Thế giới nỗ lực 'dập lửa' Trung Đông

Các cường quốc khuyên can Israel

Các cường quốc trên toàn thế giới đã kêu gọi cả Israel và Iran kiềm chế để tránh leo thang hơn nữa sau cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái chưa từng có của Iran vào Israel. Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres phát biểu tại một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an hôm 14/4 rằng Trung Đông đang “trên bờ vực”.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Tổng thống Joe Biden cảnh báo Israel rằng Mỹ sẽ không tham gia phản công chống lại Iran. Một quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ cho biết Washington muốn giảm căng thẳng, không muốn một cuộc xung đột rộng lớn hơn trong khu vực.

Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Antony Blinken đã điện đàm với người đồng cấp Jordan, Saudi Arabia, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ để nhắc lại rằng Mỹ “không muốn leo thang”, đồng thời nhấn mạnh sẽ tiếp tục hỗ trợ phòng thủ cho Israel.

Ngoại trưởng Anh David Cameron đã kêu gọi Israel hành động “bằng cái đầu và trái tim” của mình và không leo thang xung đột bằng cách tiến hành một cuộc tấn công trả đũa Iran. Ông Cameron ngụ ý rằng Anh sẽ không tham gia tấn công Iran nhưng sẽ tiếp tục bảo vệ Israel nếu nước này bị tấn công thêm. Trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Netanyahu hôm 16/4, Thủ tướng Anh Rishi Sunak cho biết đây là thời điểm để những “cái đầu bình tĩnh” làm việc.

Các nhà lãnh đạo G7 lên án cuộc tấn công của Iran và cho biết: “Chúng tôi bày tỏ sự đoàn kết và hỗ trợ đầy đủ đối với Israel và người dân nước này, đồng thời tái khẳng định cam kết của chúng tôi đối với an ninh của Israel”.

Tại Liên hợp quốc, đặc phái viên của Iran Amir Saeid Iravani cho biết nước này đang thực hiện “quyền tự vệ vốn có” và “không có lựa chọn nào khác” ngoài hành động. Tehran cảnh báo trước đó rằng họ sẽ tấn công lần nữa với lực lượng lớn hơn nếu Israel hoặc Mỹ trả đũa.

Đặc phái viên của Israel tại Liên hợp quốc Gilad Erdan kêu gọi Hội đồng Bảo an “áp đặt mọi biện pháp trừng phạt có thể đối với Iran trước khi quá muộn” và “lên án Iran vì hành vi khủng bố của họ”.

Thủ tướng Jordan Bisher Khasawneh cho biết leo thang căng thẳng trong khu vực sẽ dẫn tới “những con đường nguy hiểm”. Ông nói: “Quân đội sẽ đáp trả bất cứ điều gì gây nguy hiểm cho an ninh và an toàn cũng như sự tôn nghiêm của không phận và lãnh thổ của vương quốc... bằng tất cả các phương tiện sẵn có”. Jordan cũng triệu tập Đại sứ Iran để phản đối bình luận của truyền thông chính thức Iran cảnh báo rằng Jordan sẽ là mục tiêu tiếp theo nếu nước này hợp tác với Israel tấn công Iran. Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ, Jordan và Iraq cho biết Iran đã thông báo rộng rãi vài ngày trước cuộc tấn công, nhưng các quan chức Mỹ nói rằng Tehran đã không cảnh báo Washington.

Israel sẽ đáp trả ra sao?

Nội các chiến tranh của Israel sẽ họp một lần nữa khi nước này tiếp tục cân nhắc cách đáp trả Iran. Nội các chiến tranh Israel gồm 3 người: Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Thủ tướng luân phiên Benny Gantz và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant cùng một số quan sát viên.

Ông Seyed Mehdi Hosseini Matin - Đại biện lâm thời của Iran ở London cho biết đất nước của ông sẽ phản ứng gay gắt hơn nếu Israel tấn công Iran. Nhà ngoại giao hàng đầu của Iran tại Anh tuyên bố trong cuộc phỏng vấn báo chí rằng ông Benjamin Netanyahu đang tìm cách lôi kéo phương Tây vào một cuộc chiến tổng lực trên khắp Trung Đông.

Cả Mỹ và EU đều đưa ra tín hiệu về các biện pháp trừng phạt tiếp theo đối với Iran vì hành động tấn công Israel. Tuy nhiên, Đại biện lâm thời Matin phủ nhận rằng Iran đã phạm sai lầm chiến lược khi tấn công các căn cứ quân sự của Israel, do đó chuyển sự chú ý từ Gaza sang cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn mà Iran đã quan tâm từ lâu. Ông Matin lập luận rằng phương Tây đang đánh mất uy tín vì quá thiên vị cho Israel khi đứng ra “bảo vệ” nước này sau cuộc tấn công của Iran, vì trước đó chính Israel đã tấn công một cơ sở ngoại giao Iran, đã vi phạm quy tắc ngoại giao quốc tế. Ông Matin nhấn mạnh rằng, trước cuộc tấn công vào Israel, Iran đã kêu gọi điện cảnh báo trước cho các quan chức phương Tây - bao gồm cả Ngoại trưởng Anh David Cameron - ủng hộ tuyên bố của Hội đồng Bảo an lên án Israel tấn công Lãnh sự quán Iran ở Damascus. Ông cũng kêu gọi phương Tây ủng hộ lệnh ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza.

Tuần trước, Ngoại trưởng Anh Cameron đã từ chối yêu cầu của Iran, mặc dù tuần này ông thừa nhận rằng Anh sẽ phản ứng rất mạnh mẽ nếu một thế lực thù địch san phẳng lãnh sự quán Anh.

Ông Matin bác bỏ tuyên bố của Ngoại trưởng Cameron rằng có thể có hàng nghìn dân thường thương vong nếu cuộc tấn công hàng loạt của máy bay không người lái và tên lửa của Iran, vốn đã khiến cuộc chiến tranh bóng tối kéo dài nhiều năm với Israel trở nên công khai, đã xuyên thủng hàng phòng thủ của Israel và các đồng minh của nước này. Ông nói rằng ông thấy lời buộc tội như vậy là bất thường đến từ một chính phủ đã trang bị vũ khí cho một chế độ đã giết chết 34.000 người Palestine.

Truyền thông phương Tây cho biết, Israel đã vạch sẵn kế hoạch từ trước khi Iran thực hiện cuộc tập kích hôm 13/4. Kế hoạch đó chính là Israel sẽ đáp trả ngay lập tức bằng hỏa lực mạnh nhất có thể. Tuy nhiên, trong cuộc điện đàm vào sáng sớm ngày 14/4, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã thuyết phục ông Netanyahu kiềm chế, không để leo thang xung đột toàn khu vực. Ông Netanyahu đã chấp nhận yêu cầu của Tổng thống Mỹ và hủy bỏ ý định tấn cộng đáp trả Iran. Tuy nhiên, ngay sau cuộc gặp với Ngoại trưởng Anh và Đức hôm 17/4, giới chức Israel lại lên tiếng “chúng tôi sẽ đáp trả Iran theo cách riêng của mình”.

An Châu (Tổng hợp)