Tân Thủ tướng trẻ nhất có mang lại làn gió mới trên chính trường Pháp?

Ngôi sao trẻ triển vọng và nhiệt huyết

Trong một Thông cáo báo chí chiều ngày 9.1, Văn phòng Tổng thống cho biết: “Tổng thống nước Cộng hòa đã bổ nhiệm ông Gabriel Attal làm Thủ tướng và giao nhiệm vụ cho ông thành lập chính phủ”. Bà Elisabeth Borne, người phụ nữ thứ hai giữ chức Thủ tướng Pháp, đã từ chức hôm 8.1 ngay trước thềm cuộc cải tổ Nội các được nhiều người mong đợi.

Ông Gabriel Attal trở thành Thủ tướng trẻ nhất trong lịch sử nền Cộng hòa đệ Ngũ. Ảnh: Le Monde

Ông Attal đã có những bước thăng tiến nhanh chóng trong sự nghiệp chính trị khi còn rất trẻ tuổi sau khi rời Đảng Xã hội vào năm 2016 để ủng hộ nỗ lực tranh cử tổng thống của ông Macron. Ông được bầu vào Quốc hội năm 2017 và gia nhập chính phủ một năm sau đó với tư cách là Thư ký Nội các phụ trách thanh niên, trở thành thành viên Nội các trẻ nhất kể từ khi bắt đầu nền Cộng hòa thứ năm của Pháp. Sau đó, ông kinh qua các vị trí Phát ngôn viên chính phủ, rồi Bộ trưởng Ngân sách, Bộ trưởng Giáo dục và Thanh niên từ tháng 7 - và hiện trở thành người đứng đầu chính phủ. Ông là Thủ tướng thứ tư nhậm chức trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Macron.

Được đánh giá là ngôi sao đang lên trên chính trường Pháp, ông Attal được chọn làm thủ tướng trước các đối thủ chính trị nặng ký bao gồm Bộ trưởng Nội vụ Gérald Darmanin, Bộ trưởng Kinh tế Bruno Le Maire và Bộ trưởng Lực lượng Vũ trang Sébastien Lecornu. Với tư cách là người đứng đầu Bộ giáo dục và Thanh niên, Attal đã ra lệnh cấm abaya, loại áo choàng dài mà một số phụ nữ Hồi giáo mặc trong trường học. Ông cũng công bố một loạt biện pháp nhằm cải thiện kết quả học tập của học sinh.

Là một chính trị gia trẻ tuổi với phong cách thẳng thắn, ông Attal nhanh chóng thu hút sự chú ý của giới truyền thông và vượt qua cựu Thủ tướng Edouard Philippe để trở thành chính trị gia Pháp có tỷ lệ ủng hộ cao nhất theo cuộc thăm dò của IPSOS công bố vào tháng 12 năm ngoái.

Ông tỏ ra khá cởi mở về cuộc sống cá nhân và tuổi trẻ của mình. Với việc công khai xu hướng tính dục, ông cũng trở thành vị Thủ tướng đầu tiên trong lịch sử nền cộng hòa là người đồng tính. Ông là người đấu tranh cực lực cho các hành bắt nạt và kỳ thị người đồng tính.

Tổng thống Macron nói trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình ngay trước năm mới: “Khi tôi bổ nhiệm Gabriel Attal làm Bộ trưởng Giáo dục, tôi biết ông ấy có đủ nghị lực và lòng can đảm cần thiết để đảm đương nhiệm vụ này. Tôi tự hào vì đã nuôi dưỡng được những tài năng mới”.

Trong nhiệm kỳ tương đối ngắn của mình ở Bộ Giáo dục (vọn vẹn 5 tháng 20 ngày), một cơ quan được đánh giá là khá quyền lực, ông Attal đã thúc đẩy một số chính sách được đánh giá là táo bạo, chẳng hạn việc bỏ qua sự chấp thuận của phụ huynh để cho phép học sinh bảo lưu một năm và nâng cao mức độ khó của các bài kiểm tra tiêu chuẩn.

Ông Attal cũng đi đầu trong việc thúc đẩy một dịch vụ công dân mới dành cho thanh thiếu niên và lên tiếng ủng hộ việc thử nghiệm đồng phục bắt buộc trong trường học, một đề xuất được Eric Ciotti, chủ tịch đảng bảo thủ Cộng hòa và Đệ nhất phu nhân Pháp Brigitte Macron ủng hộ.

Trong bài phát biểu đêm giao thừa, ông Macron cam kết sẽ coi giáo dục là một trong những ưu tiên chính của mình trong năm mới và “khôi phục trình độ thành tích của học sinh, quyền hạn của giáo viên và sức mạnh của giáo dục thế tục”.

Tìm kiếm động lực trước bầu cử

Ông Macron đang tìm cách phục hồi nhiệm kỳ thứ hai đầy khó khăn của mình sau khi phải đối mặt với các cuộc biểu tình rầm rộ phản đối cải cách lương hưu vào năm ngoái và những bất đồng gay gắt trong phe của ông về dự luật nhập cư khiến liên minh cầm quyền của ông bị tổn hại nặng nề.

Theo dữ liệu thăm dò mới nhất, cá nhân ông Macron hiện có tỷ lệ ủng hộ tương đối thấp, vào khoảng 30%; trong khi đảng cầm quyền của ông đang kém đảng của nhà lãnh đạo cực hữu Marine Le Pen khoảng 8 - 10% trước cuộc bầu cử.

Vào cuối năm ngoái, ông Macron đã bóng gió về khả năng sẽ có một cuộc “thay máu” nhằm thổi luồng sinh khí mới vào chính trường. Truyền thông Pháp cũng cho biết, Thủ tướng vừa từ nhiệm Élisabeth Borne đã thừa nhận trong lá thư từ chức rằng, quyết định từ chức không phải ý tưởng của bà, và Tổng thống Emmanuel Macron là người đã đưa ra quyết định "thay ngựa giữa dòng". Bà khẳng định đã làm việc chăm chỉ để thúc đẩy những thay đổi quan trọng, bao gồm luật lương hưu và nhập cư mới, bất chấp sự thất bại trong liên minh của ông Emmanuel Macron để bảo đảm đa số ghế trong Quốc hội Pháp. Đồng thời nhấn mạnh thêm rằng, việc tiếp tục theo đuổi cải cách là “cần thiết hơn bao giờ hết”.

Như vậy, ông Macron đã thúc đẩy một cuộc cải tổ Nội các chỉ vài tháng trước cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu tại Pháp, trong đó các chính đảng theo chủ nghĩa hoài nghi châu Âu (Euroscepticism) được dự báo có thể giành số ghế kỷ lục trong cuộc bầu cử này. Thái độ bất mãn trong công chúng đang lan rộng do chi phí sinh hoạt tăng cao và những khó khăn mà các chính phủ châu Âu phải đối mặt trong việc hạn chế dòng người di cư. Ngoài ra, Thế vận hội Olympic ở Paris bắt đầu vào tháng 7 tới cũng là thách thức lớn trong năm nay đối với ông.

Quyết định thay thủ tướng của ông Macron không nhất thiết dẫn đến thay đổi trong chiến lược chính trị, mà là tín hiệu mong muốn tập trung vào các ưu tiên mới, bao gồm cả việc đạt được toàn dụng lao động. Các cố vấn của Tổng thống Pháp cho biết, ông Emmanuel Macron đã vượt qua được những phần thách thức nhất trong tuyên ngôn kinh tế của mình trong năm rưỡi đầu tiên của nhiệm kỳ thứ 2, mặc dù không đạt được sự ủng hộ của đa số tuyệt đối. Những cải cách trong tương lai của ông, chẳng hạn như về giáo dục và chính sách an tử sẽ nhận được sự đồng thuận lớn hơn.

Thêm vào đó, cuộc cải tổ nội các nói chung có thể sẽ càng thúc đẩy cuộc chạy đua trong phe trung dung của ông Emmanuel Macron, để kế nghiệm ông trong cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo vào năm 2027 với cựu Thủ tướng Edouard Philippe, Bộ trưởng Nội vụ Gerard Darmanin và Bộ trưởng Tài chính Maire Le Pen đều được coi là những ứng cử viên tiềm năng. Các nhà thăm dò ý kiến của Pháp thậm chí đã bắt đầu đưa ông Attal vào các cuộc khảo sát ứng cử viên tiềm năng cho vị trí tổng thống, với một cuộc thăm dò của IFOP cho thấy ông là sự lựa chọn tốt thứ hai của phe ủng hộ Macron vào năm 2027 sau cựu Thủ tướng Philippe, người chưa chính thức đưa ra kế hoạch tranh cử của mình.

Tổng thống Pháp đã liên tục phải hứng chịu phản ứng dữ dội về dự luật nhập cư, cũng như những áp lực từ cuộc biểu tình phản đối cuộc cải cách lương hưu. Trong khi đó, bà Marine Le Pen đã dành 18 tháng qua tại Quốc hội để nỗ lực cải thiện hình ảnh và uy tín của mình với tư cách là một Tổng thống tiềm năng. Nhiều chính trị gia giờ đây suy đoán rằng nhà lãnh đạo cực hữu này rất có thể sẽ có cơ hội trong cuộc bầu cử Tổng thống Pháp năm 2027 nếu Tổng thống Macron không có một chiến lược để vực dậy uy tín của mình. Và có vẻ như chiến lược đó giờ đang được đặt lên vai vị Thủ tướng trẻ tuổi nhất lịch sử hiện đại của nước Pháp.

Như Ý