'Trả lại lia thia': Hoàng Thái Thanh hóa giải bi kịch 'Củi mục trôi về' của Nguyễn Ngọc Tư

“Đi luôn rồi hả? Không cưới tui thì thôi, mắc gì phải trốn đi?” – câu nói thắt lòng của cô gái dở điên dở tỉnh trong Củi mục trôi về từng khiến người đọc duy tình hoài tiếc cho một cái kết có hậu để hóa giải những nghiệp chướng đời người mà gã trai trót gây ra.

Tiếc, nhưng rồi cũng phải công tâm rằng, cái kết như nhà văn đã viết mới thật sự là phù hợp với lai lịch của các nhân vật.

Người ta có thể tha thứ cho mọi tội lỗi, bao dung với mọi sai lầm nhưng làm sao có thể chung sống đời chồng vợ với kẻ từng cưỡng hiếp và trong cơn hoảng loạn còn dã tâm dìm chết? Tội ác ấy dù khởi đi từ những ly rượu đầu đời và những thước phim tục tĩu, thì vết thương lòng đó mãi vẫn tứa máu khi thịt da còn chung đụng.

Trí Quang (vai Rô) và Kim Huyền (vai Huệ) có nhiều cảnh diễn lấy nước mắt khán giả trong Trả lại lia thia. Ảnh: Thúy Bình

Vẫn từ góc nhìn duy tình nhưng tác giả Nguyễn Thoại và Hoàng Thái Thanh khi cảm tác truyện ngắn Củi mục trôi về thành kịch phẩm Trả lại lia thia đã tạo ra một lai lịch nhân vật khác, một nút thắt bi kịch khác, nhưng xem thì vẫn thấy đó là câu chuyện của vùng đất Thổ Sầu mà Nguyễn Ngọc Tư đã kể.

Nút thắt ấy đủ khốc liệt để đẩy trôi một cuộc đời xuống đáy vực, ngụp lặn trong bùn lầy tù tội và trôi vô định giữa dòng đen của những giằng xé lương tâm.

Nút thắt ấy cũng đủ sức thuyết phục người xem khi "củi mục” trôi về sau 18 năm biệt xứ, dù “lia thia” đã chết thì “hoa cúc” vẫn nở vàng cho một cuộc tình hồi sinh. Bởi rằng, tội ác mà Rô gây ra cho Huệ trong Trả lại lia thia không phải là thứ tội ác của gã trai mới lớn gây ra với bé gái đi học một mình trên đường trưa thưa vắng trong Củi mục trôi về.

Nghiệp chướng của Rô từ nay được hóa giải, gánh trầm luân không ai còn phải nặng mang, như lời của vị sư trẻ Năm Mọ: gây ra tội lỗi thì phải dũng cảm đối diện để giải quyết, chịu trách nhiệm, không trốn tránh. Cạo đầu đi tu lánh đời sám hối không phải cách để chữa lành những vết thương trong lòng người.

Huỳnh Thiện Trung (vai thầy Năm Mọ) và Trí Quang (vai Rô) trong một cảnh diễn Trả lại lia thia. Ảnh: Thanh Hiệp

Kim Huyền sau 8 năm vắng bóng sân khấu đã trở lại đầy bản lĩnh và cảm xúc với một vai diễn có số phận bi thảm, đòi hỏi rất nhiều kỹ thuật biễu diễn, không chỉ qua động tác hình thể mà còn ở sắc giọng từng câu thoại. Nếu Trí Quang diễn rất giỏi những oan khiên bẽ bàng và giằng xé lương tâm của Rô, thì Kim Huyền khiến khán giả tin rằng hiển hiện trên sân khấu kia là Huệ, cô gái dở điên dở tỉnh với những bước chân khập khễnh sau một tai họa khủng khiếp bởi người mình thương.

"Là người, hông phải vong, phải Rô không?... Lia thia đâu? Trả lia thia đây…” - câu nói khắc khoải của Huệ trong đêm gặp lại Rô sau 18 năm, làm người xem chảy nước mắt. Khóc vì thương cho hai cuộc đời bị xé rách mà không hiểu vì sao. Khóc vì thấy tận đáy bể hận thù kia chữ “tình” vẫn lớn hơn chữ “tội”.

Tội ác mà Rô gây ra cho Huệ trong Trả lại lia thia không phải là thứ tội ác của gã trai mới lớn gây ra với bé gái đi học một mình trên đường trưa thưa vắng trong Củi mục trôi về. Ảnh: HTT

Chọn thủ pháp sân khấu hồi tưởng, đồng hiện cả thực tại và quá khứ ngay trong một cảnh diễn, Hoàng Thái Thanh đã dàn dựng tinh tế, tỉ mỉ các hành động nhân vật, để người xem không rối mắt, trái lại còn giúp họ dễ dàng nhìn thấy những diễn biến tâm lý nhân vật liền mạch trước và sau 18 năm.

Hai diễn viên trẻ Ma Ran Đô và Kỳ Thảo diễn tự nhiên, dễ thương, khắc họa được sự lãng mạn thơ ngây của tình yêu đầu đời của Rô với Huệ qua tín vật định tình cá lia thia, để rồi ở chặng đời sau với diễn xuất của Trí Quang và Kim Huyền, khán giả dễ dàng thấu hiểu vì sao Huệ cứ liên tục đòi Rô phải trả lại lia thia...

Thủ pháp dàn dựng đồng hiện cả hiện tại lẫn quá khứ trong Trả lại lia thia. Từ trái: Trí Quang (vai Rô), Kỳ Thảo (vai Huệ lúc trẻ), Ma Ran Đô (vai Rô lúc trẻ). Ảnh: Thúy Bình

Nếu trong Củi mục trôi về, sự xuất hiện của sư thầy như một ân nhân cứu rỗi những cuộc đời, thì trong Trả lại lia thia sư thầy Năm Mọ được cảm tác thêm nhiều tình tiết để mở ra một bi kịch khác, ở đó vị sư trẻ vừa là thủ phạm vừa là nạn nhân trong một cuộc trầm luân của lục dục thất tình.

Năm Mọ sống ở chùa với sư bà nhưng trong lòng luôn dọng động chuyện đời. Chắp tay niệm phật nhưng tâm trí mãi vấn vương bóng hình Huệ. Đi tu nhưng không phải để giữ chùa theo di nguyện của sư bà, mà để trả cái nợ lương tâm đeo mang suốt 18 năm, khi đã đớn hèn che giấu một sự thật, xô đẩy cuộc đời của hai người bạn, trong đó có người mình thương, trôi vô định về hai phương thù hận.

Từ trái: Thành Hội (vai ông bảy Ngọ), Ái Như (vai bà hai Thọ) và Trí Quang (vai Rô) trong một cảnh diễn Trả lại lia thia. Ảnh: Thúy Bình

Nghệ sĩ Thành Hội và Ái Như thêm một lần nữa xác quyết kinh nghiệm diễn xuất thượng thừa của mình khi đảm trách hai vai phụ: ông bảy Ngọ chủ trại heo và bà hai Thọ chủ trại hòm, gần như chẳng liên quan gì đến nút thắt mở cho bi kịch trầm luân của Huệ với Rô và thầy Năm Mọ.

Thế nhưng qua tài nghệ diễn xuất của hai nghệ sĩ kỳ cựu, ông chủ trại heo và bà chủ trại hòm lại “rất liên quan”, khiến người xem vừa có cảm giác không thể bứt rời họ ra khỏi kịch bản, vừa chợt nhớ đâu đó ngoài đời kia đã từng hiển hiện những con người cũng đầy thói hư tật xấu như thế.

Nguyễn Lê An

Trả lại lia thia cảm tác từ truyện ngắn Củi mục trôi về của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, là vở diễn theo mùa thứ 3 của sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh.

Có khoảng 10 suất diễn đã được xếp lịch từ 20.8 đến hết tháng 9.2023, trong đó suất đầu tiên đã nhanh chóng bán hết vé từ nhiều ngày trước đêm diễn. Dự kiến, vở sẽ biểu diễn đến hết tháng 11.2023.

Trả lại lia thia có sự tham gia của NSƯT Thành Hội, nghệ sĩ - đạo diễn Ái Như, các diễn viên: Trí Quang, Kim Huyền, Huỳnh Thiện Trung, Nguyễn Long, Hoài Thương, Thế Hải, Kỳ Thảo, Ma Ran Đô, Tấn Đạt, Phạm Natao, Tuệ San, Hồng Duyên, Hải Đăng...

Mua vé trực tuyến tại: https://hoangthaithanh.com

Các nghệ sĩ, diễn viên tham gia Trả lại lia thia. Ảnh: Nam Trần