Thủy sản sống Việt Nam vào Trung Quốc phải có mã số

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết Tổng cục Hải quan Trung Quốc đang đề nghị góp ý cho dự thảo nghị định thư đối với thủy sản sống của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này.

Thủy sản sống được định nghĩa là loài động vật thủy sản, rong, tảo có khả năng sinh trưởng, phát triển.

Theo VASEP, Trung Quốc đang yêu cầu cơ sở xuất khẩu phải có mã số, vùng nuôi, phải được kiểm soát và có khả năng truy xuất nguồn gốc… Trung Quốc cũng yêu cầu các cơ sở bao gói phải thực hiện đăng ký và phải nằm trong danh sách được phép xuất khẩu sang Trung Quốc mới được tham gia công đoạn xuất khẩu thủy sản sống sang thị trường này.

Thủy sản sống xuất khẩu được yêu cầu phải có mã số, vùng nuôi. (Ảnh: BCM).

VASEP cho hay Việt Nam hiện có 62 cơ sở được phép xuất khẩu thủy sản sống qua Trung Quốc. Trong số này, 5 cơ sở được xuất khẩu tôm sú/tôm thẻ, 46 cơ sở được xuất khẩu cua và tôm hùm.

Theo thống kê của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển Thị trường (NAFIQPM, Bộ NN&PTNT), tính đến hết tháng 3/2024, Việt Nam đã xuất khẩu 1.517 lô hàng thủy sản sống sang Trung Quốc, chưa có lô hàng nào bị cảnh báo về tồn dư hóa chất và kháng sinh.

Đối với thủy sản sống, hiện Trung Quốc đang yêu cầu quản lý theo chuỗi sản xuất, từ khâu nuôi trồng/khai thác, đến thu hoạch/thu gom, vận chuyển, bao gói và xuất khẩu tiêu thụ.

Sản phẩm xuất khẩu phải nằm trong danh mục được Trung Quốc công nhận, gồm 48 loài thủy sản. Các cơ sở nuôi được cơ quan quản lý nuôi trồng thủy sản hay thú y địa phương kiểm tra, chứng nhận điều kiện an toàn thực phẩm/điều kiện vệ sinh thú y, được cấp mã số/lấy mẫu giám sát bệnh trong quá trình nuôi (đối với tôm sú, tôm thẻ sống).

NAFIQPM là cơ quan thẩm định điều kiện an toàn thực phẩm cơ sở bao gói xuất khẩu sản phẩm thủy sản sống, gửi văn bản đề nghị kèm theo hồ sơ đăng ký của cơ sở tới Vụ Giám sát Kiểm dịch động thực vật, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC).

Riêng với tôm hùm bông, từ 1/2/2021, Trung Quốc quy định loài này nằm trong danh sách nguy cấp nhóm 2. Tháng 5/2023, Trung Quốc sửa Luật Bảo vệ động vật hoang dã, cấm đánh bắt động vật trong danh sách nguy cấp đã ban hành năm 2021.

Do đó, Trung Quốc cấm đánh bắt, sử dụng, giao dịch buôn bán tôm hùm bông tự nhiên. Cách xác định tôm hùm bông nuôi của Trung Quốc là không đánh bắt trực tiếp, phải trải qua quá trình nuôi; con giống phải là F2, nếu con giống khai thác từ tự nhiên cũng được coi là tôm khai thác tự nhiên.

Nhà nhập khẩu của Trung Quốc muốn nhập khẩu tôm hùng bông phải xin giấy phép của Cục Ngư nghiệp - Bộ Nông nghiệp Trung Quốc. Tổng cục Hải quan Trung Quốc chỉ đạo hệ thống hải quan các cửa khẩu kiểm soát chặt tôm hùm bông khai thác tự nhiên nhập khẩu.

Theo NAFIQPM, hoạt động thẩm định cấp giấy chứng nhận xuất khẩu thủy sản sống sang Trung Quốc đang gặp phải một số khó khăn vướng mắc. Cụ thể, các lô hàng thủy sản sống xuất khẩu sang Trung Quốc chủ yếu dưới hình thức xuất khẩu biên mậu, do đó doanh nghiệp lưu trữ bằng chứng xuất khẩu không đầy đủ.

Việc thẩm tra xuất xứ nguyên liệu cần thống nhất về tần suất, tỉ lệ lô hàng được thẩm tra/số lô hàng xuất khẩu. Hệ thống thông tin, dữ liệu về các cơ sở nuôi/vùng nuôi chưa được lập, cập nhật trong cả nước….

Do đó, NAFIQPM đề nghị các doanh nghiệp xây dựng chuỗi liên kết (người nuôi/khai thác, đại lý, doanh nghiệp, quy trình thực hiện, phân rõ trách nhiệm các bên); đồng thời cập nhật chương trình quản lý chất lượng theo thực tế đăng ký với NAFIQPM.

Trên cơ sở dữ liệu của doanh nghiệp đăng ký, NAFIQPM có văn bản gửi các cơ quan quản lý thủy sản địa phương xây dựng và cập nhật, kiểm soát theo phân cấp các đội tượng quản lý, khuyến khích mô hình lập tổ đội, hợp tác xã liên kết.

Việc lập và chia sẻ dữ liệu chung cần phải thực hiện đồng bộ và thống nhất tại các đơn vị (danh sách vùng nuôi, cơ sở nuôi/mã số, diện tích sản lượng, cam kết sản xuất kinh doanh an toàn,…) để tạo điều kiện xuất khẩu cho doanh nghiệp đáp ứng quy định hiện hành.

Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản vùng đề nghị NAFIQPM xem xét phương án xác định lô hàng thủy sản sống được hình thành từ quá trình thu hoạch/thu mua (trên cơ sở doanh nghiệp lập chuỗi quản lý/kiểm soát) để thuận lợi cho xuất khẩu sản phẩm sống.

Trung Quốc là thị trường đang tăng trưởng tốt của thủy sản Việt Nam. Ba tháng đầu năm 2024, xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam sang Trung Quốc đạt kim ngạch gần 272 triệu USD, tăng gần 14% so với cùng kỳ 2023, theo Tổng cục Hải quan.

A.Minh