Vàm Cỏ Đông-dòng sông của thơ mộng, huyền ảo

Mưu sinh trên sông Vàm Cỏ Đông.

Bắt nguồn từ Campuchia, sông Vàm Cỏ Đông đoạn ranh giới 2 nước Việt Nam - Campuchia tạo nên cái duyên thầm của dòng sông này. Với những du khách khám phá Vườn di sản ASEAN Lò Gò - Xa Mát (huyện Tân Biên) thì khó có thể quên cảm giác ngồi trên thuyền lướt nhẹ trên mặt sông. Đoạn sông chảy qua khu rừng dài khoảng 20km, lòng sông rộng 10 - 20m, có nơi mở rộng đến 50m.

Chiếc thuyền luồn qua những tán cây rừng của Vườn quốc gia (VQG) tạo nên khung cảnh thơ mộng hữu tình... Ở giữa dòng sông, du khách phóng tầm mắt ngắm nhìn đôi bờ Vàm Cỏ. Một bên bờ thuộc địa phận của Việt Nam và bờ đối diện thuộc Vương quốc Campuchia. Ở đây, người đi sẽ cảm nhận được sự gần gũi của 2 quốc gia láng giềng khi chụp ảnh, ngắm cận cảnh cột mốc quốc gia thiêng liêng.

Thuyền lướt trên sông, đến bến đỗ có cây gừa cổ thụ, leo lên những chiếc rễ già quyện chặt vào nhau càng cảm nhận được sự vạm vỡ của cây cổ thụ ven sông.

Nằm ven sông Vàm Cỏ Đông, VQG Lò Gò - Xa Mát trải dài trên địa bàn 4 xã Tân Lập, Tân Bình, Hòa Hiệp, Thạnh Tây thuộc huyện Tân Biên. Trong đó, phân khu bảo vệ nghiêm ngặt có diện tích hơn 8.198 ha, hơn 10,8 ha là phân khu phục hồi sinh thái và 129 ha thuộc khu hành chính dịch vụ.

Đi dạo trên sông Vàm Cỏ Đông.

VQG đến nay đã xác định được hơn 700 loài thực vật rừng thuộc 5 ngành thực vật, 60 bộ, 116 họ và 396 chi. Hệ nấm rất đa dạng, gồm nhiều loài thuộc nhiều họ khác nhau, phân bố rộng khắp trong các khu vực thuộc VQG.

Ngoài ra, vườn ghi nhận có 42 loài thú của 7 bộ; lớp chim có 203 loài chim thuộc 15 bộ và 40 họ; lớp bò sát có 58 loài, thuộc về 2 bộ; lớp ếch nhái gồm 23 loài thuộc 2 bộ, 6 họ và 15 giống. Các loài thú có tên trong sách Đỏ thế giới (IUCN, 2005): voọc chà vá chân đen (Pygathrix nigripes), voọc bạc (Trachypithecus margarita), khỉ đuôi dài (Macaca fascicularis), khỉ đuôi lợn (Macaca leonina), cu li nhỏ (Nycticebus pygmaeus).

Các loài có tên trong sách Đỏ Việt Nam: dơi chó tai ngắn (Cynopterus brachyotis), mễn (Muntiacus m. annamensis), mèo rừng (Prionailurus bengalensis), chồn bạc má (Melogale personata), sóc đen (Ratufa bicolor), cheo (Tragulus javanicus), nhím bờm (Acanthion brachyurus), sóc bay trâu (Petaurista philippensis)….

Ngắm cảnh đôi bờ sông Vàm Cỏ Đông giữa VQG Lò Gò-Xa Mát.

Rời khỏi VQG với hệ sinh thái đầy kỳ thú ấy, gần 100km còn lại của đoạn sông này qua các huyện Tân Biên, Châu Thành, Bến Cầu, Gò Dầu, TX. Hòa Thành, TX. Trảng Bàng… càng có thêm nhiều bí ẩn để khám phá.

Gắn liền với suốt chiều dài lịch sử Việt Nam, những trầm tích lịch sử từ thời văn hóa Óc-eo vẫn còn lưu giữ ven đôi bờ Vàm Cỏ Đông cho đến tận ngày nay là một minh chứng cho sự huyền bí ấy.

Đặc biệt nhất phải kể đến là tháp cổ Bình Thạnh (TX. Trảng Bàng) nằm phía hữu ngạn sông Vàm Cỏ Đông, có niên đại xây dựng khoảng thế kỷ VIII, là một trong những kiến trúc tháp cổ quý hiếm, tồn tại gần như nguyên vẹn, tiêu biểu cho kiến trúc thuộc nền văn hóa Óc-eo.

Hay tháp Chót Mạt (huyện Tân Biên) mà theo các tài liệu khảo cổ học, đây là một trong ba công trình kiến trúc còn sót lại của nền văn hóa Óc-eo ở vùng Nam bộ (gồm cả tháp Bình Thạnh và tháp Vĩnh Hưng ở Bạc Liêu).

Đặc biệt, ngôi chùa hơn 100 năm tuổi- chùa Gò Kén nằm ven khu vực sông Vàm Cỏ Đông, với khung cảnh xung quanh tĩnh lặng mang đến cảm giác thật bình yên cho du khách.

Trồng lúa ven sông Vàm Cỏ Đông.

“Vàm Cỏ Đông đây, Vàm Cỏ Đông đây/ Ta quyết giữ/ Từng mái nhà nép dưới rặng dừa...”- lời bài hát Vàm Cỏ Đông (thơ Hoài Vũ, nhạc Trương Quang Lục) trở thành niềm tự hào với người dân Tây Ninh khi nhắc về con sông này.

Đi ghe dọc trên sông Vàm Cỏ Đông, không khí thoáng mát, trong lành; ngang qua khu vực huyện Châu Thành, Gò Dầu… đầy thơ mộng. Tất cả tạo nên nét đẹp hoang sơ, bình yên khó tả.

Trong khi đó, nhiều tuyến rạch nhỏ trên sông Vàm dẫn vào những vùng quê đầy thanh bình với nhiều đặc sản miền sông nước như xã Phước Chỉ (TX. Trảng Bàng). Thế nên, nhiều người từng đến Tây Ninh tìm đến đây để thưởng thức món đặc sản canh chua cá lóc, canh cá rô đồng, mắm đồng với bữa cơm đạm bạc cùng người dân.

Mang rơm về nhà.

Vàm Cỏ Đông- chỉ khi tới đây, trực tiếp trải nghiệm những chuyến đi khám phá trên dòng sông, du khách mới cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp nơi đây, một vẻ đẹp trong lành, bình yên đầy lưu luyến và nhớ nhung.

Giang Phương