Xã Suối Cát: Đề xuất gỡ vướng để hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số

Những năm qua, đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) xã Suối Cát (huyện Cam Lâm) đã nhận được nhiều nguồn lực hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Hiện tại, xã chỉ còn một số vướng mắc cần được tháo gỡ để tiếp tục hỗ trợ cho người dân.

Cần hỗ trợ thêm về đất sản xuất, nước sinh hoạt

Tại xã Suối Cát, ĐBDTTS sinh sống tại 3 thôn Suối Lau, trong đó có 452 hộ ĐBDTTS nghèo và cận nghèo; thôn Suối Lau 3 là thôn đặc biệt khó khăn. Từ những năm 2002-2004, thực hiện các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, đã có 238 hộ ĐBDTTS ở 3 thôn Suối Lau được cấp đất ở và cây lâu năm liền kề theo Chương trình 134 về hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt cho hộ ĐBDTTS nghèo, đời sống khó khăn. Một số hộ được giao đất theo hướng tái định cư tại chỗ. Bên cạnh đó, các hộ được giao đất sản xuất theo Chương trình 135 phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu, vùng xa. Thế nhưng đến nay, con cái của nhiều hộ đã trưởng thành, dẫn tới phát sinh nhiều hộ mới.

Gia đình anh Cao Là Vít đang phải sống trong căn nhà tạm.

Theo thống kê của xã, đến năm 2023, 3 thôn Suối Lau đã có hơn 600 hộ. Các hộ phát sinh được UBND xã tuyên truyền xây dựng nhà ở trên đất của cha mẹ theo quyết định giao đất hộ gia đình, hoặc từ nguồn khai hoang được Nhà nước công nhận. Trừ thôn Suối Lau 3 có 100% hộ được giao đất sản xuất, các hộ mới ở 2 thôn Suối Lau 1 và 2 vẫn canh tác trên cùng thửa đất với cha mẹ và đi làm thuê. Ông Lê Thành Huy - Phó Chủ tịch UBND xã Suối Cát cho biết, xã đã đề xuất được cải tạo quỹ đất nhàn rỗi từ việc thu hồi đất làm mỏ vật liệu tại khu vực lòng hồ Suối Dầu đang sử dụng làm bãi rác tạm để cấp đất sản xuất cho ĐBDTTS chưa có đất sản xuất.

Bên cạnh đó, 3 thôn Suối Lau tuy đã được đầu tư nhà máy nước tập trung, nhưng do nhiều khâu chi phí nên giá nước sinh hoạt còn cao, khoảng 14.000 đồng/m3. Xã đề nghị được bàn giao công trình cấp nước cho đơn vị sự nghiệp quản lý, vận hành để giảm chi phí hoặc có hướng hỗ trợ đặc thù về nước sinh hoạt cho ĐBDTTS.

Vướng mắc trong hỗ trợ nhà ở

Căn nhà vợ chồng anh Cao Là Vít và 2 con nhỏ đang ở tại thôn Suối Lau 3 được dựng tạm bợ bên rãnh nước thải, thấp lè tè; diện tích chỉ hơn chục mét vuông; nền đất; cửa tre; mái, vách đều bằng tôn cũ nát, không cửa sổ, rất ngột ngạt. Cha mẹ anh Vít đã đồng ý cho đất để anh xây nhà, nhưng gia đình anh là hộ nghèo, cả nhà trông vào tiền công phụ hồ của anh. "Vợ chồng tôi mới vay 30 triệu đồng để nuôi bò, giờ vay tiếp làm thủ tục tách thửa, dựng nhà thì không trả nổi. Gia đình chỉ mong Nhà nước hỗ trợ cho cái nhà che nắng che mưa", anh Vít nói.

Vợ chồng anh Cao Khánh và chị Cao Thị Nến (thôn Suối Lau 2) cũng là hộ nghèo, được cha mẹ cho đất nhưng cũng không có tiền tách thửa, làm nhà. Chị Nến bị viêm xoang nặng, mấy lần xin làm công nhân đều phải nghỉ vì không chịu được mùi hóa chất. Anh Khánh bị suy tim, bệnh gan và bướu cổ, hàng ngày làm thuê nuôi vợ và 3 con đang tuổi đi học. Căn nhà nhỏ gần đường được quây tạm trên đất của người chị, cứ mưa là bị dột...

Ông Lê Thành Huy cho biết, theo Quyết định số 414, ngày 19-5-2023 của UBND huyện Cam Lâm phê duyệt danh sách hộ gia đình được hỗ trợ nhà ở theo Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBDTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (giai đoạn I từ năm 2021 đến 2025), xã Suối Cát có 8 hộ nghèo được hỗ trợ nhà ở. Trong đó, thôn Suối Lau 1 có 2 hộ, thôn Suối Lau 2 có 5 hộ, thôn Suối Lau 3 có 1 hộ; nhưng việc thực hiện đối với 8 hộ đều đang gặp vướng. Nghị định số 38, ngày 24-6-2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 27, ngày 19-4-2022 của Chính phủ quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia có nêu: “Đối tượng được thụ hưởng phải có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mới đủ điều kiện thanh quyết toán nguồn vốn hỗ trợ”. Nhưng căn cứ Điều 40 Nghị định 43, ngày 15-5-2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai, có 4 hộ không đủ điều kiện chuyển nhượng. 1 hộ được tái định cư do ảnh hưởng bởi Dự án cao tốc Bắc - Nam nhưng do chưa ban hành giá đất và hộ cũng chưa có khả năng trả tiền sử dụng đất nên chưa được cấp giấy chứng nhận. 3 hộ còn lại đã tiếp cận vay ở các kênh khác nhau nên không dám vay thêm vì sợ không trả được nợ. Đối với các trường hợp đất cha mẹ cho con, xã vừa đề xuất huyện tạo điều kiện cho hoàn thành thủ tục cấp giấy chứng nhận.

TIỂU MAI