Vụ UBND xã Triệu Thuận cấm hộ dân xây dựng nhà ở: Chính quyền thua kiện

Bà Hoa bên công trình xây dựng nhà ở của mình đang bị xuống cấp do chính quyền xã Triệu Thuận cấm thi công hơn 1 năm qua. Ảnh: LM

Thiệt hại trên 67 triệu đồng do bị cấm xây nhà

Bà Nguyễn Thị Hoa (63 tuổi), trú tại Thôn 3, xã Triệu Thuận, huyện Triệu Phong gửi đơn đến Báo Quảng Trị phản ánh việc gia đình xây dựng công trình nhà ở nông thôn nhưng bị chính quyền địa phương ra văn bản cấm thi công, gây thiệt hại cho gia đình. Để tìm hiểu sự việc, phản ánh khách quan đến bạn đọc, phóng viên Báo Quảng Trị đã làm việc với các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương và hộ dân liên quan.

Theo đó, đầu năm 2019, gia đình bà Hoa tiến hành tháo dỡ ngôi nhà cấp 4 đã xuống cấp trên thửa đất được cấp giấy CNQSD đất số L 764387 của UBND huyện Triệu Phong cấp ngày 28/12/1998 với diện tích 648 m2 , trong đó có 200 m2 đất ở, 448 m2 đất vườn. Sau khi gia đình bà Hoa thi công xong phần móng thì UBND xã Triệu Thuận ra Thông báo số 05 ngày 27/2/2019 “về việc nghiêm cấm xây dựng, vận chuyển vật liệu tập kết trên vùng đất UBND xã đang xử lý tranh chấp”. Từ văn bản cấm xây dựng của UBND xã Triệu Thuận, gia đình bà Hoa phải ngừng thi công từ đó đến nay, nhiều khối lượng vật liệu xây dựng bị hư hại và được Hội đồng định giá tài sản do cơ quan TAND huyện Triệu Phong lập đánh giá thiệt hại là 67.296.000 đồng.

Thấy quyền lợi bị xâm phạm, ngày 1/5/2019, gia đình bà Hoa có đơn khiếu nại Thông báo số 05. Ngày 7/6/2019, Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận ban hành Quyết định số 40/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại của bà Nguyễn Thị Hoa, với nội dung không công nhận nội dung khiếu nại. Không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận, bà Hoa tiến hành khởi kiện vụ án hành chính tại TAND huyện Triệu Phong.

Trong quá trình TAND huyện Triệu Phong thụ lý giải quyết vụ án và tổ chức đối thoại, ngày 17/10/2019, UBND xã Triệu Thuận ra Thông báo số 25/TB-UBND về việc hủy bỏ Thông báo số 05; ngày 18/10/2019, Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận ra Thông báo số 26/TB-UBND về việc hủy bỏ Quyết định số 40 của Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận.

Tòa án nhân dân tuyên hủy 4 văn bản của chính quyền

TAND hai cấp sơ thẩm và phúc thẩm nhận định 4 văn bản nói trên đều trái pháp luật cả về hình thức, trình tự ban hành và nội dung. Theo bản án sơ thẩm số 01/2019/HC-ST ngày 28/11/2019 của TAND huyện Triệu Phong và bản án phúc thẩm số 01/2020/HC-PT ngày 14/5/2020 của TAND tỉnh Quảng Trị nhận định: Về hình thức, Thông báo số 05 vi phạm về hình thức đó là có chữ ký nhưng không có tên người ký. Về trình tự, thủ tục xử lý vi phạm hành chính không đúng vì không căn cứ vào biên bản vi phạm hành chính nào để xử lý, trong khi đó biên bản vi phạm chỉ được lập sau khi Thông báo số 05 đã được ban hành. Về nội dung, Thông báo số 05 nghiêm cấm bà Nguyễn Thị Hoa xây dựng trên vùng đất UBND xã đang xử lý tranh chấp, nhưng không xác định được đất đó đang tranh chấp với ai.

Bên cạnh đó, UBND xã Triệu Thuận cho rằng thửa đất đó đã được quy hoạch, việc xây dựng phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng. Tuy nhiên, trong thời gian TAND tỉnh chuẩn bị xét xử phúc thẩm, UBND xã Triệu Thuận mới cung cấp được Quyết định số 1298/QĐ-UBND ngày 10/10/2012 của UBND huyện Triệu Phong về việc phê duyệt đồ án quy hoạch chung xây dựng nông thôn mới xã Triệu Thuận, huyện Triệu Phong giai đoạn 2011 - 2015 và định hướng 2020. Tuy nhiên, tại phiên tòa phúc thẩm, UBND xã Triệu Thuận không có văn bản nào chứng minh việc đã thông báo Quyết định số 1298/QĐ-UBND ngày 10/10/2012 của UBND huyện Triệu Phong đến với mọi hộ dân trong vùng được quy hoạch để các hộ dân trong vùng biết khi xây dựng phải xin phép; ngoài ra cũng không có bản đồ chi tiết để xác định đất bà Hoa đang xây dựng thuộc trung tâm cụm xã để bắt buộc phải có giấy phép xây dựng.

Đối với Quyết định số 40, trong quá trình giải quyết khiếu nại, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại không ban hành thông báo nhận đơn khiếu nại, không thông báo thụ lý đơn, không có quyết định thành lập đoàn xác minh khiếu nại, không có biên bản về việc đối thoại là vi phạm về trình tự, thủ tục. Về nội dung, Quyết định số 40 có nội dung không chấp nhận khiếu nại của bà Nguyễn Thị Hoa về yêu cầu hủy Thông báo số 05 nhưng Thông báo số 05 là trái quy định pháp luật, chính vì vậy Quyết định số 40 không đúng pháp luật.

Đối với Thông báo số 25 cho rằng, thông báo này hủy bỏ Thông báo số 05 với lý do cần xin ý kiến của cơ quan chuyên môn cấp trên là không đúng; Thông báo số 26 của Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận để hủy bỏ Quyết định số 40 là không đúng quy định pháp luật, trường hợp này Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận phải ra quyết định hủy bỏ chứ không phải thông báo.

Từ những phân tích, lập luận đó, các phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm đã tuyên hủy cả 4 văn bản nói trên của chính quyền xã Triệu Thuận.

Cần giải quyết vụ việc thỏa đáng

Theo điều tra của phóng viên Báo Quảng Trị, diễn biến vụ việc có nguyên nhân từ việc xác định nguồn gốc thửa đất mà gia đình bà Hoa đang xây dựng. Nói về nguồn gốc thửa đất, bà Hoa cho biết: Bà là đối tượng đơn thân và nuôi 2 con nhỏ. Trước năm 1996, trụ sở Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ tổng hợp Triệu Thuận chuyển đến vị trí mới nên bà mua lại nhà và đất của hợp tác xã, đồng thời khai hoang thêm nhiều diện tích để sản xuất nông nghiệp. Ngày 28/12/1998, UBND huyện Triệu Phong đã cấp giấy CNQSD đất số L 764387 với diện tích 648 m2 , trong đó có 200 m2 đất ở, 448 m2 đất vườn cho bà. Hiện nay, giấy CNQSD đất này gia đình bà Hoa đang cất giữ, ngoài ra gia đình bà không có một thửa đất ở nào khác. Từ đó gia đình bà sống trong ngôi nhà này liên tục đến khi xuống cấp phải xây mới thì bị chính quyền ngăn cản. Về vấn đề này, Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận Nguyễn Ngọc Tiến cho rằng, năm 1996 bà Hoa chỉ mua tài sản trên đất chứ không mua đất; giấy CNQSD đất đã cấp cho bà Hoa kể trên là nằm ở vị trí khác, không phải tại vị trí mà gia đình bà Hoa đang ở. Năm 2005, UBND huyện Triệu Phong ban hành quyết định xử lý vi phạm của bà Hoa nhưng bà Hoa không chấp hành.

Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, vị trí thửa đất được Chủ tịch UBND xã Triệu Thuận Nguyễn Ngọc Tiến nhắc đến hiện nay gia đình ông Đoàn Quang Mậu đang sử dụng ổn định và liên tục trong nhiều năm. Mặt khác, năm 2013 Trung tâm Kỹ thuật Tài nguyên môi trường tỉnh tiến hành đo đạc hiện trạng sử dụng đất tại Thôn 3, xã Triệu Thuận và lập biên bản xác nhận việc công khai bản đồ địa chính thể hiện hiện trạng sử dụng đất, có xác nhận của đại diện Thôn 3 và UBND xã Triệu Thuận, trong đó có thửa đất bà Hoa đang sử dụng. Đó là căn cứ mà chính quyền địa phương thừa nhận việc sử dụng đất của gia đình bà Hoa đang ở và xây nhà hiện nay là hợp pháp. Ngoài ra, năm 2004 bà Hoa được UBND huyện cấp một thửa đất ở có diện tích 208 m2 tại thửa số 954, tờ bản đồ số 09 theo giấy CNQSD đất số X549423, tuy nhiên, giấy CNQSD đất này UBND xã Triệu Thuận hiện đang cất giữ (không giao cho bà Hoa) và thửa đất cũng đang được người khác sử dụng.

Từ những diễn biến kể trên cho thấy trách nhiệm đầu tiên thuộc về chính quyền xã Triệu Thuận và cơ quan quản lý đất đai huyện Triệu Phong. Trong đó, việc cấp giấy CNQSD đất cho hộ dân nhưng không tiến hành bàn giao đất trên thực địa dẫn đến hộ dân lầm tưởng vị trí mình đang ở đã được cấp giấy CNQSD đất; giao đất cho hộ gia đình này nhưng được hộ gia đình khác sử dụng; không giao giấy CNQSD đất cho người được cấp đất... Những thiếu sót kể trên không được xử lý dứt điểm trong một thời gian dài dẫn đến phát sinh kiện tụng gây khó khăn cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Để giải quyết dứt điểm vụ việc, chính quyền địa phương và hộ gia đình cần có các cuộc đối thoại theo hướng đảm bảo hài hòa quyền lợi của hộ dân và chính quyền địa phương nhằm tránh phát sinh kiện tụng. Bà Hoa cho biết: “Nếu chính quyền xã Triệu Thuận không giải quyết thỏa đáng, gia đình sẽ tiếp tục khởi kiện các vụ án về yêu cầu bồi thường và xử lý vấn đề về đất đai”.

Lê Minh