Từ 'Hậu pháo', thử phác họa chân dung những 'đại gia vịt'

Căn cứ vào những thông tin đã được cơ quan công an công bố liên quan đến nhiều vụ án lớn trong một thập niên qua, gần đây nhất là vụ Nguyễn Văn Hậu tức ‘Hậu pháo’ của Phúc Sơn, xã hội có thể nhận diện được nhiều nét chung điển hình về chân dung những đại gia - tội phạm tương tự ở Việt Nam.

Điểm chung đầu tiên là những đại gia – tội phạm tương tự như ‘Hậu pháo’ đều tích lũy số tiền rất lớn trong một thời gian rất ngắn. Số tiền và tài sản tích lũy rất lớn ấy thường có được thông qua các hành vi phi chuẩn mực, huy động bằng các hình thức có tính chất lừa đảo từ khách hàng và nhà đầu tư, hoặc lợi dụng quan hệ để có các dự án đầu tư công trong xây dựng cơ sở hạ tầng sử dụng ngân sách nhà nước, thông qua các hình thức hợp đồng xây dựng – chuyển giao, hoặc sử dụng tiền của khách hàng sai mục đích …

Điểm chung thứ hai là mạnh tay chi tiền cho quan hệ, hối lộ và đút lót với các quan chức, cán bộ quản lý để có điều kiện nhận dự án, được phê duyệt các dự án có lợi cho mình, bất chấp các quy định của pháp luật. Số tiền có được từ dự án, từ khách hàng được các đại gia – tội phạm này dùng vào việc chạy quan hệ, đút lót, quay vòng và sử dụng cho mục đích riêng là chính, thay vì để thực hiện các dự án. Do đó các dự án do doanh nghiệp của các đại gia – tội phạm này thực hiện thường chậm tiến độ hoặc không thể hoàn thành, nếu hoàn thành thì cũng có chất lượng rất kém, gây nhiều hiệu quả tiêu cực về kinh tế, xã hội.

Điểm chung thứ ba là phông văn hóa của các đại gia – tội phạm rất thấp, nhận thức về pháp luật kém, ý thức về hình ảnh, vai trò của doanh nhân rất lệch lạc. Nền tảng văn hóa thấp ấy không phụ thuộc vào bằng cấp hay trình độ giáo dục, vì có nhiều kẻ có trình độ giáo dục cao nhưng lại thể hiện nền tảng văn hóa rất thấp. Có những đại gia để lại dấu ấn về phông văn hóa thấp ở cách ứng xử, về hình ảnh trong xã hội. Có những kẻ không chỉ vi phạm pháp luật vì lợi ích cá nhân, mà còn hủy hoại các giá trị phổ biến về quan hệ xã hội do nền tảng văn hóa rất thấp. Nhiều hành trình làm giàu của một số doanh nhân để lại những vết đen xấu xí trong xã hội cả về đạo đức, pháp luật và trong cách ứng xử của con người.

Điểm chung thứ tư là do trình độ yếu, văn hóa kém đi cùng với nhận thức méo mó về giá trị của tiền bạc, nhiều đại gia - tội phạm đã tự dựng lên hình ảnh xấu xí, kệch cỡm về chính mình, gián tiếp xây dựng nhận thức sai lệch về doanh nhân, về khát vọng làm giàu của doanh nhân, làm ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của những doanh nhân Việt Nam chân chính khác.

Một chú vịt con có thể hóa thiên nga trong chuyện cổ tích, nhưng một người nhiều trải nghiệm chăn vịt như ‘Hậu pháo’ đã không trở thành môt doanh nhân chân chính ngoài đời thực. Một đại gia xuất thân từ chăn vịt, khi không được trang bị nền tảng văn hóa cơ bản, không có khát vọng làm giàu chính đáng, gần như chắc chắn sẽ đi những bước đi của tội phạm và khiến rất nhiều người vướng vòng lao lý !

Thực hiện: Vũ Hà
FM 96 - Thời sự Hà Nội
Đồ họa: Thanh Nga