Vì sao nhà lãnh đạo kỳ lân khởi nghiệp thiếu vắng 'bóng hồng'?

Số lượng nhà sáng lập và CEO ở các kỳ lân khởi nghiệp vẫn còn ít ỏi. Ảnh: iStock

Nữ sáng lập kỳ lân còn hiếm hoi

Hồi đầu năm nay, Aileen Lee, người sáng lập Công ty đầu tư mạo hiểm Cowboy Ventures ở California (Mỹ) công bố một báo cáo đánh giá những thay đổi trên thị trường khởi nghiệp ở Mỹ kể từ khi thuật ngữ “kỳ lân khởi nghiệp” (unicorn) ra đời cách đây 10 năm. Aileen Lee chính là người đã đặt ra thuật ngữ này để phân loại các công ty khởi nghiệp (startup) chưa niêm yết cổ phiếu có mức định giá 1 tỉ đô la trở lên.

Báo cáo ghi nhận, số lượng kỳ lân ở Mỹ đã tăng từ 39 lên 532 trong thập niên qua. Nhưng Aileen Lee cho biết, có một điều không thay đổi là số lượng nhà sáng lập kỳ lân thuộc phái nữ còn hiếm hoi dù có sự cải thiện. Hiện nay, chỉ có 14% kỳ lân ở Mỹ có người đồng sáng lập là nữ, tăng từ 5% vào một thập niên trước. Và chỉ 5% kỳ lân có người sáng lập kiêm vai trò CEO là nữ, tăng từ con số zero trong cùng thời gian.

“Có nhiều nhà sáng lập tên là Michael, David và Andrew hơn là các nữ CEO kỳ lân”, Aileen Lee nói.

Sự mất cân bằng này được phản ánh trong dòng tiền đầu tư. Theo nhà cung cấp dữ liệu PitchBook, tỷ lệ tài trợ trong tổng số vốn đầu tư mạo hiểm hàng năm cho các startup ở Mỹ do phụ nữ sáng lập giảm từ 2,5% vào năm 2013 xuống còn 2% vào năm ngoái.

Dòng vốn đầu tư cải thiện hơn đối với những startup có ít nhất một người đồng sáng lập là nữ. Theo PitBook, tỷ lệ tài trợ trong các thương vụ đầu tư mạo hiểm dành cho các startup này tăng từ 16% vào năm 2023 lên mức cao nhất lịch sử 27,8% hồi năm ngoái. Thành tích này có sự đóng góp lớn từ OpenAI, có hai người đồng lập sáng là nữ. Nhà phát triển ChatGPT có tổng cộng 12 người đồng sáng lập bao gồm Sam Altman, hiện là CEO của công ty.

Doanh nhân nữ dễ bị thành kiến khi gọi vốn

Có một yếu tố rõ ràng đằng sau sự mất cân bằng về dòng vốn đầu tư mạo hiểm chảy vào các startup do phái đẹp sáng lập hoặc đồng sáng lập. Theo dữ liệu của All Raise và Crunchbase, khoảng 85% người viết séc cho các khoản đầu tư mạo hiểm hiện nay là nam giới.

Heather Gates, giám đốc cấp cao của Deloitte & Touche, chỉ ra rằng, phụ nữ thường ít đại diện cho công ty quản lý tài sản của họ để ngồi vào ghế hội đồng quản trị ở các công ty nằm trong danh mục đầu tư. Họ cũng ít hiện diện với tư cách là thành viên ủy ban đầu tư của một công ty quản lý tài sản. Tình trạng thiếu đại diện nữ đó có thể dễ dàng dẫn đến những thành kiến trong quyết định đầu tư.

Alison Greenberg, đồng sáng lập Ruth Health, startup cung cấp dịch vụ chăm sóc thai sản từ xa tiết lộ, một nhà đầu tư nam giới từng nói với bà rằng, “chăm sóc bầu bì” chỉ là lĩnh vực ngách và quyết định không đầu tư.

Khảo sát gần đây của Boston Consulting Group (BCG) nêu ra một số nguyên nhân dẫn đến sự thiếu hụt nguồn tài trợ cho doanh nhân nữ. “Thông thường, bản thân nhà sáng lập nữ và những bài thuyết trình gọi vốn của họ phải đối mặt với những thách thức và phản biện nhiều hơn so với nhà sáng lập nam”, báo cáo của BCG cho biết.

Nhiều nhà sáng lập nữ cho hay, khi thuyết trình họ thường được yêu cầu chứng minh rằng họ am hiểu kiến thức kỹ thuật cơ bản. Và thông thường, các nhà đầu tư (thường là nam), chỉ đơn giản mặc định rằng, những nhà sáng lập nữ không có kiến thức đó.

Báo cáo của BCG cho biết thêm, đối với các nhà sáng lập nữ, nếu một nhà tài trợ tiềm năng đưa ra nhận xét tiêu cực về các khía cạnh trong bài thuyết trình gọi vốn, họ có nhiều khả năng chấp nhận đó là phản biện chính đáng hơn là phản đối nó. BCG cũng lưu ý, các nhà sáng lập nam thường đưa ra những dự đoán và giả định táo bạo trong bài thuyết trình gọi vốn.

“Nhà sáng lập nam thường đặt ra các dự báo quá mức về triển vọng kinh doanh cũng như đưa ra các mức định giá doanh nghiệp quá cao. Ngược lại, phụ nữ thường bảo thủ hơn trong các dự đoán và có thể đơn giản là yêu cầu vốn ít hơn nam giới”, báo cáo của BCG cho biết.

“Nói chung, nhà sáng lập nữ thường đưa ra những ý tưởng mà họ có kinh nghiệm. Điều đó ít đúng hơn với nhà sáng lập nam”, một nhà đầu tư nhận xét.

Khảo sát của Boston Consulting Group với 350 startup cho thấy, những doanh nghiệp do phái đẹp thành lập mang lại doanh thu cao tốt hơn, nhiều hơn gấp đôi trên mỗi đô la đầu tư, so với các doanh nghiệp do nam giới sáng lập. Ảnh: Hindustan Times

Startup do phái đẹp thành lập mang lại doanh thu cao hơn

Khảo sát của Boston Consulting Group với 350 startup cho thấy, những doanh nghiệp do phái đẹp thành lập rốt cục mang lại doanh thu tốt hơn so với các doanh nghiệp do nam giới sáng lập (nhiều hơn gấp đôi trên mỗi đô la đầu tư). Trong khi đó, dư liệu từ PitchBook cho thấy, các nhà sáng lập nữ cũng “đốt” tiền mặt với tốc độ chậm hơn và giúp nhà đầu tư thoái vốn sớm với tỷ lệ cao hơn so với các nhà sáng lập nam.

Nhiều nhà đầu tư nam ít am hiểu các sản phẩm và dịch vụ mà doanh nghiệp do phụ nữ thành lập tiếp thị cho những phụ nữ khác. “Một ví dụ rõ ràng là lĩnh vực chăm sóc sức khỏe phụ nữ. Chưa đến 2% nguồn tài trợ từ các thương vụ đầu tư mạo hiểm chảy vào lĩnh vực này”, Naseem Sayani, đồng sáng lập của Emmeline Ventures, công ty chuyên đầu tư vào các startup giai đoạn sớm do phụ nữ sáng lập nói.

Allison Baum Gates, đối tác của SemperVirens Venture Capital nhận xét, các công ty hướng đến người tiêu dùng là nơi mở ra con đường sự nghiệp tốt hơn cho những nhà sáng lập nữ vì họ dễ dàng tiếp cận và am hiểu trải nghiệm của người tiêu dùng.

Một nguồn hy vọng cho nữ doanh nhân hiện nay là đang có sự cải thiện đáng kể về sự hiện diện của phái đẹp các công ty đầu tư mạo hiểm. Heather Gates của Deloitte & Touche cho biết, trong năm 2022 có khoảng 35% vị trí lãnh đạo đầu tư cấp thấp ở các công ty đầu tư mạo hiểm của Mỹ do phụ nữ nắm giữ. Gates cho rằng, khi dần thăng cấp lên các vị trí cao hơn, họ có thể có xu hướng ủng hộ những kỳ lân do nữ lãnh đạo trong tương lai.

Theo Financial Times, PitBook

Chánh Tài