Từ Bạch Đằng giang đến Điện Biên Phủ

Trích trường đoạn 1 trong bức tranh Panorama tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ -“Toàn dân ra trận” là hình ảnh những đoàn xe đạp thồ vận chuyển hàng cung cấp cho chiến dịch Điện Biên Phủ -Ảnh: IT

70 năm qua, thật khó để kể hết về những gì mà chiến thắng Điện Biên Phủ mang lại cho dân tộc Việt Nam và mang lại cho nhân loại. Chiến thắng từ đất nước Việt Nam xa xôi của mùa hè năm 1954 ấy đã truyền cảm hứng cho Nhân dân hàng chục quốc gia khác đang bị thực dân Pháp cai trị vùng lên giành độc lập cho chính mình.

Hàng trăm cuộc hội thảo về Điện Biên Phủ suốt 70 năm qua đã nói rất nhiều về những giá trị bất tử của chiến thắng lịch sử này. Nhưng có lẻ giá trị lớn nhất chính là những người đã trực tiếp làm nên chiến thắng này để biến điều đó thành một điểm tựa sức mạnh trao truyền lại cho các thế hệ tiếp nối.

Trong rất nhiều thông tin về đại lễ kỷ niệm này, chúng tôi chợt xúc động trước câu chuyện về ni trưởng Thích Đàm Thảo, trụ trì tại Tổ đình Sùng Phúc (xã Thanh Xuân, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương).

Năm 1952, ở tuổi 38, đang tu tập tại chùa nhưng nghe lời kêu gọi của kháng chiến, ni sư cũng như nhiều nhà sư khác đã cởi áo cà sa, khoác áo lính tham gia chiến đấu với vai trò phục vụ y tế. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, ni sư Thích Đàm Thảo làm nhiệm vụ y tế, chăm sóc thương bệnh binh tại đồi A1. Sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng (1954), ni sư trở về tiếp tục tu hành tại Tổ đình Hương Tích ở tuổi 40. Và 70 năm trôi qua, ni trưởng nay đã ở tuổi 110, vẫn còn minh mẫn.

Chúng tôi nhớ đến hình ảnh vị ni sư cựu binh ở tuổi 110 trong cuộc gặp mặt tri ân những người tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ nhân 70 năm chiến thắng, hôm 17/4/2024. Từ hàng chục vạn người tham gia chiến dịch năm 1954, sau 70 năm, đến nay chỉ có 139 cụ đến dự được.

Những người lính, những thanh niên xung phong, những dân công hỏa tuyến ngày ấy nay đều ở lứa tuổi 90. Rồi mai đây khi đến dịp kỷ niệm 80, 90, 100 năm Điện Biên Phủ sẽ còn bao nhiêu chứng nhân về với chiến trường xưa? Chắc chắn cùng với thời gian, những người lính ấy sẽ lần lượt ra đi, nhưng chiến thắng Điện Biên Phủ được làm nên từ máu xương của họ sẽ vĩnh viễn bất tử cùng năm tháng.

Những người lính về lại Điện Biên hôm nay ở lứa tuổi 90 với mái tóc bạc phơ ấy, gợi nhớ một câu thơ của Vua Trần Nhân Tông trong bài thơ “Xuân nhật yết Chiêu Lăng”: “Bạch đầu quân sĩ tại/vãng vãng thuyết Nguyên Phong” (dịch: người lính già đầu bạc/kể mãi chuyện Nguyên Phong). Chuyện Nguyên Phong là chuyện đánh tan giặc Mông Cổ.

Vó ngựa của đội quân chinh phạt bao nhiêu quốc gia từ Âu sang Á cuối cùng đã thất bại trước quốc gia Đại Việt. Chợt nhớ sử gia Ngô Thì Sĩ (1726-1780) trong tác phẩm “Việt Sử Tiêu Án”, viết về lịch sử nước nhà từ thời thượng cổ Hồng Bàng đến giai đoạn Lê Lợi chiến thắng quân Minh.

Trong phần viết về chiến thắng lẫy lừng của Ngô Quyền trên sông Bạch Đằng năm 938 đánh tan quân xâm lược nhà Hán, chấm dứt 1000 năm Bắc thuộc, mở ra một thời kỳ độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc Việt, Ngô Thì Sĩ đã bình rằng: “Trận thắng trên sông Bạch Đằng là cơ sở cho việc khôi phục quốc thống. Những chiến công đời Đinh, Lê, Lý, Trần sau này còn nhờ vào uy danh lẫm liệt ấy để lại. Trận Bạch Đằng vũ công cao cả, vang dội đến nghìn thu, há phải chỉ lẫy lừng ở một thời bấy giờ mà thôi đâu”.

Cũng như chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền chấm dứt ngàn năm Bắc thuộc, hơn 1000 năm sau, chiến thắng Điện Biên Phủ của năm 1954 cũng là “uy danh lẫm liệt để lại”, là “vũ công cao cả vang dội ngàn thu” bởi đã mở ra thời kỳ mới cho lịch sử dân tộc. Ngẫm lại, lịch sử vệ quốc của người Việt luôn được trao truyền tiếp lửa từ những chiến thắng của từng thế kỷ, từng thời đại như thế!

Và vinh quang của chiến thắng Điện Biên Phủ 70 năm trước khiến “rung chuyển năm châu, chấn động địa cầu” cũng từ dòng máu luân lưu truyền nối ngàn đời ấy. Chính vì thế mà một đội quân xuất thân nông dân áo vải, khởi thủy chỉ có 34 người trong cánh rừng già Cao Bằng xa hút. Một đội quân ăn chưa đủ no, áo chưa đủ ấm, quen cuốc cày hơn súng đạn. Đội quân với những người lính chỉ vì tiếc một khẩu pháo mà sẵn sàng hy sinh tính mạng để chèn bánh xe. Để đồng đội xông lên, sẵn sàng lấy thân mình che lỗ châu mai của địch đang nhã đạn. Đối thủ của họ là đội quân thiện chiến bậc nhất thế giới, vũ khí hiện đại gấp hàng trăm lần, đủ cả máy bay, xe tăng, đại pháo, vậy mà đội quân ấy phải thua trận tan tác trước những người lính nông dân vốn thuần hậu, chất phác.

Sáng hôm nay, 7/5/2024, cuộc diễu binh hùng hậu với những đoàn quân là hậu thế của những người lính Điện Biên, cũng như những người lính Điện Biên đã tiếp nối dòng máu của tiền nhân, đánh tan những đạo quân hùng mạnh nhất thế giới! Cuộc diễu binh kỷ niệm 70 năm chiến thắng hôm nay hay truyền kỳ trong câu chuyện kể của người lính già đầu bạc thuở nhà Trần hơn 700 năm trước vẫn chung một tinh thần đó: Bất cứ kẻ thù nào, dù có hùng mạnh đến đâu đi nữa cũng sẽ phải chuốc lấy thất bại nếu đụng đến Việt Nam!

Lê Đức Dục