Vụ tai nạn làm sập cầu ở Baltimore: Điều gì đã xảy ra và ai sẽ chịu trách nhiệm?

Thống đốc bang Maryland, Wes Moore đã ban bố tình trạng khẩn cấp khi lực lượng cứu hộ tìm kiếm những người mất tích sau khi cây cầu sập xuống sông Patapsco. Theo thông tin ban đầu, 6 người được cho là đã thiệt mạng.

Dưới đây là một số điểm quan trọng được Financial Times phân tích sau thảm họa xảy ra vào khoảng 1h30 sáng (giờ địa phương).

Ảnh chụp từ trên không của vụ tai nạn. Ảnh: Getty Images

Sự cố như vậy có thường xuyên xảy ra hay không?

Theo báo cáo năm 2018 của Hiệp hội Cơ sở hạ tầng giao thông đường thủy thế giới, loại sự cố như vậy là vô cùng hiếm gặp. Tuy nhiên, Mỹ lại là quốc gia chiếm tỷ lệ lớn trong số 35 vụ sập cầu do tàu hoặc sà lan gây ra từ năm 1960 đến năm 2015.

Khi thương mại quốc tế được thúc đẩy và tàu ngày càng lớn hơn, nguy cơ xảy ra những tai nạn tương tự cũng gia tăng. Khối lượng container di chuyển qua các cảng của Hoa Kỳ đã tăng gần gấp đôi sau 20 năm, lên hơn 62,2 triệu đơn vị tương đương 20 feet vào năm 2022.

Dali là một trong những loại tàu lớn mới được thiết kế để tận dụng bộ âu tàu lớn hơn của Kênh đào Panama hoàn thành vào năm 2016 - và kích thước của con tàu có thể đóng một vai trò trong vụ va chạm. Các cạnh lớn và dốc của những con tàu container này cũng có thể khiến chúng dễ bị tổn thương hơn trước gió lớn.

Quá trình vào và rời cảng là những thời điểm nguy hiểm trong hành trình của tàu, vì vậy các tàu điều hướng trong vùng nước hạn chế thường có một hoa tiêu hiểu rõ về địa hình nơi đó. Dali đã sử dụng một hoa tiêu như vậy ở Baltimore.

Cây cầu có chịu được tác động mạnh hơn không?

Các kỹ sư cho biết rất có thể xảy ra hậu quả thảm khốc khi một con tàu cỡ Dali đâm thẳng vào cầu. Robert Benaim, thành viên của Học viện Kỹ thuật Hoàng gia Vương quốc Anh, cho biết vụ tai nạn cho thấy mức độ bảo vệ xung quanh các trụ cầu khỏi tác động mạnh các con tàu còn yếu.

Vị trí xảy ra vụ tai nạn. Ảnh: FT

Các chuyên gia cho biết, cầu Francis Scott Key được thông vào năm 1977 và do đó có thể không được thiết kế với quy mô của các tàu container hiện đại. David Knight, cố vấn chuyên môn của Viện Kỹ sư Xây dựng Vương quốc Anh cho biết: “Tác động của tàu là yếu tố quan trọng cần cân nhắc trong việc thiết kế các cây cầu nhịp lớn và hiện đại ở các khu vực giao thông đông đúc”.

Cơ sở hạ tầng cầu ở Mỹ có phải đang có vấn đề?

Vụ sập cầu ở Baltimore xảy ra 9 năm sau khi Bộ Giao thông Vận tải lên tiếng về “tình trạng xuống cấp nghiêm trọng” của các con đường và cây cầu của nước Mỹ. Một báo cáo năm 2021 của Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Hoa Kỳ cho thấy 42% cây cầu đã hơn 50 tuổi và 7,5% được đánh giá là “thiếu kết cấu”.

Các cây cầu với tuổi thọ ngày càng tăng đang gồng mình trước tải trọng lớn và thiếu kinh phí để sửa chữa.

Sự cố lần này gần giống với thảm họa gãy cầu Francis Scott Key vào năm 1980, khi tàu chở hàng rời Summit Venture đi chệch hướng và va chạm với cầu Sunshine Skyway ở Tampa, Florida, gây sập cầu khiến 35 người thiệt mạng.

Nhiều vụ va chạm gần đây được cho là do lỗi thiết kế hoặc do bảo trì kém, hoặc là cả hai. Trong số đó có vụ sập cầu Interstate 35W bắc qua sông Mississippi năm 2007, khiến 13 người thiệt mạng. Nguyên nhân được cho là do cầu yếu do tải trọng quá lớn.

Năm 2022, cây cầu Fern Hollow ở Pittsburgh bị sập. Các nhà điều tra cho rằng nguyên nhân là do thiếu công tác kiểm tra và bảo trì.

Theo Hiệp hội Xây dựng Đường bộ và Giao thông Hoa Kỳ, hơn một phần ba nhịp cầu tại Mỹ cần được sửa chữa và thay thế, và việc này sẽ tiêu tốn hơn 319 tỷ USD.

Ai sẽ đền bù thiệt hại?

Theo Tổng thống Joe Biden, Chính phủ liên bang sẽ chịu trách nhiệm. Tuy vậy, chi phí vẫn chưa được tiết lộ. Ngành bảo hiểm cho rằng đó sẽ một khoản chi phí khổng lồ. Một số người trong ngành nói với Financial Times rằng vẫn còn quá sớm để đưa ra ước tính, nhưng các công ty bảo hiểm có thể bồi thường những tổn thất lớn như hư hỏng cây cầu, gián đoạn cảng và tổn thất về người.

Nhiều người cho biết trọng tâm có thể sẽ là bảo hiểm bảo vệ và bồi thường cho con tàu – một loại bảo hiểm trách nhiệm bắt buộc nhằm chi trả cho các vụ tai nạn, tràn dầu và các thảm họa khác. Một chuyên gia bảo hiểm hàng hải cho biết khoản chi trả bảo hiểm trách nhiệm, bao gồm cả hư hỏng cầu, có thể tương đương với khoản tiền kỷ lục 1,5 tỷ USD được trả vụ tai nạn tàu du lịch Costa Concordia năm 2012.

Tác động kinh tế của vụ tai nạn?

Các quan chức Maryland cho biết hoạt động vận chuyển ra vào cảng sẽ tạm đình chỉ cho đến khi có thông báo mới. Theo văn phòng thống đốc Maryland, mặc dù cảng này nhỏ hơn so với New York và New Jersey, nhưng đây là cảng nhập cảnh chính ở bờ biển phía Đông dành cho ô tô nhập khẩu.

Năm 2023, cảng đã xử lý lượng hàng hóa nước ngoài cao kỷ lục 52,3 triệu tấn, trị giá 80 tỷ USD. Con số này bao gồm hơn 847.000 ô tô, xe tải nhẹ và 1,3 triệu tấn máy móc nông nghiệp và xây dựng. Khoảng 140.000 việc làm liên quan đến hoạt động của cảng. Đây cũng là cơ sở xuất khẩu than bận rộn thứ hai của Mỹ.

Các công ty ô tô bao gồm General Motors và Ford cho biết họ sẽ nỗ lực định tuyến lại các chuyến hàng đến các cảng gần đó, trong khi Nissan cho biết họ không mong đợi sự gián đoạn đáng kể. Toyota cho biết một số hoạt động xuất khẩu có thể bị ảnh hưởng, trong khi Volvo và JLR cũng sử dụng cảng này. Volkswagen, hãng cũng sở hữu thương hiệu Audi và Porsche, sử dụng cảng Sparrows Point, nằm ở phía Đông cầu nên không bị ảnh hưởng.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng thảm kịch xảy ra vào thời điểm ngành vận tải biển đang gặp khó khăn bởi các vấn đề như hạn hán ở kênh đào Panama và xung đột ở Biển Đỏ.

Emily Stausbøll, nhà phân tích thị trường tại Xeneta, cho biết: “Có khả năng các cảng bờ biển phía Đông lớn hơn của Hoa Kỳ như New York/New Jersey và Virginia lân cận có thể xử lý lượng container nhập khẩu bổ sung nếu không thể tiếp cận Baltimore, điều này có thể hạn chế bất kỳ tác động nào đến giá cước vận chuyển hàng hóa đường biển”.

“Tuy nhiên, công suất cảng hiện chỉ còn rất ít và điều này sẽ khiến chuỗi cung ứng dễ bị tổn thương trước bất kỳ áp lực nào nữa”, nhà phân tích này cho biết.

Quỳnh Vũ