Tuyên bố tạm thời của WHO về liều tăng cường cho tiêm chủng Covid-19

Tổ chức Y tế thế giới (WHO), với sự hỗ trợ của Nhóm chuyên gia tư vấn chiến lược (SAGE) về tiêm chủng và Nhóm công tác về vắc xin Covid-19 tiếp tục xem xét các bằng chứng mới nổi về sự cần thiết và thời điểm của liều tăng cường theo Danh sách sử dụng khẩn cấp (EUL) hiện có. Tuyên bố này phản ánh sự hiểu biết hiện tại về hiệu suất và nguồn cung cấp vắc xin như đã được trình bày với SAGE vào ngày 7-12-2021, báo cáo tóm tắt và bối cảnh hóa bằng chứng hiện tại về tiêm chủng tăng cường.

Trong những tuần gần đây, biến thể SARS-CoV-2 Omicron đã xuất hiện. Dữ liệu hiện không đủ để đánh giá tác động của biến thể mới này đang được quan tâm đến hiệu quả của vắc xin, đặc biệt là đối với bệnh nặng. Do đó, các tuyên bố và kết luận dưới đây sẽ được cập nhật khi có dữ liệu.

Tiền Giang đang triển khai tiêm liều vắc xin tăng cường cho lực lượng tuyến đầu chống dịch và dự kiến trong quý 1 năm 2022 sẽ hoàn thành tiêm liều tăng cường cho người dân từ 18 tuổi trở lên. Ảnh: THANH HOÀNG

VÌ SAO PHẢI TIÊM LIỀU TĂNG CƯỜNG?

Theo WHO, phần lớn các trường hợp nhiễm trùng hiện tại và các trường hợp Covid-19 được quan sát thấy ở những người chưa được chủng ngừa. Nếu đột biến xảy ra ở những người đã được tiêm chủng, trong hầu hết các trường hợp, các biến cố ít nghiêm trọng hơn so với những người chưa được tiêm chủng. Tuy nhiên, dữ liệu mới nổi liên tục cho thấy, sự suy giảm hiệu quả của vắc xin chống lại sự lây nhiễm SARS-CoV-2 và Covid-19 theo thời gian kể từ khi tiêm chủng và sự suy giảm đáng kể hơn ở người lớn tuổi. Bằng chứng này chủ yếu dựa trên các nghiên cứu quan sát có thể phụ thuộc vào các yếu tố gây nhiễu.

Dựa trên đánh giá hệ thống gần đây và phân tích hồi quy tổng hợp trên bốn loại vắc xin EUL Covid-19 của WHO với nhiều dữ liệu nhất (vắc xin BNT162b2, mRNA 1273, Ad26.COV2.S và ChAdOx1-S [tái tổ hợp]) , hiệu quả của vắc xin chống lại Covid-19 nghiêm trọng giảm khoảng 8% (khoảng tin cậy 95% (CI): 4% - 15%) trong thời gian 6 tháng ở tất cả các nhóm tuổi. Ở người lớn trên 50 tuổi, hiệu quả của vắc xin chống lại bệnh nặng giảm khoảng 10% (KTC 95%: 6% - 15%) so với cùng kỳ. Hiệu quả của vắc xin chống lại bệnh có triệu chứng giảm 32% (KTC 95%: 11% - 69%) đối với những người trên 50 tuổi.

Đối với một số vắc xin bất hoạt (vắc xin CoronaVac và COVID-19 BIBP), WHO đã đưa ra khuyến cáo sử dụng liều bổ sung cho những người từ 60 tuổi trở lên như một phần của loạt vắc xin chính để làm cho khả năng miễn dịch ban đầu mạnh mẽ hơn.

Mức độ suy giảm miễn dịch khác nhau giữa các sản phẩm vắc xin và quần thể mục tiêu. Vi rút đang lưu hành, đặc biệt là các biến thể cần quan tâm; mức độ lây nhiễm trước đó trong cộng đồng tại thời điểm tiêm chủng ban đầu; lịch tiêm chủng chính được sử dụng (tức là khoảng cách giữa các liều) và cường độ phơi nhiễm đều có khả năng đóng một vai trò nào đó trong các phát hiện về sự suy giảm khả năng bảo vệ nhưng không thể được đánh giá một cách có hệ thống từ các nghiên cứu hiện tại.

BẰNG CHỨNG VỀ HIỆU SUẤT TIÊM CHỦNG TĂNG CƯỜNG

Ở một số khu vực, tiêm chủng tăng cường đã được cơ quan quản lý cho phép và được thêm vào sản phẩm của BNT162b2, mRNA 1273 và Ad26.COV2.S. Ngoài ra, đối với vắc xin ChAdOx1-S [tái tổ hợp] và CoronaVac, Covid-19 vắc xin BIBP, BBV152 và NVX-CoV2373, dữ liệu thử nghiệm lâm sàng về liều tăng cường cũng có sẵn. Tất cả các nghiên cứu cho đến nay đều cho thấy đáp ứng miễn dịch đạt được hoặc cải thiện khi đạt được mức kháng thể đỉnh điểm sau đợt tiêm chủng chính, nhưng không đủ dữ liệu và quá ít theo dõi để đánh giá động học và thời gian đáp ứng. Cả phác đồ tăng cường tương đồng và pha trộn đều có hiệu quả về mặt miễn dịch học.

Vì chưa xác định được mối tương quan của khả năng bảo vệ, nên không thể dự đoán với độ tin cậy cao về hiệu suất vắc xin của các lịch tiêm chủng khác nhau này dựa trên phản ứng miễn dịch. Dữ liệu về hiệu quả của vắc xin đối với liều tăng cường đang được công bố từ nhiều quốc gia, nhưng vẫn còn hạn chế trong thời gian theo dõi. Tất cả các nghiên cứu chứng minh sự cải thiện trong việc bảo vệ chống lại nhiễm trùng, bệnh nhẹ hơn cũng như bệnh nặng và tử vong.

Các nghiên cứu về tính an toàn và khả năng phản ứng dựa trên các thử nghiệm lâm sàng quy mô nhỏ và dữ liệu sau cấp phép với số lượng theo dõi hạn chế. Nhìn chung, chúng cho thấy một hồ sơ an toàn tương tự như được quan sát thấy sau liều thứ hai trong loạt chính. Do đó, các cơ quan quản lý và cơ quan tư vấn đã đánh giá tỷ lệ rủi ro có lợi của việc tiêm chủng nhắc lại ở cấp độ cá nhân.

Theo lộ trình và chiến lược của WHO, để đạt được bao phủ vắc xin Covid-19 toàn cầu vào giữa năm 2022, ưu tiên hàng đầu của chương trình tiêm chủng là giảm tỷ lệ tử vong và bệnh nặng và bảo vệ hệ thống y tế. Biện pháp quan trọng nhất để đạt được mục tiêu này là tối đa hóa mức độ bao phủ đối với những người có nhiều khả năng bị bệnh nặng và những người có nhiều khả năng bị nhiễm bệnh nhất, đặc biệt là những người quan trọng đối với hoạt động của hệ thống y tế.

Để làm được điều này, phải cân nhắc và sắp xếp thứ tự ưu tiên một cách cẩn thận. Ưu tiên này cũng góp phần phục hồi kinh tế - xã hội, vì mức độ nghiêm trọng của Covid-19 và khả năng áp đảo hệ thống y tế của nó tạo thành cơ sở lý luận chính cho sức khỏe cộng đồng và các biện pháp xã hội hạn chế hoạt động kinh tế và xã hội.

Sử dụng vắc xin trước tiên cho những người có nguy cơ mắc bệnh nặng thấp hơn trước khi đạt được tỷ lệ bao phủ loạt chính cao và bảo vệ bền vững thông qua các liều tăng cường chọn lọc cho những người có nhiều khả năng bị bệnh nặng nhằm đảm bảo với nguồn cung cấp vắc xin hạn chế liên tục theo nguyên tắc công bằng quốc gia và tôn trọng bình đẳng.

Các nguyên tắc sử dụng này cũng được hỗ trợ bởi mô hình toán học về việc tối ưu hóa tác động sức khỏe cộng đồng của nguồn cung cấp vắc xin hạn chế. Mô hình này cho thấy rằng, tỷ lệ tử vong có thể giảm nhiều hơn bằng cách sử dụng các liều tăng cường cho các nhóm dân số có nguy cơ cao hơn so với việc sử dụng các liều tương tự để chủng ngừa sơ cấp cho các nhóm dân số có nguy cơ thấp hơn.

Khi nguồn cung tăng lên và việc tiêm chủng được mở rộng cho các nhóm tuổi ưu tiên thấp hơn, có thể cần cân nhắc sự cân bằng giữa việc ưu tiên tiêm chủng tăng cường cho các nhóm dân số có nguy cơ cao hơn là mở rộng phạm vi tiêm chủng ban đầu cho các nhóm dân số trẻ hơn. WHO hiện không khuyến nghị tiêm chủng chung cho trẻ em và thanh, thiếu niên vì gánh nặng bệnh tật nặng ở các nhóm tuổi này còn thấp và tỷ lệ bao phủ cao vẫn chưa đạt được ở tất cả các quốc gia trong số những nhóm có nguy cơ mắc bệnh nặng cao nhất.

Tóm lại, trọng tâm của các nỗ lực tiêm chủng Covid-19 vẫn phải là giảm tử vong và bệnh nặng, bảo vệ hệ thống chăm sóc sức khỏe. Các biện pháp xã hội và sức khỏe cộng đồng tiếp tục là một thành phần thiết yếu của chiến lược phòng ngừa Covid-19, đặc biệt là đối với biến thể Omicron. Trong bối cảnh nguồn cung vắc xin toàn cầu đang có những hạn chế và bất bình đẳng, việc sử dụng liều tăng cường trên diện rộng có nguy cơ làm trầm trọng thêm khả năng tiếp cận vắc xin do thúc đẩy nhu cầu ở các quốc gia có tỷ lệ bao phủ vắc xin đáng kể và chuyển hướng nguồn cung trong khi các nhóm dân cư ưu tiên ở một số quốc gia hoặc ở các cơ sở địa phương thì không hoặc chưa nhận được một đợt tiêm chủng chính.

Việc sử dụng liều tăng cường cần được dựa trên bằng chứng chắc chắn và nhắm mục tiêu đến các nhóm dân số có nguy cơ mắc bệnh hiểm nghèo cao nhất và những người cần thiết để bảo vệ hệ thống y tế. Cho đến nay, bằng chứng cho thấy, mức độ bảo vệ của vắc xin chống lại bệnh nặng trong vòng 6 tháng sau loạt chính giảm từ mức tối thiểu đến khiêm tốn.

Hiệu quả chống lại tất cả các bệnh lâm sàng và nhiễm trùng rõ rệt hơn. Thời gian bảo vệ chống lại biến thể Omicron có thể bị thay đổi và đang được điều tra tích cực. Bằng chứng về hiệu quả của vắc xin đang suy giảm, đặc biệt là sự suy giảm khả năng bảo vệ chống lại bệnh nặng ở các nhóm dân số có nguy cơ cao, đòi hỏi phải phát triển các chiến lược tiêm chủng được tối ưu hóa để phòng ngừa bệnh nặng, bao gồm cả việc sử dụng có mục tiêu tiêm chủng tăng cường.

Sẽ cần thêm dữ liệu để hiểu tác động tiềm tàng của việc tiêm chủng nhắc lại trong thời gian bảo vệ khỏi bệnh nặng, cũng như chống lại bệnh nhẹ, nhiễm trùng và lây truyền, đặc biệt trong bối cảnh các biến thể mới xuất hiện. Theo thời gian, khi các chương trình tiêm chủng bảo vệ hiệu quả các quần thể khỏi bệnh nặng và tử vong, việc bảo vệ chống lại bệnh nhẹ hơn và giảm lây truyền trở thành những cân nhắc bổ sung quan trọng.

SAGE đã cân nhắc về bằng chứng cho các liều tăng cường và việc tối ưu hóa các chương trình tiêm chủng. SAGE sẽ thảo luận thêm về các chính sách nhằm tối ưu hóa việc sử dụng vắc xin bao gồm cả việc xem xét tiêm chủng tăng cường tại cuộc họp sắp tới vào ngày 19-1-2022.

BSCK2 LÊ ĐĂNG NGẠN

(Cập nhật tài liệu của Tổ chức Y tế thế giới ngày 22-12-2021)