Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cần xây dựng, đầu tư cho các nhóm nghiên cứu mạnh

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: BL

Ngày 4/1, tại Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội (KHXH) Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2023 và phương hướng, nhiệm vụ công tác năm 2024.

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tới các điểm cầu tại đơn vị trực thuộc Viện.

Triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ được giao

Báo cáo kết quả công tác năm 2023, PGS.TS Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cho biết, dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, năm qua, Viện đã bám sát phương châm “Sáng tạo, hành động, kỷ cương, phát triển” tổ chức triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ được giao.

Công tác nghiên cứu khoa học tiếp tục được triển khai theo đúng kế hoạch và đảm bảo chất lượng. Bên cạnh việc thực hiện công tác tham mưu, tư vấn chính sách theo yêu cầu của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội và Chính phủ, Viện đã triển khai nhiều hướng nghiên cứu mới, gắn với những vấn đề thời sự của đất nước, tình hình phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, thiết thực phục vụ công tác tham mưu, tư vấn cho Đảng và Nhà nước.

Viện đã có nhiều ý kiến đóng góp quan trọng, cung cấp thông tin, luận cứ phục vụ công tác hoạch định chính sách của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương; tích cực đóng góp ý kiến đối với nhiều dự thảo Báo cáo quan trọng của Chính phủ, các bộ, ngành; tham gia xây dựng nhiều dự thảo văn bản quy phạm pháp luật quan trọng.

Các báo cáo về tình hình kinh tế thế giới và Việt Nam định kỳ hàng tháng được Chính phủ và nhiều bộ, ngành, địa phương đánh giá cao về chất lượng chuyên môn. Các báo cáo tư vấn về tình hình kinh tế, xã hội, quan hệ quốc tế do các Viện nghiên cứu chuyên ngành thực hiện đã góp phần cung cấp thông tin, luận cứ khoa học và thực tiễn phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương.

Đặc biệt, thực hiện nhiệm vụ được Bộ Chính trị phân công, Viện đã thành lập tổ công tác gồm các chuyên gia, nhà khoa học xây dựng các Báo cáo chuyên đề phục vụ hoạt động tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam.

Sớm hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu các đề án lớn

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt chúc mừng kết quả đạt được của Viện trong năm 2023 và nhiều năm qua; ghi nhận những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, đồng thời gợi ý một số nội dung Viện cần triển khai trong thời gian tới.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cần phát huy vai trò là cơ quan nghiên cứu lớn của đất nước, là cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện chức năng nghiên cứu những vấn đề cơ bản về khoa học xã hội, cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng, Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chính sách, quy hoạch, kế hoạch chính sách phát triển nhanh và bền vững đất nước trong phát triển kinh tế - xã hội xã hội chủ nghĩa; tư vấn về chính sách phát triển khoa học xã hội, đào tạo nhân lực có trình độ cao về khoa học xã hội. Pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang được rà soát để sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; trọng tâm là việc tham mưu sửa đổi, bổ sung Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013.

Do đó, Viện cần đề xuất ý kiến đối với một số vấn đề căn cốt trong ngành về cơ chế đầu tư, tài chính cho hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; cơ chế tự chủ cho các tổ chức khoa học công nghệ...

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, hiện nay Bộ KH&CN cơ bản đã hoàn thành việc tái cơ cấu các chương trình khoa học công nghệ cấp quốc gia. Hệ thống các thông tư, hướng dẫn triển khai các chương trình học khoa học công nghệ cấp quốc gia cũng đã được rà soát, sửa đổi, bổ sung và cơ bản được vận hành.

Các đại biểu tham dự Hội nghị. Ảnh: BL

Do đó, Viện cần chủ động đề xuất xây dựng các chương trình, đề tài, dự án cấp quốc gia, đồng thời khuyến khích các viện nghiên cứu, nhà khoa học tham gia vào quá trình tuyển chọn đề tài cấp quốc gia; tập trung triển khai và sớm hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu của các đề án nghiên cứu lớn như đề án biên soạn Bách khoa toàn thư Việt Nam; đề án nghiên cứu di tích khảo cổ học Óc Eo-Ba Thê, Nền Chùa. Đồng thời, đẩy mạnh việc nghiên cứu khoa học cơ bản. Bộ KH&CN sẽ tạo điều kiện để các nhà khoa học của Viện tham gia các dự án hợp tác quốc tế. Bên cạnh đó, Viện cần xây dựng, đầu tư cho các nhóm nghiên cứu mạnh, Bộ sẵn sàng đồng hành với Viện đối với nội dung này.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt bày tỏ tin tưởng, các phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024 của Viện sẽ được triển khai hiệu quả, góp phần phát triển nền khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của nước nhà.

Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, tư vấn chính sách kịp thời

Phát biểu kết luận Hội nghị, đồng chí Phan Chí Hiếu, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam nhấn mạnh, giai đoạn phát triển mới của Đất nước đang đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới quan trọng, nặng nề hơn cho Viện. Mới đây, Nghị quyết số 45 ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới đã xác định chủ trương tập trung xây dựng cơ chế, chính sách đột phá và nguồn lực để phát triển hai Đại học Quốc gia và hai Viện Hàn lâm Khoa học thành các cơ sở đào tạo, nghiên cứu trọng điểm, ngang tầm các nước tiên tiến và giao nhiệm vụ cho Ban cán sự đảng Chính phủ chỉ đạo xây dựng các Đề án tăng cường năng lực cho hai Đại học Quốc gia và hai Viện Hàn lâm Khoa học.

Để phát huy hơn nữa những kết quả đạt được, khắc phục triệt để một số tồn tại, hạn chế, đồng chí Phan Chí Hiếu đề nghị từng đơn vị cần bám sát Kế hoạch công tác năm của Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam để cụ thể hóa thành Kế hoạch công tác năm gắn với đặc thù của từng đơn vị, trong đó xác định rõ các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm để ưu tiên nguồn lực thực hiện đảm bảo chất lượng, tiến độ, “Tăng tốc, vào cuộc” ngay từ đầu năm.

Đồng chí Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: BL

Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, tư vấn chính sách, kịp thời cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước, của các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương, nhất là trong tham mưu xây dựng Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; các nhiệm vụ phục vụ tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; Nghị quyết số 45-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Chú trọng phát huy các thế mạnh trong hoạt động nghiên cứu cơ bản, đẩy mạnh nghiên cứu đa ngành, liên ngành; kết hợp giữa nghiên cứu cơ bản với nghiên cứu ứng dụng, tư vấn chính sách và đào tạo; nâng cao chất lượng các sản phẩm khoa học, các ấn phẩm, tạp chí chuyên ngành; đẩy mạnh hoạt động tổng kết thực tiễn, khảo sát chuyên sâu, tập trung nghiên cứu các công trình khoa học có giá trị lớn, nâng cao khả năng dự báo, phản ứng trước những biến động của tình kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế. Từng Viện Nghiên cứu cần xây dựng định hướng nghiên cứu chuyên sâu, định hình các hướng nghiên cứu mũi nhọn.

Cùng với đó, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam yêu cầu tiếp tục kiện toàn tổ chức, bộ máy theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo đúng quy định tại Nghị định số 108 của Chính phủ. Ban hành và tổ chức thực hiện hiệu quả Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực, trong đó tập trung nâng cao chất lượng, mở rộng quy mô, uy tín trong đào tạo, chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ nghiên cứu có trình độ chuyên môn cao, chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực có khả năng nghiên cứu các vấn đề lớn, mới; quan tâm phát triển đội ngũ cán bộ trẻ tâm huyết với nghề, có năng lực nghiên cứu, phẩm chất đạo đức tốt. Nghiên cứu cơ chế thu hút chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước có uy tín tham gia mạng lưới cộng tác viên của Viện Hàn lâm và tại các đơn vị nghiên cứu.

Đồng chí Phan Chí Hiếu tin tưởng với truyền thống vẻ vang, cùng sự nỗ lực, quyết tâm của từng viên chức, người lao động, các mặt, lĩnh vực công tác của Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam sẽ tiếp tục có nhiều khởi sắc trong năm 2024 và các năm tiếp theo, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, đóng góp ngày càng thiết thực, hiệu quả hơn cho công cuộc xây dựng, phát triển đất nước./.

Bích Liên