Ban Tổ chức Tỉnh ủy phối hợp với Tỉnh đoàn tổ chức hội thảo trực tuyến với chủ đề: “Đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong đoàn viên ở khu dân cư và trường THPT”.

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, UVTƯ Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Lê Quang Tùng đã chỉ rõ những vấn đề cần lưu tâm. Tỉ lệ kết nạp đảng viên từ đoàn viên ưu tú so với tổng số đoàn viên được kết nạp trong toàn Đảng bộ tỉnh hằng năm chưa đạt 70%. Tỉ lệ kết nạp Đảng so với số lượng đoàn viên ưu tú được giới thiệu trong giai đoạn 2019 - 2022 còn thấp, chỉ đạt 36,66%.

Những con số trên đã chỉ ra một thực trạng đáng suy ngẫm trong công tác phát triển đảng viên trên địa bàn tỉnh, đó là “có nguồn mà không khai thác được hết hiệu quả của nguồn”. Trăn trở về vấn đề này, ngay tại bài phát biểu khai mạc hội thảo trực tuyến với chủ đề: “Đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong đoàn viên ở khu dân cư và trường THPT”, Bí thư Tỉnh đoàn Trần Thị Thu đã không ngại ngần đặt câu hỏi: “Vậy, nguyên nhân là do cấp ủy chưa quan tâm đến việc phát triển Đảng từ nguồn tổ chức đoàn giới thiệu hay chất lượng tổ chức đoàn còn thấp?”.

Hiện nay, tuổi đời bình quân của đảng viên ở Quảng Trị là 45,66 tuổi, được đánh giá là cao so với các tỉnh, thành phố trong nước.

Ở một số chi bộ ở KDC, phần lớn đảng viên đều đã ở tuổi hưu. Việc “tre đã già” nhưng “măng chưa mọc” hoặc chưa được tạo điều kiện thuận lợi để “mọc” đã, đang và sẽ làm nảy sinh những điểm tồn tại, hạn chế. Lâu nay, đảng viên cao tuổi, nhiều kinh nghiệm là vốn quý của các tổ chức cơ sở đảng.

Phần lớn các đảng viên cao tuổi từng trải qua các cương vị lãnh đạo chủ chốt ở địa phương, hoặc từng công tác tại các cơ quan của tỉnh, huyện, có nhiều kinh nghiệm trong nhìn nhận, đánh giá các vấn đề và không ngại đấu tranh, phê bình. Tuy nhiên, do vấn đề tuổi tác, họ khó có thể đảm đương nhiều nhiệm vụ mà Đảng giao.

Nhìn thẳng để thay đổi

Nghịch lý về việc “có nguồn mà không khai thác được hết hiệu quả của nguồn” là một trong những nội dung thu hút sự quan tâm, trao đổi, thảo luận của nhiều đại biểu tham dự hội thảo trực tiếp kết hợp trực tuyến do Ban Tổ chức Tỉnh ủy và Tỉnh đoàn tổ chức với chủ đề: “Đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong đoàn viên ở khu dân cư và trường THPT”.

Tham gia hội thảo, gần 500 đại biểu từ tỉnh đến cơ sở của các cấp ủy đảng và tổ chức đoàn có dịp nhìn thẳng, nói thật, nói rõ về những nguyên nhân làm nảy sinh những “điểm nghẽn” trong công tác tạo nguồn cho Đảng.

Trong đó, nguyên nhân khách quan được xác định là: do điều kiện KT-XH của tỉnh còn khó khăn nên nhiều thanh niên phải đi làm ăn xa dẫn đến nguồn phát triển đảng viên ở KDC hạn chế; tác động tiêu cực của cơ chế thị trường, lối sống thực dụng; một bộ phận phụ huynh chỉ quan tâm, định hướng cho con em tập trung học hành...

Bên cạnh phân tích, làm rõ những nguyên nhân khách quan, nhiều đại biểu tham dự hội thảo đã thẳng thắn chỉ rõ những nguyên nhân chủ quan. Một số cấp ủy đảng chưa quan tâm đúng mức tới công tác tạo nguồn, bồi dưỡng quần chúng ưu tú nói chung, đoàn viên ưu tú địa bàn dân cư và học sinh nói riêng để giới thiệu, kết nạp vào Đảng.

Hằng năm, mặc dù các cấp ủy đảng đã đề ra chỉ tiêu phát triển đảng viên nhưng công tác chỉ đạo chưa quyết liệt. Một số đảng viên được phân công theo dõi giúp đỡ cảm tình Đảng chưa thể hiện hết vai trò, trách nhiệm của mình.

Việc phát triển đảng viên trong học sinh chưa được cấp ủy đảng cụ thể hóa trong văn bản chuyên đề mà chỉ thể hiện nội dung trong các chỉ thị, nghị quyết, hướng dẫn và công văn trao đổi chung nên phạm vi, mức độ triển khai chưa sâu và chưa thực sự đồng bộ.

Công tác rà soát, nắm danh sách, đánh giá số lượng, chất lượng nguồn bồi dưỡng kết nạp Đảng của một số tổ chức đoàn và cấp ủy đảng có lúc chưa chặt chẽ, triệt để.

Một số tổ chức đoàn ở cơ sở còn lúng túng, thiếu chặt chẽ trong việc thực hiện quy trình, thủ tục bồi dưỡng, giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng. Có những đơn vị chưa chủ động tham mưu cấp ủy trong quá trình theo dõi, hướng dẫn đoàn viên ưu tú phấn đấu vào Đảng.

Một số cơ sở đoàn còn thiếu chủ động trong việc triển khai, cụ thể hóa các phong trào hành động cách mạng, dẫn đến đoàn viên chưa có môi trường rèn luyện, phấn đấu; chưa tập trung chỉ đạo, cụ thể hóa chương trình rèn luyện đoàn viên; việc nhận xét, đánh giá, xếp loại đoàn viên chưa thực hiện thường xuyên...

Thống nhất với những nguyên nhân kể trên, một số đại biểu cũng đã thẳng thắn chia sẻ những điểm còn tồn tại, hạn chế mà đảng bộ địa phương, tổ chức đoàn sớm nhận ra và vào cuộc giải quyết.

Bí thư Huyện ủy Cam Lộ Đỗ Văn Bình chỉ ra thực tế chung là công tác rà soát, nắm danh sách, đánh giá số lượng, chất lượng nguồn bồi dưỡng kết nạp Đảng có lúc, có nơi chưa chặt chẽ. Điều này dẫn đến một số trường hợp được giới thiệu tham gia bồi dưỡng lớp nhận thức về Đảng và được giới thiệu cho Đảng nhưng lại không đảm bảo tiêu chuẩn, điều kiện kết nạp, vô hình trung đã làm ảnh hưởng đến tâm lý của quần chúng.

Tại huyện miền núi Hướng Hóa, theo ghi nhận, tỉ lệ đoàn viên ưu tú, đặc biệt là đoàn viên đồng bào dân tộc thiểu số được kết nạp Đảng so với tổng số đoàn viên ưu tú giới thiệu cho Đảng còn thấp.

Chỉ tính trong năm 2022, toàn Đảng bộ huyện kết nạp được 122 đảng viên, trong đó đảng viên là đoàn viên, thanh niên người dân tộc thiểu số là 31 trường hợp, chiếm 25,4%. Ngoài việc tổ chức đoàn ở cơ sở chưa phát huy hết vai trò, vị trí, nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng này là do một số chi bộ trực thuộc thiếu sự quan tâm đến công tác phát triển đảng viên.

Một số cấp ủy đảng chưa nắm vững nguyên tắc, thủ tục quy định về kết nạp đảng viên nên việc hướng dẫn, hoàn thiện hồ sơ kết nạp vào Đảng có lúc còn chậm. “Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi đã chỉ đạo các cấp bộ đoàn phát huy vai trò, vị trí của mình, đặc biệt là tích cực phối hợp với cấp ủy đảng hỗ trợ đoàn viên ưu tú đứng vào hàng ngũ của Đảng”, Bí thư Huyện đoàn Hướng Hóa Nguyễn Anh Cư cho biết.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Nếu Đảng ta không biết chọn lọc, kết nạp, đề bạt đồng chí mới thì đâu có như ngày nay”...

Đây cũng chính là sự định hướng mang tầm chiến lược của Bác. Từ đó để thấy rằng, nếu không được làm tốt, công tác phát triển đảng viên, nhất là phát triển Đảng trong đoàn viên, thanh niên ở KDC, trường học sẽ dẫn đến tình trạng Đảng sẽ bị già hóa, trì trệ, giảm sút năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu.

Việc cán bộ, đảng viên trong tỉnh mạnh dạn nhìn thẳng, hiểu rõ “điểm nghẽn” trong thực trạng phát triển đảng viên từ đoàn viên, thanh niên chính là tín hiệu vui, mang lại niềm tin, kỳ vọng về sự đổi mới.

Trương Quang Hiệp