Xem xét điều chỉnh chính sách phù hợp, đáp ứng chính xác đòi hỏi của thực tế

Ưu tiên chi cho con người và an sinh xã hội

Qua xem xét các báo cáo của Chính phủ về đánh giá giữa nhiệm kỳ thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025; Kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021 - 2025; tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2023, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2024, các đại biểu Quốc hội cho rằng, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, bối cảnh thế giới và kinh tế - xã hội trong nước gặp nhiều khó khăn, nhưng đất nước ta đã vững vàng vượt qua nhiều sóng gió, thách thức, đạt được nhiều kết quả tích cực và đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới.

Đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Bắc Giang) phát biểu tại hội trường. Ảnh: Lâm Hiển

Đạt được nhiều kết quả tích cực trong điều hành kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, theo ĐBQH Trần Văn Lâm (Bắc Giang) có sự đóng góp rất quan trọng của công tác quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa. Có thể nói, "chưa bao giờ đất nước ta có được nền tảng tài chính quốc gia vững mạnh như hiện nay. Điều hành chính sách tài khóa thời gian qua góp phần bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, hỗ trợ phục hồi sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng, tăng cường kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội, tạo tiền đề cho sự phát triển đất nước cả trước mắt và lâu dài. Chính sách tài khóa cũng được phối hợp đồng bộ và hiệu quả với chính sách tiền tệ", đại biểu Trần Văn Lâm khẳng định.

Tuy nhiên, đại biểu cũng chỉ rõ, dù chính sách tài khóa thành công là cơ bản, thì vẫn còn đó những trăn trở. Cụ thể, nhiều chính sách thu biểu hiện sự lạc hậu, bất cập, nhưng chậm được xem xét, điều chỉnh, như: thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng... Vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương liên tục giảm, thể hiện qua tỷ lệ số thu mà ngân sách trung ương được hưởng liên tục đà suy giảm và đến nay chưa có giải pháp khắc phục. Hiện tại nhiều khoản chi thuộc trách nhiệm của ngân sách trung ương phải trông chờ vào sự đóng góp của ngân sách các địa phương.

Ghi nhận việc các công cụ tài khóa vĩ mô được sử dụng linh hoạt, đồng bộ và khá hiệu quả thời gian qua, song một số đại biểu cũng lưu ý, chính sách đề ra để ứng phó với bối cảnh, tình hình dịch bệnh phức tạp khi thế giới và trong nước xáo trộn nhiều bề. Nay dịch bệnh đã qua, tình hình trở lại quỹ đạo bình thường, thì chính sách cũng cần thay đổi cho phù hợp. Liên hệ một cách hình ảnh, "cơ thể ta khi có bệnh cần dùng thuốc, nhưng nếu thuốc bổ mà dùng quá liều có khi còn sinh bệnh khác", đại biểu Trần Văn Lâm nói.

Đại biểu Quốc hội Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) phát biểu tại hội trường

Qua giám sát tại địa phương, đại biểu Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) phản ánh, có tình trạng Luật quy định nhiệm vụ thực hiện, nhưng ngân sách Trung ương không tăng chi thường xuyên nên không có nguồn lực để thực hiện. Hay, có quy định phải bảo đảm đầu tư hạ tầng cơ sở sau khi Luật có hiệu lực nhưng chưa có dự án trong Danh mục Kế hoạch đầu tư công nên không được giải quyết. Những vướng mắc này có thể thấy rõ trong thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống ma túy. Nêu thực tế này, đại biểu đề nghị, Chính phủ cần khảo sát, đánh giá thực tế tại các địa phương về yêu cầu nhiệm vụ chi cho các chính sách mới theo quy định để có giải pháp phù hợp với từng địa phương, nhất là các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách. Đại biểu cũng thống nhất dành nguồn xử lý bù chi ngân sách năm 2024 cho một số địa phương để bảo đảm chi ngân sách địa phương không thấp hơn mức chi năm 2023, ưu tiên bảo đảm nguồn lực để thực hiện các chính sách an sinh xã hội và chi cho con người.

Ách tắc trong hoàn thuế VAT có nguyên nhân từ văn bản hướng dẫn nghiệp vụ

Thời gian qua, trước những ách tắc, tồn đọng trong hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) khiến dư luận xã hội xôn xao, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã giao Ủy ban Tài chính - Ngân sách thực hiện giám sát chuyên đề “Việc thực hiện các quy định pháp luật về hoàn thuế giá trị gia tăng đối với xuất khẩu”. Vấn đề này cũng được một số đại biểu Quốc hội đưa ra phân tích, đánh giá, kiến nghị với Chính phủ tại phiên họp.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) phát biểu tại hội trường. Ảnh: Lâm Hiển

ĐBQH Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) cho rằng, những ách tắc mang tính hệ thống trong khâu hoàn thuế VAT đối với một số nhóm ngành hàng xuất khẩu, trong đó có 3 nhóm mặt hàng gỗ, sản phẩm từ gỗ, cao su, sản phẩm từ sắn có nguyên nhân chính xuất phát từ những văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của Tổng cục Thuế có những điểm chưa phù hợp, thiếu cơ sở pháp lý vững chắc, thiếu tính khả thi, thiếu sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan.

Phân tích cụ thể đối với nhóm mặt hàng ngành gỗ, sản phẩm gỗ, dăm gỗ, sản phẩm từ gỗ và cao su, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, việc các cục thuế thực hiện rà soát, xác minh qua các khâu mua hàng từ F1, F2 đến khâu thu mua từ người dân là quá mức cần thiết. Bởi, theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng, thuế giá trị gia tăng chỉ bắt đầu phát sinh và phải nộp từ khâu chế biến có hóa đơn giá trị gia tăng. Với các khâu chưa có thuế, chưa có hóa đơn, giá trị gia tăng thì không phát sinh việc hoàn thuế giá trị gia tăng và gian lận thuế.

Chỉ ra chính Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã khẳng định việc xác minh đến tận khâu thu mua từ người dân chưa thực sự phù hợp và nhất quán với các quy định của pháp luật hiện hành, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, việc yêu cầu xác minh cả đối tượng đối với những khâu này là "không cần thiết và không có cơ sở".

Những quy định bất cập của ngành thuế đã khiến các doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề do đứt gãy của dòng tiền hoàn thuế giá trị gia tăng. Theo báo cáo tổng hợp từ năm 2021 đến tháng 9.2023 của Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam, số tiền thuế giá trị gia tăng của doanh nghiệp chế biến xuất khẩu chưa được hoàn đến nay là 6.100 tỷ đồng. Qua chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ đến nay mới hoàn được gần 2.000 tỷ đồng, riêng 11 doanh nghiệp xuất khẩu dăm lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh chưa được hoàn thuế là 1.181 tỷ đồng.

Đáng lo ngại, theo đại biểu, đã có những doanh nghiệp phải đóng cửa; máy móc, trang thiết bị đầu tư nhiều tỷ phải phủ bạt để không; đơn hàng bị hủy bỏ; nợ quá hạn tại ngân hàng phát sinh. Người lao động mất việc làm, giá nguyên liệu đầu vào thấp, người dân bị thiệt hại, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước.

Để khắc phục dứt điểm tình trạng trên, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà đề nghị, Chính phủ tiếp tục quan tâm chỉ đạo khẩn trương rà soát cải cách, tinh gọn các thủ tục hành chính. Bộ Tài chính chỉ đạo rà soát, tháo gỡ vướng mắc từ các văn bản chuyên ngành, khẩn trương giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp. Thực hiện hoàn trước kiểm sau đối với các doanh nghiệp xuất khẩu có uy tín, có chất lượng, chấp nhận tính pháp lý của tờ khai hải quan. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp khẳng định có phải xác định nguồn gốc gỗ sản phẩm từ rừng trồng, hồ sơ, thủ tục hướng dẫn như thế nào để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất.

Trong phiên họp sáng 2.11 đã có 22 đại biểu Quốc hội phát biểu và một đại biểu tham gia tranh luận. Ghi nhận việc quản lý, điều hành ngân sách nhà nước trong năm 2023 và nửa nhiệm kỳ qua đã đạt được nhiều kết quả, thành tựu tích cực, song các đại biểu Quốc hội cũng thẳng thắn chỉ rõ những vấn đề còn tồn tại, hạn chế; đồng thời đưa ra nhiều kiến nghị, giải pháp cụ thể với Chính phủ và các bộ, ngành. Mục tiêu cao nhất nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế thu, chi ngân sách, cơ cấu lại ngân sách theo hướng bền vững, phấn đấu tăng thu, triệt để tiết kiệm chi, tăng cường phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý ngân sách nhà nước.

Lê Bình