Xây dựng năng lực số cho giới trẻ - đầu tư xứng đáng cho một tương lai bao trùm, thịnh vượng hơn

Làm chủ kỹ năng số nhằm tạo ra sự thay đổi

Thế giới đang chứng kiến những thay đổi lớn trên mọi phương diện, với công nghệ số trở thành nhân tố quan trọng trong lực lượng sản xuất cũng như trong quan hệ xã hội. Trong kỷ nguyên số, những dạng thức mới đã xuất hiện và ngày càng trở nên phổ biến như Chính phủ số, kinh tế số, tri thức số, xã hội số, đô thị số, công dân số… Nhấn mạnh điều này tại Tọa đàm, các đại biểu, nghị sĩ trẻ trong nước và quốc tế đã cùng trao đổi và nhất trí, với năng lực số vượt trội, thanh niên có thể đóng góp và trở thành lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số, không chỉ đúng trong xã hội nói chung mà còn với sự phát triển của nghị viện nói riêng.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam Bùi Quang Huy phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam Bùi Quang Huy nhấn mạnh, trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra như vũ bão hiện nay, thanh niên phải đối mặt với những thách thức không nhỏ. Điển hình và dễ thấy nhất, đó là sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường lao động, khi máy móc dần thay thế con người trong một số lĩnh vực và sự chuyển dịch lực lượng lao động toàn cầu. Với sự cạnh tranh khắc nghiệt như vậy, nếu thanh niên không quan tâm tới việc tăng cường năng lực số cho bản thân, chủ động tham gia quá trình chuyển đổi số thì sẽ ảnh hưởng tới chính cơ hội việc làm, nghề nghiệp, cơ hội phát triển bản thân trong tương lai. Chuyển đổi số là thách thức, song trên hết nó là cơ hội để thanh niên đi nhanh hơn, bứt phá, tạo những giá trị mới; đóng góp vào sự hùng cường thịnh vượng của quốc gia trong tương lai không xa.

Tổng Thư ký IPU Martin Chungong phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Dưới góc nhìn toàn cầu, Tổng Thư ký IPU Martin Chungong nhấn mạnh, trong thời đại công nghệ đang định hình xã hội và kinh tế của chúng ta, thì thanh niên không phải chỉ là đối tượng tiêu thụ tài nguyên kinh tế, mà còn có thể trở thành nhân tố đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Khi thanh niên sử dụng được những công cụ số để bày tỏ quan điểm, ý kiến của mình, kết nối với những đồng nghiệp trên toàn thế giới và tiếp cận thông tin, họ sẽ trở thành những kỹ sư tự xây dựng, thiết kế nên thành công của mình. Do đó, việc xây dựng năng lực số cho giới trẻ là một hình thức đầu tư xứng đáng cho một tương lai bao trùm, thịnh vượng hơn.

Và, “cuộc Tọa đàm ngày hôm nay là sự kiện rất quan trọng trong nỗ lực này”, Tổng Thư ký IPU nhấn mạnh.

Nhận diện rõ thách thức và cơ hội

Thanh niên có vai trò cực kỳ quan trọng trong làm chủ xu hướng chuyển đổi số. Khẳng định điều này, Trưởng ban Giáo dục Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Miki Nozawa cho rằng, đây vừa là đối tượng có khả năng tiếp nhận năng lực số nhanh chóng một cách tự nhiên, song cũng là đối tượng chịu tác động mạnh mẽ nhất của xu hướng này. Vì thế, để nâng cao năng lực số cho thanh niên, thì điều quan trọng là nâng cao năng lực cho giới trẻ trong nhận thức các thách thức và cơ hội mà chuyển đổi số mang lại.

“Quan trọng hơn nữa là để giới trẻ nhận thức rằng họ có thể làm chủ xu thế để tạo ra thay đổi trong tương lai". Xuất phát từ quan điểm này, UNESCO đã đưa ra nhiều công cụ hướng dẫn miễn phí, trong đó có Khung Năng lực số, Hướng dẫn về sử dụng AI trong giáo dục… nhằm đưa ra những định hướng về xây dựng và phát triển năng lực số cho người dân nói chung, trong đó có giới trẻ.

Quang cảnh Tọa đàm. Ảnh: Hồ Long

Tham luận tại Tọa đàm, nhiều đại biểu cũng chỉ ra những cơ hội và thách thức mà xu thế chuyển đổi số mang lại. Một số ý kiến nêu rõ, phát triển năng lực số của mỗi cá nhân không chỉ có ý nghĩa nâng cao chất lượng cuộc sống của công dân, tạo ra sự gắn kết và năng động trong xã hội mà còn thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế của quốc gia đó.

Tầm quan trọng của năng lực số được chứng minh thông qua việc rất nhiều tổ chức quốc tế đã ban hành Khung năng lực số và hiện nhiều quốc gia đã chấp nhận đưa vào sử dụng. Có thể kể tới các Khung Năng lực số do Ủy ban châu Âu ban hành năm 2017, UNESCO ban hành năm 2018, Ủy ban Liên hợp hệ thống thông tin JISC ban hành năm 2017, Chính phủ Thịnh vượng chung Australia ban hành năm 2020, hay mới đây là Tập đoàn Microsoft cập nhật năm 2021.

Nêu vấn đề này, Nhà sáng lập Công ty cổ phần Giải pháp công nghệ thông tin quốc tế Vũ Gia Luyện cho biết, Việt Nam chưa chính thức ban hành Khung năng lực số riêng, nhưng trên thực tế đã áp dụng khá rộng rãi 3 Khung năng lực số để phục vụ cho tiến trình chuyển đổi số của mình. Như vậy, Việt Nam đã nhìn nhận rất rõ ràng tầm quan trọng của năng lực số cho công cuộc chuyển đổi số quốc gia và cho sự phát triển chung của đất nước.

Ông Vũ Gia Luyện cho rằng, muốn thực hiện chuyển đổi số thành công, cần có những giải pháp nâng cao năng lực số cho xã hội trên cả 3 phương diện: cá nhân, doanh nghiệp và Chính phủ. Đối với cá nhân, cần nhận thức được tầm quan trọng của năng lực số với cuộc sống, từ đó học tập để nâng cao năng lực số của bản thân, ứng dụng những kỹ năng số vào cuộc sống hàng ngày, mở rộng giao tiếp trên mạng xã hội và luôn theo dõi các xu hướng của công nghệ hiện đại.

Đối với doanh nghiệp, điều cần nhất là phải thực hiện chuyển đổi số một cách toàn diện. Doanh nghiệp cũng cần có lộ trình kết hợp với các trường học và cơ sở đào tạo để nâng cao năng lực số cho người lao động của mình. Các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là các startup công nghệ, càng cần phải đề cao và coi trọng năng lực số, từ đó có thể tạo động lực bứt phá trong tương lai. Về phương diện quốc gia, Chính phủ cần đưa ra những chiến lược nâng cao năng lực số đúng đắn, có tầm nhìn và lộ trình bài bản, phù hợp với điều kiện của đất nước và phù hợp với từng giai đoạn trong công cuộc chuyển đổi số.

Quan tâm tới việc nâng cao năng lực số cho sinh viên và nhà khoa học trẻ, Trưởng Nhóm nghiên cứu thuốc mới, Khoa Dược, Đại học Phenikaa, TS. Trương Thanh Tùng nhấn mạnh, để việc chuyển đổi số trong giảng dạy, học tập mang lại hiệu quả tối đa đòi hỏi các sinh viên Việt Nam phải có kỹ năng công nghệ tốt. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, sinh viên vẫn còn chậm trong tiếp cận các công nghệ chuyên ngành. Sinh viên có thể có kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin tốt với các phần mềm giải trí, mạng xã hội nhưng khi tiếp cận các hệ thống mới, hệ thống hỗ trợ học tập thì... ngược lại.

Nêu thực tế này, TS. Trương Thanh Tùng cũng nhấn mạnh, tốc độ giảng dạy và lượng kiến thức ở bậc đại học của Việt Nam rất lớn so với cấp phổ thông, nên việc lên đại học sinh viên mới được tiếp cận, tìm hiểu các phương pháp trang bị năng lực số trong học tập sẽ tốn nhiều thời gian hơn.

Để nâng cao kỹ năng số đúng hướng cho sinh viên và các nhà khoa học trẻ của Việt Nam, TS. Trương Thanh Tùng đề nghị, cần sớm ứng dụng các công nghệ quản lý đào tạo từ các cấp THPT; áp dụng chuyển đổi số trong giảng dạy ở các trường phổ thông một cách đồng bộ. Soạn thảo các chương trình hành động chung, thống nhất các cấp học, giúp trang bị kiến thức, kỹ năng và bảo đảm an toàn trên không gian số cho nhóm đối tượng này.

Tọa đàm là cuộc thảo luận cởi mở, giúp các đại biểu, các nghị sĩ trẻ - những nhà lãnh đạo trong tương lai không xa của các nước trên thế giới - có thêm những thông tin thực tiễn trong quá trình xây dựng và thực thi các chính sách, hành động nhằm nâng cao năng lực số cho thanh niên, góp phần thực hiện các SDGs thông qua chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.

Như đánh giá của Tổng Thư ký IPU Martin Chungong, việc tổ chức Tọa đàm trong khuôn khổ Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9 rất có ý nghĩa, bởi đây là dịp để các nghị sĩ trẻ gặp gỡ, thảo luận và đưa ra giải pháp cho những vấn đề cùng quan tâm. Tổng Thư ký IPU nhấn mạnh, các nghị sĩ trẻ đang có những điều kiện thuận lợi để trở thành nhân tố thúc đẩy sự thay đổi không chỉ trong hoạt động Nghị viện mà cả trong các hoạt động của cộng đồng, xã hội. “Với những kỹ năng số, chúng ta có thể giúp thanh niên định hướng những con đường đi trong tương lai, tận dụng được năng lực của mình”, Tổng Thư ký IPU Martin Chungong nói.

Nhật An