Trang Thanh Xuân nức tiếng một thời: 71 tuổi sống cô độc, bán vé số mưu sinh

Trong buổi gặp phóng viên VietNamNet tại căn nhà trọ nhỏ ở Quận 8, TP.HCM, cô đào Trang Thanh Xuân tuổi 71 hồi tưởng về quá khứ vàng son.

Cô đào triển vọng hát cặp Vũ Linh, Minh Vương

Trang Thanh Xuân sinh năm 1953 có cha là nghệ sĩ Chín Thêm, mẹ là nghệ sĩ Ngọc Hai. Hai em Thanh Đào và Bá Lộc đều theo nghề cải lương.

Bà tên thật là Lê Thị Thanh Xuân. Hồi nhỏ, bà học hát từ nghệ sĩ Văn Vĩ. Học trò nữ nào bước ra từ lò đào tạo này đều lấy nghệ danh họ Trang.

14 tuổi vào nghề, Trang Thanh Xuân đã gây chú ý khi là gương mặt nổi bật của ban Hoa Thế Hệ của soạn giả Quang Phục. Ban này chủ yếu hoạt động trên truyền hình, thu hút lượng khán giả xem đài rất đông. Đào chánh - ca sĩ Phượng Mai rời ban, bà thế chỗ, được nhiều khán giả yêu mến, gửi thư mỗi ngày.

Trang Thanh Xuân từng hát cho các đoàn Thái Dương I, Thái Dương III rồi Hương Dạ Thảo. Lần nào rời đi, bà cũng nhận nhiều lời mời cộng tác từ các đoàn lớn như Thanh Minh, Mây Tần...

Nghệ sĩ Trang Thanh Xuân tuổi 71.

Sau đó, Trang Thanh Xuân nhận lời về đoàn Việt Nam - Minh Vương. Các đào chánh Phượng Liên, Thanh Nga không trụ lâu, bà được Minh Vương đưa lên thế vị.

Bà từng hát cặp những kép chánh nổi tiếng như Minh Vương, Vũ Linh, Thanh Tuấn... trong các vở Dạ xoa hoàng hậu, Nắng thu về ngõ trúc... Nổi bật nhất là vai Bạch Thiên Nga trong vở Máu nhuộm sân chùa. Cũng từ vở này, bà thân với cố NSƯT Vũ Linh.

Quãng thời gian thăng hoa chỉ kéo dài hơn 2 năm. Bước ngoặt cuộc đời, sau ngày 30/4/1975, phần lớn băng đĩa trên bị hủy bỏ, sự nghiệp của cô đào trẻ đi vào ngõ cụt.

Sau đó, Trang Thanh Xuân về các đoàn tuồng cổ Huỳnh Long, Minh Tơ nhưng không trụ lâu vì lương thấp, không đủ sống. Vì mưu sinh, bà rời Sài Gòn về hát tỉnh. Khi nỗi lo cơm áo gạo tiền tạm ổn, khán giả thành phố lại dần quên cái tên Trang Thanh Xuân.

Có giai đoạn, cô đào cứ nghe tiếng kèn trống liền thấy đau nhói trong lồng ngực, thậm chí ngất xỉu. Nhập viện cấp cứu, bà mới biết mình mắc bệnh thiếu máu cơ tim và hở van tim bẩm sinh.

Một ngày năm 1986, Trang Thanh Xuân giải nghệ ở tuổi 33.

Hình ảnh một thời của Trang Thanh Xuân.

Không biết cuộc đời sai từ lúc nào

Phóng viên hỏi: Điều gì khiến một cô đào trẻ từng hát chánh, được nhiều đoàn lớn săn đón lại rơi vào thảm cảnh tuổi xế chiều?

Trang Thanh Xuân trầm ngâm một lúc rồi nhớ lại từ khi sinh ra, gia cảnh đã không khá giả. Cha bà - nghệ sĩ Chín Thêm không cạnh tranh nổi các kép cùng thời như Út Trà Ôn, Ba Xây... Mẹ bà - nghệ sĩ Ngọc Hai không đi hát nhiều.

Thời son rỗi, bà mê hát, chỉ biết ngày ngày đi diễn, đêm về với cha mẹ, các em. Cha mẹ thay mặt ký hợp đồng, lĩnh cát-sê và lo cơm nước, đồ diễn cho con gái.

Tuổi 71, Trang Thanh Xuân vẫn chưa từng biết cát-sê của mình năm đó bao nhiêu. Dù vậy, bà thẳng thắn thừa nhận thời đỉnh cao cũng chỉ là cô đào triển vọng.

Nhờ may mắn, bà lên đào chánh, hát cặp các kép hàng đầu bấy giờ nhưng danh tiếng và cát-sê không thể so sánh với những ngôi sao như Lệ Thủy, Mỹ Châu, Thanh Kim Huệ...

Bên cạnh đó, Trang Thanh Xuân xuất thân nghèo khó. Do nợ nần, cha mẹ bà phải bán đứt căn nhà nhỏ đang sống, lúc mất đi không còn tài sản gì để lại các con.

Nghệ sĩ Trang Thanh Xuân lần giở album ảnh cũ.

Giải nghệ ở tuổi 33, bà nhận ra không biết gì ngoài hát. Bà lần lượt thử sức bán chuối chưng, bắp nấu, băng đĩa... đều không trụ nổi do ế ẩm hoặc bệnh tim hành hạ.

Ở thời 'gái 30 tuổi đã toan về già', việc bắt đầu lại từ con số 0 vốn không có nhiều lựa chọn. Mặt khác, bà buộc phải giải nghệ do bệnh tật nên nhụt chí, đắm chìm trong buồn nhớ, đến đêm ngủ cũng mơ thấy đứng trên sân khấu được khán giả vỗ tay tán thưởng.

"Mấy năm đầu, cứ nghe anh Minh Vương, Thanh Tuấn, Vũ Linh hát là lòng tôi quặn thắt", nghệ sĩ nói.

Thời trẻ đẹp, nổi tiếng, Trang Thanh Xuân từng được nhiều chàng trai theo đuổi. Bà vô tư, chỉ mê hát nên thấy ai vồ vập tán tỉnh đâm ra sợ, né tránh. Tuổi ngoài 30, bà vẫn không ưng người nào.

Năm tháng qua đi, khi nỗi buồn rời sân khấu nguôi ngoai, một ngày Trang Thanh Xuân giật mình nhận ra không có ai ở bên san sẻ, tâm tình.

Nhan sắc Trang Thanh Xuân thời trẻ.

Sau nhiều lần khởi nghiệp thất bại, Trang Thanh Xuân và em gái - nghệ sĩ Thanh Đào nương tựa nhau, cùng bán vé số, nhặt ve chai sống qua ngày. Bà từng nhiều lần đổi chỗ trọ nhưng chưa rời khỏi khu vực Quận 8.

Năm 2022, nghệ sĩ Thanh Đào qua đời, để lại chị gái khoảng trống không thể bù đắp cùng khoản nợ vài chục triệu đồng.

Đêm nào Trang Thanh Xuân cũng trằn trọc 4 - 5 tiếng mới đi vào giấc ngủ do nghĩ nhiều, cảm xúc phức tạp. Bà hay nhớ thời trẻ được sống vô tư với đam mê, ở nhà luôn có cha mẹ, các em chờ đợi đối lập với thực tại bệnh tật, khổ sở và cô độc.

"Tôi tu hành, có pháp danh Chiếu Thu nhưng tu tập không tới nên không dứt được chấp niệm. Nhiều đồng nghiệp cùng thời sống hạnh phúc, viên mãn còn tôi bất hạnh, âu cũng là cái nghiệp", bà nói.

Trang Thanh Xuân chưa từng trở lại sân khấu vì thấy duyên với nghề đã đứt đoạn, mặt khác tuổi cao hơi hám không còn. Từ lâu, bà đã sống với tên Lê Thị Thanh Xuân, xin giữ cái tên Trang Thanh Xuân cho 38 năm trước.

Dù vậy, thỉnh thoảng bà thấy nghệ sĩ cải lương ngày nay ca diễn trên TV đều đứng lại xem, đầu tự nảy ra những nhận xét: "Hát như vậy là sai", "Diễn như vậy còn thiếu", "Ca như này mới là xuất sắc"... Bà biết nghề nghiệp đã ăn vào máu, không cách nào xóa nhòa.

Nụ cười buồn tuổi xế chiều của nữ nghệ sĩ.

Hiện, Trang Thanh Xuân chỉ còn người thân duy nhất là em út - nghệ sĩ Bá Lộc. Tuổi ngoài 60, ông không khá giả, sống ở Quận 2, thường ở nhà trông cháu cho các con đi làm nên hai chị em hiếm khi gặp nhau.

Dù đau bệnh và túng thiếu, Trang Thanh Xuân không muốn vào Trung tâm Dưỡng lão Thị Nghè (quận Bình Thạnh) vì nợ nần tiền bạc lẫn ân tình của những tiểu thương, xóm giềng, nhà hảo tâm xung quanh.

Ngoài ra, bà đã sống ở khu này hơn 40 năm, quen từng cung đường ngõ hẻm. Bà muốn mỗi sáng được đi bán vé số, gặp gỡ, chào hỏi nói cười với những gương mặt thân quen.

"Bữa kia, tôi thức dậy thấy trong người không khỏe. Nằm hồi lâu, tôi tự hỏi sao buồn quá vậy? Thôi, đứng lên, ra chợ. Tôi là vậy đó. Nếu một ngày tôi ngủ mãi không dậy nữa, vẫn mong muốn được ra đi tại đây - nơi đất và người đã cưu mang mình mấy chục năm qua", Trang Thanh Xuân trải lòng.