TP.HCM: Đề xuất làm mới tượng đài vua Lê Lợi và tượng Trần Nguyên Hãn

Cụ thể, tại Công văn số 602 về phương án thực hiện xử lý tượng của Vua Lê Lợi và cụ Trần Nguyên Hãn, Sở VH&TT cho biết năm 2013, UBND Quận 6 đã phối hợp các đơn vị liên quan tiến hành di dời tượng vua Lê Lợi từ vòng xoay Cây Gõ về Công viên Phú Lâm (Quận 6) để bàn giao mặt bằng thi công cầu vượt lại vòng xoay cho Khu Quản lý giao thông đô thị số 1 theo chỉ đạo của UBND Thành phố (TP).

Khu vực vòng xoay trước chợ Bến Thành với tượng Trần Nguyên Hãn và tượng Quách Thị Trang. Ảnh tư liệu: T.A.T

Với tượng đài Trần Nguyên Hãn, năm 2014, UBND TP chấp thuận di dời tượng đài này từ khu vực vòng xoay chợ Bến Thành về công viên Phú Lâm (Quận 6) để tiến hành thực hiện tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên). Tượng Trần Nguyên Hãn có tạo hình dũng mãnh với cánh chim trên tay, ngay vòng xoay Quách Thị Trang trước cổng chợ Bến Thành. Bức tượng làm bằng xi măng, cùng với thành phố trải qua nhiều giai đoạn lịch sử.

Cả tượng vua Lê Lợi và tượng Trần Nguyên Hãn được các đơn vị di dời bảo quản bởi lớp khuôn thạch cao bọc ngoài cùng hệ khung thép bảo vệ. Khung và tượng được phủ bạt che kín. UBND Quận 6 thực hiện việc vệ sinh khu vực xung quanh và lập hàng rào bảo quản để giữ nguyên hiện trạng của tượng.

Tuy nhiên, qua kiểm tra sơ bộ từ bên ngoài, hiện trạng lượng vua Lê Lợi và tượng Trần Nguyên Hãn mặc dù được bao phủ bằng lớp thạch cao và phủ bạt che kín nhưng hiện đã có dấu hiệu xuống cấp.

Để có cơ sở đánh giá và lên phương án thực hiện di dời tượng vua Lê Lợi và tượng Trần Nguyên Hãn bảo quản lại Công viên Lịch sử - Văn hóa dân tộc Thành phố, Sở VH&TT đề xuất UBND TP.HCM cho hép Sở lập tổ công tác, mời các chuyên gia, các đơn vị có liên quan tiến hành kiểm tra, tháo dỡ bạt che phủ hai tượng đài để đánh giá hiện trạng thực tế. Trên cơ sở hiện trạng đánh giá, Sở sẽ tham mưu đề xuất phương án phục dựng, di dời, xây dựng dự toán kinh phí phối hợp cùng Sở Tài chính và các đơn vị có liên quan báo cáo trình UBND TP.

Về phương án thực hiện tượng đài mới, Sở VH&TT cũng đề xuất UBND TP giao Sở này chủ trì, phối hợp cùng các đơn vị có liên quan tổ chức cuộc thi sáng tác mẫu tượng đài vua Lê Lợi, tượng Trần Nguyên Hãn đảm bảo quy mô, kích thước, chất liệu bền vững hơn phù hợp với vị trí, cảnh quan, kiến trúc và điều kiện của TP.HCM.

Về vị trí đặt tượng đài mới, đối với tượng đài vua Lê Lợi, Sở VH&TT đề xuất giữ vai trò chủ trì, phối hợp cùng Sở Quy hoạch - Kiến trúc, UBND Quận 6 và các đơn vị có liên quan khảo sát thực tế vị trí theo đề xuất của Quận 6.

Đối với tượng đài Trần Nguyên Hãn, Sở VH&TT đề xuất được phối hợp cùng Sở Quy hoạch - Kiến trúc, UBND Quận 1 và các đơn vị liên quan nghiên cứu đặt lại vị trí trước khu vực chợ Bến Thành.

* Trước đó, như Người Đô Thị đã đưa tin, vào cuối tháng 8.2022, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi đã có chỉ đạo về công tác thiết kế tổng thể cảnh quan khu vực trước chợ Bến Thành và giao lộ đường Nguyễn Huệ - Lê Lợi. Chủ tịch UBND Thành phố thống nhất phương án đề xuất của Sở Quy hoạch - Kiến trúc về vị trí đặt tượng Trần Nguyên Hãn và tượng Quách Thị Trang tại khu vực quảng trường trước chợ Bến Thành. Đồng thời, chất liệu tượng được nghiên cứu thay thế bằng chất liệu bền vững hơn.

Ngoài ra, xung quanh khu vực đặt tượng sẽ có cây xanh tán lớn tạo bóng mát, hình dáng đẹp, phù hợp không gian cảnh quan khu vực.

Chủ tịch UBND TP.HCM cũng giao Sở Quy hoạch - Kiến trúc phối hợp với đơn vị tư vấn thiết kế TA.Landscape Architecture tiếp tục triển khai hoàn thiện thiết kế chi tiết và thiết kế thi công, khái toán kinh phí thực hiện đầu tư xây dựng cảnh quan khu vực trước chợ Bến Thành và nút giao thông vòng xoay quanh đài phun nước tại giao lộ đường Nguyễn Huệ - Lê Lợi (bùng binh Cây Liễu cũ).

Giao quận 1 làm chủ đầu tư thực hiện công tác cải tạo cảnh quan khu vực trước chợ Bến Thành và nút giao thông vòng xoay đường Nguyễn Huệ - Lê Lợi, từ nguồn kinh phí xã hội hóa; báo cáo đề xuất kế hoạch thực hiện, hoàn thành cùng thời điểm với việc khánh thành tuyến metro số 1.

Trọng Dân

Liên quan đến chỉ đạo của UBND TP.HCM về việc xem xét tái lập khu vực bùng binh trước Chợ Bến Thành với tượng Trần Nguyên Hãn và tượng Quách Thị Trang, từ năm 2018, Người Đô Thị đã đăng tải nhiều bài viết của tác giả Phúc Tiến nhận diện những giá trị di sản, lịch sử của khu vực Chợ Bến Thành và đề nghị tại khu vực quảng trường trước Chợ Bến Thành cần kiên quyết dựng lại tượng đài Trần Nguyên Hãn và tượng Quách Thị Trang:

- Công viên quảng trường trước cửa Bắc của Chợ Bến Thành vào những năm 1940-1950 là chợ hoa Tết của Sài Gòn, trước khi dời về đường Nguyễn Huệ. Quảng trường thời Pháp mang tên Cuniac - một thị trưởng của Sài Gòn, sau năm 1955 đổi tên Diên Hồng.

Vào tháng 3.1950, một cuộc biểu tình lớn chống thực dân đế quốc đã diễn ra trước cổng Chợ. Vào cuối năm 1963, sau khi xảy ra sự kiện cô Quách Thị Trang bị bắn chết trong một cuộc biểu tình chống độc tài diễn ra tại đây, quảng trường được mang tên nữ sinh này. Từ năm 1966, công viên quảng trường có thêm tượng đài tướng Trần Nguyên Hãn - anh hùng chống quân Minh, tô điểm thêm nét lịch sử, hài hòa với khung cảnh thương mại... (Xem tại đây).

- Đề nghị Nhà nước công nhận không chỉ Chợ Bến Thành mà toàn bộ các khu phố chung quanh và quảng trường Quách Thị Trang là khu phố di sản văn hóa - lịch sử! Các nhà quy hoạch, các nhà đầu tư thay vì đập bỏ ký ức vàng của quá khứ, thay vì “sáng tạo” những khối nhà bê tông và sắt thép nặng nề hay hào nhoáng, hãy dành con tim và khối óc cho việc khám phá, giữ gìn và phát huy di sản hay đẹp của tiền nhân ngay trên vùng đất xưa thiêng liêng này... (Xem tại đây)

- Riêng công viên Quách Thị Trang, tượng đài Trần Nguyên Hãn cùng cây xanh và các công trình công cộng quanh các nhà ga metro, cầu trên bộ, cầu qua sông và kênh rạch, rất cần được tái lập hoặc tôn tạo, một cách hài hòa giữa truyền thống và hiện đại... Sau khi hoàn tất nhà ga metro, ở khu vực quảng trường phía trước Chợ Bến Thành, cần kiên quyết dựng lại tượng đài Trần Nguyên Hãn và tượng Quách Thị Trang... (Xem tại đây)