Vì sao người Pháp có trái tim khỏe?

Nghiên cứu về lão hóa - từ phòng thí nghiệm ra cuộc sống

Ắt hẳn bạn từng nghe về việc chocolate đen tốt cho sức khỏe, và rượu vang đỏ là câu trả lời cho “Nghịch lý Pháp” - câu hỏi về việc tại sao người Pháp có tỷ lệ bệnh tim mạch rất thấp mặc dù chế độ ăn của họ khá giàu chất béo.

Thành phần “bí ẩn” đằng sau hai giai thoại trên chính là resveratrol, một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực vật - như nho đỏ, việt quất, dâu tằm, nam việt quất và đậu phộng - có tác dụng đánh đuổi vi trùng xâm nhập và nấm.

Những tuyên bố liên quan đến resveratrol trong chocolate và rượu vang đỏ chỉ là các truyền thuyết đô thị, bởi lẽ bạn phải tiêu thụ một lượng rất lớn chúng thì mới có thể đạt được liều lượng resveratrol có ý nghĩa. Tuy vậy, resveratrol là một nguyên liệu trong y học cổ truyền Trung Hoa và Nhật Bản.

Và các nhà nghiên cứu bắt đầu quan tâm đến nó kể từ đầu những năm 1900, khi hai nhà thực vật học ở Đại học Cornerll, Mỹ, lần đầu đề cập rằng nó có thể là lý do cho những trái tim khỏe mạnh của người Pháp, từ đó kích hoạt một loạt tuyên bố bị thổi phồng trên truyền thông về lợi ích của việc ăn uống thoải mái.

Ảnh minh họa. Nguồn: BBC.

Dù rằng có chút cường điệu, nhưng sự quan tâm của giới khoa học đã được khơi gợi; các phòng thí nghiệm khắp nơi trên thế giới bắt tay vào nghiên cứu, và resveratrol ngay lập tức được phát hiện là có thể kéo dài tuổi thọ của các sinh vật mô hình từ nấm men, ruồi giấm và giun cho đến chuột và cá.

Hợp chất này cũng được nghiên cứu kỹ lưỡng về khả năng chống bệnh ung thư và chống lại sự oxy hóa diễn ra ở người, và về ảnh hưởng của nó lên quá trình trao đổi chất, đến lưu lượng máu lên não và tất nhiên, tác động của nó lên tim.

Một nhà khoa học quá hào hứng bởi các kết quả của ông với nấm men đến mức ông bắt đầu tự uống bổ sung resveratrol - thậm chí cho cả gia đình ông uống - và vào năm 2004, ông mở một công ty công nghệ sinh học nhỏ để phát triển các loại thuốc uống có chứa resveratrol nhằm ngăn ngừa các bệnh liên quan đến tuổi già và hy vọng kéo dài tuổi thọ con người.

Công ty này, Sirtris, bị GlaxoSmithKline mua lại vào năm 2008, nhưng đã ngừng hoạt động vào năm 2013 bởi không có chút tiến triển gì, người ta bắt đầu hoài nghi về cách thức hoạt động của hợp chất này cũng như những vấn đề an toàn khác - trong các thí nghiệm lâm sàng, những người sử dụng cảm thấy buồn nôn, bị tiêu chảy và có một vài vấn đề về thận.

Nhưng mối quan tâm về resveratrol không hề tan biến theo công ty ấy. Bài học rút ra được từ sự thất bại của Sirtris là cần nghiên cứu nhiều hơn để có thể hiểu rõ hợp chất này thực sự hoạt động như thế nào và tinh chỉnh các thành phần nguyên liệu để đạt được hiệu quả mong muốn.

Sue Armstrong/NXB Trẻ