Dịch HIV/AIDS có xu hướng tăng nhanh trong nhóm trẻ tuổi

Ảnh minh họa.

Thông tin được Bộ Y tế đề cập tại Quyết định số 612/QĐ-BYT ban hành Kế hoạch phòng, chống HIV/AIDS năm 2024.

Bộ Y tế cho biết theo ước tính của các chuyên gia, cả nước hiện có tới khoảng 249.000 người nhiễm HIV đang sống trong cộng đồng. Trong năm qua, cả nước ghi nhận 13.445 trường hợp phát hiện mới HIV dương tính, 1.623 trường hợp tử vong, số người nhiễm HIV đang còn sống là 234.220 trường hợp (ước tính 5% trong số này là trùng lặp); tổng số người nhiễm HIV tử vong lũy tích là 114.195 trường hợp.

Trong số xét nghiệm phát hiện mới HIV năm 2023, có 84,28% là nam giới và lây nhiễm qua đường tình dục là 80,8%.

Về phân bổ số ca xét nghiệm phát hiện mới theo địa bàn cả nước, cao nhất là tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (33%) và TP. HCM (23,5%), khu vực Đông Nam Bộ là 21%, khu vực miền núi phía Bắc chiếm 9%, khu vực Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ và đồng bằng sông Hồng mỗi khu vực chiếm 4% đến 7%, khu vực Tây Nguyên thấp nhất (3%).

Tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm phụ nữ bán dâm được khống chế ở mức thấp (dưới 3%) trong nhiều năm. Tỷ lệ này ở nhóm tiêm chích ma túy là 9,03%, và duy trì ổn định trong vài năm gần đây.

Tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) tăng lên một cách đáng lo ngại. Một số địa phương, tỷ lệ người nhiễm HIV là MSM chiếm đến 50-70% tổng số các trường hợp nhiễm HIV được phát hiện.

Theo Bộ Y tế, dịch HIV/AIDS có xu hướng giảm chững lại, số người nhiễm HIV phát hiện mới từ nhóm nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm và vợ, chồng của nhóm này có xu hướng giảm.

Tuy nhiên, Chương trình phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam vẫn đang đứng trước rất nhiều thách thức. Dịch HIV đang được phát hiện chủ yếu trong nhóm tuổi trẻ và có xu hướng tiếp tục tăng nhanh trong nhóm này.

Nam quan hệ tình dục đồng giới, và người chuyển giới nữ là những nhóm đối tượng nhiễm HIV chủ yếu ở Việt Nam hiện nay. Toàn quốc tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm này chiếm tới xấp xỉ 60% số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện, có những địa phương báo cáo có tới hơn 80% người nhiễm HIV được phát hiện trong năm qua là thuộc nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới.

Đáng chú ý, dịch đang lây lan nhanh ở các tỉnh khu vực phía Nam và các thành phố lớn, nơi tập trung nhiều khu công nghiệp và các trung tâm giáo dục.

Cảnh báo nguy cơ lây nhiễm HIV khó kiểm soát trong nhóm MSM do các yếu tố liên quan di biến động giữa các tỉnh, thành phố và hành vi quan hệ tình dục không an toàn, chưa có biện pháp can thiệp hiệu quả, phụ thuộc nhiều về yếu tố khách quan.

Trong khi đó, độ bao phủ của các dịch vụ cũng chưa đáp ứng được các mục tiêu mà chúng ta kỳ vọng. Những thách thức này đang đòi hỏi cả hệ thống chính trị cần phải quyết tâm, cùng hành động để vượt qua.

Bên cạnh đó, tình hình nghiện ma túy tổng hợp có xu hướng gia tăng, nhưng chưa có giải pháp can thiệp, dự phòng và điều trị đặc hiệu.

Nhân lực cho công tác phòng, chống HIV/AIDS tại các địa phương giảm đáng kể, có nhiều thay đổi sau khi sát nhập vào Trung tâm Kiểm soát bệnh tật. Việc sử dụng kinh phí ngân sách Nhà nước cho hoạt động phòng, chống HIV/AIDS cũng gặp khó khăn do Thông tư số 26 của Bộ Tài chính hết hiệu lực.

Các tỉnh, thành phố cần xây dựng và trình cấp có thẩm quyền duyệt định mức chi tiêu cho các hoạt động thuộc phạm vi quản lý. Tuy nhiên, đến nay mới có 10 tỉnh, thành phố ban hành.

Ngoài ra, bảo hiểm y tế là nguồn tài chính chủ yếu trong việc khám, chữa bệnh nhiễm HIV. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng người bệnh đang điều trị ARV bị gián đoạn thẻ bảo hiểm y tế, vì nhiều nguyên nhân khác nhau vẫn là một rào cản trong việc duy trì điều trị ARV liên tục.

Năm 2024, Bộ Y tế đặt mục tiêu khống chế tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng dân cư dưới 0,3%; giảm số người nhiễm HIV mới, số người chuyển sang AIDS và số người tử vong do HIV/AIDS.

Cùng với đó, mục tiêu đạt tỷ lệ người đang điều trị ARV có thẻ bảo hiểm y tế là 94%; giảm số trường hợp phát hiện mới HIV dương tính (11.000 người)…

Nhật Dương