Vì sao phiên bản nâng cấp T-55 của Ấn Độ là 'thảm họa' nhất?

Quân đội Ai Cập vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970 nổi lên với vị thế là một trong những quốc gia sử dụng nhiều xe tăng chủ lực T-54/55 của Liên Xô nhất; do lúc này, Ai Cập là đồng minh thân thiết của Liên Xô ở Trung Đông.

Vào giữa những năm 1970, Quân đội Ai Cập sở hữu số lượng hơn 1.200 chiếc xe tăng T-54/55 trong biên chế; mặc dù đã có hàng trăm chiếc đã bị mất hoặc bị bỏ rơi trong cuộc "Chiến tranh sáu ngày" năm 1967 và trong cuộc chiến năm 1973, với nước láng giềng Israel.

Khi nhiều quốc gia bắt đầu khởi động các gói nâng cấp đầy tham vọng, nhằm kéo dài khả năng phục vụ cho những chiếc xe tăng T-55 của họ, khi sắp bước sang thời điểm chuyển giao thế kỷ; đáng chú ý nhất là phiên bản T-55AAMV-1 của Liên Xô với giáp phản ứng nổ Kontakt và động cơ V-46 mới từ xe tăng T-72.

Ai Cập cũng đã tìm cách hiện đại hóa số xe tăng T-54/55 của mình như một giải pháp thay thế rẻ hơn so với việc mua xe tăng mới từ nước ngoài; do số lượng và chất lượng số xe tăng T-54/55 trong Quân đội Ai Cập còn rất lớn.

Việc hiện đại hóa xe tăng T-55 của Ai Cập bị ảnh hưởng nhiều bởi các công nghệ của đối thủ đến từ Mỹ là xe tăng M60, mà Ai Cập đã nhận từ nguồn viện trợ quân sự của Mỹ từ cuối những năm 1970 và họ còn nhận được số lượng lớn hơn nữa, sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, từ nguồn dự trữ của Mỹ.

Phiên bản T-54/55 của Ai Cập nâng cấp có tên là Ramses II; vào thời điểm chương trình Ramses II đang được tiến hành, M60 được nhiều người coi là lạc hậu và cả hai loại xe tăng, đều không thể đáp ứng được yêu cầu của chiến tranh hiện đại.

Nhưng từ giữa những năm 1970, sau khi ký hiệp định hòa bình với Israel, Quân đội Ai Cập khi đó chủ yếu được trang bị vũ khí "hạng hai" và kéo dài cho đến khi có sự thay đổi chính phủ vào năm 2013; do vậy việc nâng cấp T-54/55 của Ai Cập, cũng phù hợp với xu hướng của Quân đội Ai Cập.

Phiên bản Ramses II nâng cấp, sử dụng vũ khí và đạn tương tự như xe tăng M60 do Mỹ cung cấp; và chiếc Ramses II đầu tiên trong số các xe tăng mới, đã được chuyển giao để thử nghiệm hỏa lực và khả năng cơ động vào đầu năm 1987.

Xe tăng Ramses II trang bị pháo M68 105 mm như của của xe tăng M60; pháo này lớn hơn một chút so với khẩu D-10T 100 mm nguyên bản của T-55. Nhưng pháo mới này cũng không đem lại lợi thế cho Ramses II, khi cả hai loại pháo đều đã lạc hậu; vì lúc này, pháo nòng trơn đã trở thành tiêu chuẩn của pháo tăng hiện đại.

Việc thiếu thiết bị nạp đạn tự động nên kíp xe cần 4 người; đồng nghĩa với việc xe tăng cần có nhân lực nhiều hơn 25% so với các thiết kế hiện đại của Nga như T-72, đã được các nước láng giềng như Sudan, Libya và Syria sử dụng.

Cải tiến đáng chú ý nhất của xe tăng là hệ thống điều khiển hỏa lực, với việc tích hợp thiết bị đo khoảng cách bằng laser, màn hình mới và cảm biến tương đối mạnh, có thể phát hiện mục tiêu ban đêm, cùng hệ thống thông tin liên lạc mới.

Ramses II sử dụng động cơ mới 908 mã lực, cung cấp mức độ tương đồng rất cao của các bộ phận với xe tăng M60, để giảm gánh nặng hậu cần cho các đơn vị tiền tuyến của Ai Cập. Với động cơ mới này, cho xe khả năng cơ động tốt hơn.

Các cải tiến khác bao gồm hệ thống lọc không khí mới, thêm lớp giáp phụ vào bên hông, một máy tính đường đạn mới và hệ thống ổn định pháo trong 2 mặt phẳng, cùng bánh xe chịu nặng mới từ xe tăng M48 của Mỹ.

Nhìn chung Ramses II không phải là một chiếc xe tăng nâng cấp ấn tượng, và có khả năng kém hơn nhiều so với các gói nâng cấp T-55 giá rẻ hơn khác được phát triển ở Liên Xô và những nơi khác như T-55AAMV-1.

Ai Cập đã nâng cấp ước tính khoảng 400-500 chiếc, nhưng vẫn tiếp tục sử dụng số T-55 chưa được nâng cấp. Lý do có động cơ chính trị quan trọng đằng sau, đó là Ai Cập "không cho trứng vào một rổ", phòng khi có chiến tranh, nếu phương Tây cắt đứt nguồn cung, họ vẫn còn nguồn xe tăng để chiến đấu.

Nhưng Quân đội Ai Cập đã cắt hoàn toàn sự phụ thuộc vào phương Tây từ sau năm 2013, khi nước này lật đổ chính phủ thân phương Tây; đồng thời độc lập hơn trong việc trang bị vũ khí hiện đại, khi mua nhiều vũ khí không phải của Mỹ.

Với việc Ai Cập ký hợp đồng sản xuất 500 xe tăng T-90MS theo giấy phép của Nga, sẽ đưa lực lượng tăng thiết giáp của Ai Cập trở lại đứng đầu khu vực Trung Đông. Nguồn ảnh: Tankmemories.

Cận cảnh xe tăng T-54B Việt Nam tự nâng cấp. Nguồn: QPVN.

Tiến Minh