Yersin từng xin nghỉ phép, đến Việt Nam để thỏa đam mê thám hiểm

Yersin sinh ngày 22 tháng 9 năm 1863 gần Aubonne, bang Vaud, Thụy Sĩ. Mồ côi cha. Cha ông qua đời vài ngày trước khi ông được sinh ra; là con út trong ba chị em, và do một tay mẹ nuôi dưỡng, bản thân bà là hậu duệ của một gia đình Huguenot đã chạy trốn khỏi Cévennes khi Sắc lệnh Nantes thu hồi.

Yersin rất gần gũi với mẹ trong suốt cuộc đời mình. Ông viết thư hàng tuần, sau đó nửa tháng, chính những bức thư này là nguồn tư liệu quý giá cho các nhà viết tiểu sử ông.

Yersin. Ảnh: Substack.

Là một tín đồ của Nhà thờ Tin lành Tự do, một nhánh ly khai (không theo quốc giáo) của Nhà thờ Tin lành ở bang Vaud, ông nhận được một nền giáo dục được đánh dấu bằng hai nguyên tắc chính sẽ định hình toàn bộ cuộc đời ông: tự do ngôn luận và coi thường của cải vật chất.

Sau khi lấy bằng tú tài năm 1882, việc học y khoa đã đưa đẩy ông từ Lausanne đến Marburg, và năm 1885 đến Paris, chính nơi đây ông trở thành điều chế viên của bác sĩ Cornil tại bệnh viện Hôtel-Dieu.

Năm sau, ông gặp và kết bạn với Pasteur và Roux. Tháng 12 năm 1886, Yersin được tiếp nhận làm ngoại trú và ngày 1 tháng 1 năm 1887, ông được bổ nhiệm vào Bệnh viện Enfants-Malades. Cùng hôm đó, ông vào làm việc với Roux tại Viện Pasteur với tư cách là một điều chế viên. Họ cùng nhau tiến hành nghiên cứu về bệnh bạch hầu và bệnh lao.

Cùng năm đó, kế hoạch kết hôn mập mờ-chủ yếu do mẹ ông sắp xếp - đã không thành hiện thực, Yersin quyết định rằng cuộc sống lứa đôi đối với ông không còn ý nghĩa nữa!

Để hành nghề Y ở Pháp, Yersin phải nhập quốc tịch nước này. Do có tổ tiên phía bên mẹ là người gốc Pháp, ông được nhập quốc tịch vào ngày 11 tháng 1 năm 1889. Sau đó ông chuyển đến Viện Pasteur tiếp tục nghiên cứu và giảng dạy cùng với bác sĩ roux các khóa học nổi tiếng về vi trùng, theo chân những nhân vật khoa học ngành y vào thời kỳ đó.

Mùa xuân năm 1889, Yersin tỏ ra rất thích thú khi đi xem cuộc Triển lãm Toàn cầu vừa khai mạc ở Paris, với những ngôi làng thuộc địa kỳ lạ, phòng trưng bày máy móc và những tuyệt tác của công nghệ hiện đại sẽ mê hoặc ông suốt đời.

Tháng 9, Yersin đi nghỉ một tuần và khám phá vùng biển Normandie. Nhiều người viết tiểu sử xác định niềm đam mê du lịch và những vùng đất xa xôi của ông bắt đầu vào thời điểm này.

Đúng là Yersin ngày càng ít chịu đựng những ràng buộc của đời sống học thuật, việc giảng dạy cho sinh viên không đủ động lực theo ý thích của ông, các sự kiện xã hội và hoạt động chính trị là điều không thể tránh khỏi trong môi trường này.

Cuối cùng, ông xin Pasteur nghỉ phép một năm để làm bác sĩ phụ tá tại Công ty Vận tải Hàng hải. Ông rời Marseille và đến Sài Gòn ngày 21 tháng 9 năm 1890. Sau đó là khoảng thời gian du ngoạn trên những chiếc tàu của công ty Vận tải Hàng hải, rồi đến lượt hành trình của chính ông tới những vùng cao nguyên của Việt Nam, được mô tả trong cuốn sách này.

Alexandre Yersin/NXB Trẻ