Thuế tiêu thụ đặc biệt giúp kiểm soát tiêu dùng đồ uống có đường

Người Việt tiêu thụ 1 lít đồ uống có đường/tuần

Ngày 5.4, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức hội thảo về tác hại của đồ uống có đường với sức khỏe và vai trò của chính sách thuế trong kiểm soát tiêu dùng.

Chia sẻ tại đây, bàAngela Pratt, Trưởng đại diện văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, đã có bằng chứng cho thấy tiêu thụ đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, bệnh sâu răng và góp phần khiến mọi người thừa cân, béo phì. Tiêu thụ đồ uống có đường có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ, thậm chí gây ung thư.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Vũ Quang

Đồ uống có chứa đường tự do hiện có trong nước ngọt có ga hoặc không ga, nước ép rau quả, nước có hương vị, nước tăng lực và thể thao, trà uống liền, cà phê uống liền và sữa có thêm đường... Theo khuyến cáo của WHO, việc tiêu thụ đường tự do, tức là bất kỳ loại đường nào được thêm vào thực phẩm hoặc đồ uống, nên được giới hạn ở mức 25 gram/ngày cho một người trưởng thành. Tuy nhiên, một lon coca cola thông thường chứa tới 36 gram đường, cao hơn lượng đường giới hạn nên uống trong một ngày.

BàAngela Pratt cho biết, trong 10 năm qua, người dân Việt Nam sử dụng nhiều đồ uống có đường hơn. Trung bình, người dân tiêu thụ 1 lít đồ uống có đường mỗi tuần. “Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi tỷ lệ thừa cân và béo phì tăng nhanh, đặc biệt ở người trẻ tuổi. Ở các thành phố, cứ 4 thanh thiếu niên trong độ tuổi 15 - 19 thì có 1 người bị thừa cân hoặc béo phì. Chúng ta cần có hành động kịp thời và quyết đoán để đảo ngược những xu hướng này”.

Dẫn số liệu Tổng Điều tra dinh dưỡng năm 2010 và năm 2020, PGS.TS. Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cũng xác nhận tỷ lệ người thừa cân, béo phì gia tăng nhanh chóng; tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2, rối loạn chuyển hóa, tim mạch cũng đang gia tăng. Theo số liệu của Bộ Y tế, năm 2015 cả nước có khoảng 3,5 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, dự báo sẽ tăng lên 6,1 triệu người vào năm 2040.

Hơn 100 quốc gia áp thuế với đồ uống có đường

Theo nghiên cứu của WHO, một biện pháp phổ biến trên thế giới để giảm tác hại từ đồ uống có đường là tăng giá bán thông qua tăng thuế. Tín hiệu giá cao hơn rất có tác dụng để giúp giảm tiêu thụ đồ uống có đường. Hơn 100 quốc gia đã áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này.

ThS. Nguyễn Thùy Duyên, Trường Đại học Y tế cộng đồng, cũng cho rằng áp thuế với đồ uống có đường sẽ làm giảm mức tiêu thụ, từ đó làm giảm lượng đường tiêu thụ. Nhờ vậy, chính sách này có thể đem lại thay đổi tích cực trong tình hình thừa cân béo phì đang gia tăng nhanh chóng.

Tác hại của đồ uống có đường

Theo bà Duyên, có nhiều phương pháp áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường, ví dụ áp thuế tuyệt đối theo hàm lượng đường hoặc áp thuế tuyệt đối theo thể tích, hoặc áp thuế theo giá xuất xưởng. Mỗi chính sách có ưu, nhược điểm khác nhau nhưng thuế tuyệt đối theo hàm lượng đường là ưu việt cho nước ta. Bởi phương pháp này tác động trực tiếp đến sản phẩm có hàm lượng đường cao và khuyến khích người tiêu dùng cân nhắc khi sử dụng sản phẩm; đồng thời, tạo áp lực cho các nhà sản xuất thay đổi trọng tâm chiến lược từ sản phẩm chứa lượng đường cao sang sản phẩm có lợi cho sức khỏe.

Bên cạnh đó, vị chuyên gia này cũng lưu ý, cần tính phương án khả thi để đạt hiệu quả cao trong việc hạn chế tiêu thụ đồ uống có đường; đồng thời, lượng hóa tác động đến việc thay đổi cân nặng, mức giảm dự kiến của tỷ lệ thừa cân, béo phì và đái tháo đường tuýp 2 nhưng không gây sốc với ngành công nghiệp giải khát.

Để giảm tiêu thụ lượng đồ uống có đường, theo Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông Hồ Hồng Hải, cùng với áp thuế cần có hai biện pháp khác là hạn chế quảng cáo với trẻ em và truyền thông sử dụng đồ uống có đường một cách hợp lý.

Ngoài ra, WHO khuyến nghị cần ghi nhãn dinh dưỡng ở mặt trước đồ uống, hạn chế đồ uống có đường trong trường học và giáo dục về dinh dưỡng lành mạnh cho trẻ em và thanh thiếu niên. Truyền thông đại chúng có thể làm tăng kiến thức về sức khỏe của mọi người, giúp họ suy nghĩ và nhận thức đúng đắn hơn về những gì họ đang uống để có thể đưa ra những lựa chọn tốt hơn về đồ uống để có cuộc sống khỏe mạnh hơn.

Cùng quan điểm, PGS.TS. Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, đề xuất, cần xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật bữa ăn học đường, các quy định về dinh dưỡng hợp lý và hoạt động thể lực trong trường học, quy định về hoạt động của căng tin trong trường học để bảo đảm cung cấp thực phẩm, đồ uống có lợi cho sức khỏe của học sinh, sinh viên.

Vũ Quang