Thanh sát viên IAEA tới nhà máy hạt nhân Natanz của Iran sau vụ nổ
Quang cảnh cơ sở hạt nhân Natanz ở phía nam thủ đô Tehran, Iran. Ảnh: AFP/TTXVN
Ngày 14/4, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết các thanh sát viên đã tới nhà máy hạt nhân Natanz, miền Trung Iran, nơi mới đây đã xảy ra vụ nổ nhỏ gây mất điện mà Tehran cho rằng có liên quan đến Israel.
Theo thông báo của IAEA, các thanh sát viên của cơ quan này đang tiếp tục công tác xác minh và giám sát tại Iran, trong đó nhóm đã đến Natanz trong ngày 14/4.
Cơ quan này cũng khẳng định sẽ tiếp tục báo cáo về những diễn biến liên quan chương trình hạt nhân Iran lên Hội đồng Thống đốc IAEA, gồm đại diện của 35 quốc gia. Tuy nhiên, thông báo của IAEA không đề cập đến mức độ hư hại tại nhà máy Natanz sau vụ nổ mới đây.
Trước đó, ngày 11/4, một vụ nổ nhỏ xảy ra tại nhà máy hạt nhân Natanz khiến mạng lưới cấp điện cho nhà máy bị hư hỏng.
Ngày 14/4, Tổng thống Iran Hassan Rouhani cáo buộc Israel đứng sau vụ việc và gọi đây là hành động khủng bố hạt nhân nhằm cản trở "công nghệ hòa bình và hợp pháp" mà Iran đang thực hiện dưới sự giám sát của IAEA.
Dù Israel chưa đưa ra phản hồi chính thức về việc có liên quan vụ việc hay không nhưng một số hãng truyền thông tại quốc gia này đưa tin đây là một chiến dịch do cơ quan tình báo Mossad của Israel thực hiện.
Phát biểu tại cuộc họp nội các ngày 14/4, ông Rouhani cho biết việc Iran mới đây tuyên bố nâng mức làm giàu urani lên 60% là động thái "đáp trả đầu tiên" sau sự cố này.
Ông Rouhani cũng khẳng định Iran sẽ tiếp tục thực hiện chương trình hạt nhân trong khuôn khổ pháp lý cho phép, đồng thời nhấn mạnh trong mọi trường hợp, IAEA sẽ tiếp tục giám sát hoạt động làm giàu urani của Iran bất kể ở mức độ nào.
Liên quan đến quá trình đàm phán nhằm cứu vãn thỏa thuận hạt nhân Iran dự kiến diễn ra trong tuần này tại Vienna, Áo, ông Rouhani nói rằng Iran không vội vàng thỏa thuận, với lập trường sẵn sàng và rõ ràng. Theo ông, kết quả đàm phán còn phụ thuộc vào các bên còn lại của thỏa thuận.
Ông Rouhani tái khẳng định lập trường Mỹ phải thực hiện các điều kiện giống với các điều khoản đã được nhất trí trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và Iran sẽ lập tức thực hiện nghĩa vụ của mình trong thỏa thuận ngay khi xác minh được rằng các điều kiện đã được đáp ứng.
Trong ngày 15/4, các bên dự kiến tiếp tục thảo luận để tìm cách duy trì thỏa thuận mang tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), với nội dung chính là thuyết phục Mỹ và Iran trở lại tuân thủ thỏa thuận.
JCPOA cho phép Iran làm giàu urani ở mức độ 3,67%, thấp hơn nhiều so với mức 90% có thể tạo ra vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, kể từ khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump rút nước này khỏi thỏa thuận trên và tái áp đặt trừng phạt Iran, Tehran đã dần thu hẹp các cam kết của mình trong thỏa thuận. Gần đây, Iran đã tăng mức làm giàu urani lên 20%.
Trước đó, ngày 14/4, các nước châu Âu ra thông báo chung bày tỏ "cực kỳ quan ngại" về việc Iran nâng mức làm giàu urani lên 60%.
Trong thông báo chung, Anh, Pháp và Đức cho rằng động thái mới của Tehran là "đặc biệt đáng tiếc" giữa lúc các cuộc đàm phán để cứu vãn thỏa thuận hạt nhân Iran vừa được nối lại tại thủ đô Vienna (Áo), trong đó có sự tham gia gián tiếp của Mỹ.
Thông báo có đoạn nêu rõ đây là một diễn biến nghiêm trọng vì việc sản xuất urani được làm giàu ở mức độ cao là một bước quan trọng trong sản xuất vũ khí hạt nhân.
Các nước châu Âu nhấn mạnh việc khởi động các cuộc đàm phán nhằm cứu vãn thỏa thuận hạt nhân Iran đã thực sự diễn ra trong thời gian qua với mục tiêu tìm ra một giải pháp ngoại giao nhanh chóng. Tuy nhiên, các động thái gần đây của Iran lại đi ngược với tinh thần xây dựng và thiện chí của những cuộc thảo luận này.
Anh, Pháp và Đức cho rằng động thái mới đưa Iran gần hơn tới ngưỡng làm giàu urani ở mức 90%, phục vụ các mục đích quân sự và rút ngắn "thời gian đột phá" để chế tạo bom nguyên tử. Đây là những cáo buộc mà Iran luôn phủ nhận.
Cũng trong ngày 14/4, Ả-rập Xê-út bày tỏ quan ngại về việc Iran bắt đầu làm giàu urani ở mức 60%, cho rằng động thái này không thể được coi là một phần của chương trình hạt nhân hòa bình. Thông báo của Bộ Ngoại giao Ả-rập Xê-út kêu gọi Iran tránh làm leo thang căng thẳng và tham gia một cách nghiêm túc các cuộc đàm phán với các bên còn lại trong thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015.
Bộ Ngoại giao Ả-rập Xê-út cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế tiến tới một thỏa thuận bao gồm các điều kiện chặt chẽ hơn với thời hạn dài hơn.
