Thượng đỉnh Mỹ-Trung: Ván bài 'đỏ nhiều hơn đen' của Tổng thống Joe Biden

Tổng thống Mỹ Joe Biden dự kiến có cuộc gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 10 tới. (Nguồn: Reuters)

Các quan chức Nhà Trắng cho biết, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể gặp nhau trong thời gian tới, nhiều khả năng bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Rome, Italy vào cuối tháng 10.

Mỹ cũng để ngỏ khả năng tiến hành một cuộc gặp riêng nếu Trung Quốc đồng ý, hoặc một cuộc điện đàm giữa 2 nhà lãnh đạo. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết: “Câu hỏi hiện giờ là thời gian và cách thức tổ chức cuộc gặp”.

Trung Quốc được cho là luôn theo dõi sát sao cách tiếp cận của ông Joe Biden. Khi Tổng thống Mỹ gặp người đồng cấp Nga tại Geneva, Moscow đã cập nhật cho Bắc Kinh những diễn biến chi tiết trong cuộc hội đàm giữa ông Biden và ông Putin.

Khi Đại sứ Nga tại Mỹ trở lại Washington trong tuần này nhằm thực hiện thỏa thuận được ký kết trong cuộc họp giữa 2 nhà lãnh đạo Nga-Mỹ, một trong những kế hoạch đầu tiên của ông là thông báo với Đại sứ Trung Quốc tại Nga về Hội nghị Thượng đỉnh Biden-Putin.

Tổng thống Biden cùng các cố vấn của ông tin rằng, những nỗ lực của Chủ tịch Tập Cận Bình nhằm mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc nhiều khả năng khiến một cuộc gặp gỡ trực tiếp trở thành điều bắt buộc.

Vạn sự khởi đầu nan

Hiện tại, các cuộc đàm phán giữa Trung Quốc và Mỹ đã có một khởi đầu gây tranh cãi. Cuộc họp giữa các quan chức cấp cao 2 nước ở Alaska hồi tháng 3 đã nhanh chóng biến thành những tuyên bố "ăn miếng trả miếng", cho thấy mức độ ngờ vực sâu sắc tồn tại giữa 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Kể từ đó, quan hệ Washington-Bắc Kinh cho đến nay vẫn không được cải thiện đáng kể. Những câu hỏi mới về nguồn gốc của virus corona, và việc Trung Quốc không sẵn lòng cho phép điều tra đầy đủ về nguồn gốc dịch bệnh, được cho là những nhân tố làm trầm trọng thêm vấn đề.

Tuy nhiên, ông Biden tin rằng, sức mạnh của các mối quan hệ cá nhân sẽ giúp thúc đẩy quan hệ quốc tế. Và cũng giống như trong cuộc gặp với ông Putin, nhà lãnh đạo Mỹ cho rằng, đối thoại trực tiếp có thể giúp ổn định quan hệ song phương, điều mà các cuộc điện đàm không thể tạo ra được.

Ông Biden phát biểu tại Geneva sau thượng đỉnh Nga-Mỹ: “Không gì có thể thay thế được một cuộc gặp trực tiếp giữa các nhà lãnh đạo”.

Giới chức Mỹ cho biết, mục tiêu của Tổng thống Biden trong cuộc gặp Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ tương tự như mục tiêu được đặt ra trong cuộc hội đàm kéo dài 3 tiếng với nhà lãnh đạo Nga tại Thụy Sỹ.

Theo đó, các mục tiêu bao gồm: phá băng, thăm dò lập trường đối phương và mở ra các kênh liên lạc.

Các quan chức Mỹ cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải thiết lập giới hạn trong quan hệ với Trung Quốc, giống như việc Tổng thống Biden đưa ra các giới hạn trong cuộc gặp Tổng thống Putin.

Ngoài ra, ông chủ Nhà Trắng dự kiến sẽ huy động đồng minh ủng hộ cách tiếp cận đối với Trung Quốc, tương tự như việc ông từng tham vấn ý kiến các nước phương Tây tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 và Thượng đỉnh NATO trước thềm cuộc gặp với Tổng thống Putin.

Hiện nay, Mỹ đang tích cực phố hợp để sắp xếp một cuộc gặp thượng đỉnh giữa các lãnh đạo thuộc nhóm Bộ tứ (gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia) vào mùa Thu, trước thời điểm diễn ra cuộc gặp giữa Tổng thống Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình.

Ván bài mạo hiểm

Dù có cách tiếp cận tương đồng với Hội nghị Thượng đỉnh Nga-Mỹ, nhưng Tổng thống Biden vẫn coi cuộc gặp Chủ tịch Tập Cận Bình là một ván bài mạo hiểm.

Trong khi mâu thuẫn giữa Nga và Mỹ chủ yếu xoay quanh vấn đề nhân quyền và an ninh mạng, căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc trải rộng trên nhiều lĩnh vực hơn.

Chiến tranh thương mại, cuộc điều tra nguồn gốc bệnh Covid-19, cạnh tranh sức mạnh quân sự, vấn đề Hong Kong, Biển Đông... đã đẩy 2 cường quốc hàng đầu thế giới vào thế đối đầu và cạnh tranh gay gắt.

Nếu Tổng thống Biden coi Nga là mối đe dọa lâu dài đối với sự ổn định của Mỹ, thì Trung Quốc lại được nhìn nhận là “đối thủ cạnh tranh nghiêm trọng nhất”.

Kể từ khi nhậm chức, ông Biden chỉ điện đàm một lần duy nhất với ông Tập Cận Bình vào tháng 2/2021. Trong cuộc điện đàm kéo dài 2 giờ đồng hồ này, nhà lãnh đạo Mỹ lập luận rằng, sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ là cách thức tốt nhất để Mỹ duy trì ảnh hưởng của nước này ở bên ngoài.

Theo quan điểm của chính quyền Tổng thống Biden, những thành công trong nước là yếu tố quan trọng nhất để khẳng định vai trò của Mỹ trên trường quốc tế và tập hợp sức mạnh của các đồng minh phương Tây.

Trung Quốc, thay vì Nga, đã trở thành tâm điểm chú ý tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 và Hội nghị Thượng đỉnh NATO vào tuần trước.

Tại Anh và Brussels, Tổng thống Biden hối thúc các nhà lãnh đạo châu Âu bày tỏ lập trường cứng rắn hơn với cách hành xử của Bắc Kinh.

Dù vấp phải sự phản đối của một số đồng minh như Đức và Italy, song chính trị gia 78 tuổi vẫn thành công trong việc đưa vấn đề Trung Quốc vào chương trình nghị sự theo những cách chưa từng có trước đó.

Kết quả thu được tại các hội nghị nói trên được cho là một thành công lớn của ông Biden – người đang cố gắng tập hợp các đồng minh và đối tác ngoại giao để chống lại những gì mà Washington coi là mối đe dọa lớn nhất đối với thương mại, công nghệ và các vấn đề có tầm quan trọng chiến lược khác.

Giới phân tích cho rằng, bất chấp những hoài nghi và mâu thuẫn, Tổng thống Biden vẫn có lợi thế nhất định khi bước vào cuộc đối thoại với Chủ tịch Tập Cận Bình.

Ông chủ Nhà Trắng đã có thời gian làm việc với đội ngũ của ông Tập Cận Bình nhiều hơn bất cứ nhà lãnh đạo đương nhiệm nào khác trên thế giới. Dù vậy, 2 người vẫn chưa tạo dựng một mối quan hệ cá nhân thân thiết.

“Nói một cách thẳng thắn. Chúng tôi biết nhau rất rõ nhưng chúng tôi không phải là những người bạn cũ. Đó chỉ đơn thuần là công việc”, Tổng thống Biden cho biết khi được hỏi về quan hệ giữa ông với nhà lãnh đạo Trung Quốc trong cuộc họp báo sau Hội nghị Thượng đỉnh Nga-Mỹ.

(theo CNN)