'Vua phá bom' kể về ký ức Điện Biên Phủ năm xưa

Phá hơn 100 quả bom các loại

Trong căn nhà nhỏ ở xã Hoằng Giang, cụ Cao Xuân Thọ (SN 1927) sống với người con trai của mình. Mặc dù tuổi cao, trí nhớ đã một phần phôi phai theo thời gian nhưng khi được hỏi về ký ức Điện Biên Phủ, cụ Thọ hào hứng kể lại chi tiết về các ngả đường, vị trí, hình dáng của những quả bom… như đang sống lại với những năm tháng máu lửa.

Cụ kể, năm 18 tuổi, như bao thanh niên khác, cụ xung phong vào đội tự vệ ở địa phương. Hai năm sau, chàng trai trẻ vừa tròn 20 tuổi tình nguyện lên đường nhập ngũ vào Đại đoàn 308, Trung đoàn 108 phục vụ Chiến dịch Thu – Đông.

Năm 1949, cụ phục vụ chiến dịch Cao – Bắc – Lạng, sau đó thì đi học quân báo bên Trung Quốc. Đầu năm 1951, cụ trở về nước và gia nhập đội thanh niên xung phong (TNXP), về sau phục vụ chiến dịch Hòa Bình, Thượng Lào và chiến dịch Điện Biên Phủ.

Cụ Cao Xuân Thọ kể lại những ký ức xưa về Điện Biên Phủ. Ảnh: Lê Dương

Trong thời gian phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, cụ Thọ được giao giữ chức vụ đội trưởng đội phá bom Đại đội 404, Đội TNXP 40. Đơn vị của cụ được giao phá bom ở “ngã ba lửa” Cò Nòi, nơi giao nhau của những con đường huyết mạch lên Điện Biên Phủ.

“Đây là tuyến huyết mạch. Mọi hoạt động chi viện lên chiến trường Điện Biên đều phải qua nút thắt quan trọng này. Chính vì vậy, địch đã tìm mọi cách chặt đứt sự chi viện của quân, dân ta với chiến dịch”, cụ Thọ nhớ lại.

Nhớ về năm tháng hào hùng, cụ bảo, vì là đường huyết mạch nên Pháp triệt để lợi dụng điểm yếu của ngã ba Cò Nòi, tập trung không quân đánh phá ác liệt.

Số lần đánh phá ngày một dày đặc hơn. Có ngày chúng ném xuống Cò Nòi 300 quả bom phá, bom nổ chậm, bom bươm bướm. Tốp máy bay này vừa rời đi, tốp máy bay khác lại kéo đến. Đội phá bom chưa phá xong loạt trước, loạt sau lại rải xuống. Bom chồng bom, thi nhau phát nổ, khói lửa ngập trời…

Cụ Cao Xuân Thọ còn lưu giữ những kỷ vật thời chiến. Ảnh: Lê Dương

Về những năm tháng ở Điện Biên Phủ, cụ Thọ còn nhớ như in lần phải uống nước mắm để xuống nước phá bom. Đó là vào một buổi chiều tháng 3/1954, cụ được lệnh về hỗ trợ gỡ bom nổ chậm tại cầu Tà Vài với độ sâu gần 4m.

“Lệnh của cấp trên là phải phá được bom trước 18h. Một đồng chí lặn xuống thăm dò nhưng ngoi lên luôn vì rét. Chợt nhớ đến kinh nghiệm của người dân đi biển, tôi liền xin chỉ huy lít nước mắm nguyên chất, rồi nhắm mắt uống liền. Sau một hồi lặn xuống thì phát hiện quả bom nằm trong khe đá.

Trước khi lặn, tôi dùng dây rừng buộc vào người rồi thống nhất, lúc nào ốp được bộc phá vào ngòi, đấu dây cháy chậm xong thì giật 3 lần để anh em kéo tôi lên bờ.

Sau 10 phút kích nổ, một tiếng nổ vang trời, bọt nước tung trắng xóa cao hàng chục mét. Cầu Tà Vài được thông, tôi vui mừng quên cả cái rét”, cụ Thọ nhớ lại.

Kết thúc chiến dịch, cụ Thọ đã phá hơn 100 quả bom các loại, 3 lần được tặng Huy hiệu Bác Hồ, được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba, trở thành Chiến sĩ Thi đua toàn quốc của lực lượng công - nông – binh...

Năm 2014, cụ Thọ được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

4 lần vinh dự được gặp Bác Hồ

Khoảng thời gian ở chiến trường, sống giữa “mưa bom, bão đạn” nhưng cụ Thọ vẫn tự hào vì chính ở nơi đây lần đầu tiên cụ được gặp Bác Hồ.

Vào tháng 12/1953, cụ Thọ cùng đồng đội về Chiến khu Việt Bắc dự Đại hội Chiến sĩ thi đua yêu nước. Lúc này, bỗng có tiếng reo lên: “A, Bác Hồ! Bác Hồ đến!”. Cả căn phòng nín lặng trong giây lát rồi bỗng hò reo sung sướng.

"Tôi còn nhớ, Bác nói với chúng tôi rằng: 'Các chú được chuyển sang đoàn TNXP, công việc có khó khăn, chiến đấu phải hy sinh xương máu, nhưng Bác tin các chú sẽ vượt qua được những khó khăn, thử thách'.

Sau đó, Bác nhờ đồng chí Vũ Kỳ gắn Huy hiệu Bác tặng cho ba chúng tôi gồm: Cao Xuân Thọ, Nguyễn Văn Kích và Nguyễn An Tiêm. Từ đó, những lời nói của bác đã trở thành động lực cho chúng tôi trong suốt quá trình chiến đấu", cụ Thọ chia sẻ.

Những lúc rảnh rỗi cụ Cao Xuân Thọ lại mang kỷ vật ra xem để hồi tưởng về ký ức. Ảnh: Lê Dương

Lần thứ 2 cụ Thọ được gặp Bác là sau chiến dịch Điện Biên Phủ. Nhờ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, cụ được mệnh danh là “vua phá bom”.

Lúc bấy giờ, cụ Thọ cùng 15 chiến sĩ về dự Đại hội chiến sĩ thi đua toàn đoàn TNXP tại Hà Nội. Lần này, đoàn được đến thăm Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và thăm Bác tại Phủ Chủ tịch.

“Khi gặp chúng tôi, Bác khen 'thành tích về phá bom nổ chậm ở Điện Biên Phủ của các chú là rất tốt'. Bác chia quà cho chúng tôi rồi cùng chúng tôi hát bài Đoàn kết là sức mạnh”, cụ Thọ nhớ lại.

Cụ Thọ bảo, trong các lần gặp Bác, lần nào cũng có kỷ niệm riêng, trong đó lần thứ 3 lại rất đặc biệt.

Lần đó, cụ Thọ được gặp Bác sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ đã hoàn toàn kết thúc. Năm 1955, công trường 111 của cụ được nhận nhiệm vụ làm đường từ Lai Châu đến biên giới Vân Nam, Trung Quốc.

Ngôi nhà nhỏ đơn sơ nơi cụ Thọ sinh sống. Ảnh: Lê Dương

Đây là con đường hoàn toàn mới, núi cao, hiểm trở nên cái gì cũng thiếu. Nhớ lời Bác dạy “thực túc binh cường”, cả đại đội phát động phong trào tăng gia sản xuất. Đến khi thu hoạch, đơn vị đã cử cụ Thọ cùng 3 chiến sĩ vào rừng chặt tre đan 2 cái sọt để đựng 10kg su hào, 1 cây cải sen nặng 12kg mang về Hà Nội biếu Bác.

“Khi đến Phủ Chủ tịch, Bác rất vui, rồi khen chúng tôi không những bảo vệ, làm đường giỏi, phá bom giỏi mà sản xuất cũng rất giỏi. Trong lần gặp này, Bác đã tặng cờ thi đua cho đại đội của chúng tôi”, cụ Thọ kể lại.

Lần cuối cùng được gặp Bác là dịp cụ Thọ cùng 11 chiến sĩ được về Thủ đô Hà Nội dự Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua công – nông - binh toàn quốc.

Tại đại hội, cụ Thọ cùng đồng đội đã được Bác Hồ bắt tay và khen ngợi: “Bác rất vui khi biết các chú là thanh niên tiêu biểu, là bông hoa của mùa xuân mà đại hội đã bầu ra...”.

Và cho đến bây giờ, chuyện về “vua phá bom” vẫn còn mãi trong ký ức Điện Biên Phủ của cụ Cao Xuân Thọ.

Lê Dương