Tấm bia cổ trong chùa Giàu được công nhận là bảo vật quốc gia

Cán bộ Bảo tàng Hà Nam thực hiện công tác rập hoa văn trên bia đá chùa Giàu. Ảnh: Chu Bình.

Bia đá chùa Giàu (thôn 2, xã Đinh Xá, thành phố Phủ Lý) nằm trong khuôn viên chùa Giàu. Bia được dựng vào năm Bính Ngọ (năm 1366) đời vua Trần Dụ Tông. Bia có kích thước cao khoảng 1m, rộng 0,59m, dày 0,12m.

Bia có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khoa học, cung cấp các tư liệu quý hiếm về ký tự học và mỹ thuật, các chữ viết thời Trần và chữ Nôm khắc trong văn bia, là tấm bia duy nhất được tạo tác khắc nổi chân dung một vị hoàng đế thời Trần.

Mặt trước bia có phần trán cao 13 cm chạm một đôi rồng chầu vào bốn chữ viết thảo thành hai hàng dọc và hai hàng ngang (mỗi hàng hai chữ) là Đại Phúc Thông Minh (tôn quý có phúc lớn, sáng sủa, minh bạch).

Theo các nhà nghiên cứu, kiểu bố cục này phổ biến trên nhiều bia thời Lý và thời Trần. Các hình chạm khắc trên bia cũng cho thấy nhiều nét mỹ thuật điển hình cho nửa sau đời Trần như hình rồng có dáng mập mạp, có tai và sừng chạc; hai dây hoa viền quanh bia uốn sóng đều đặn theo hình sin từ chân bia hướng lên rồi ngoắc ngọn vào nhau ở đỉnh bia, trong mỗi khúc uốn lại trổ ra một bông hoa lấp kín tạo bởi những guột móc tỏa về hai bên; phần dưới chân bia là một dãy chạm bẩy hình lá đề mà cạnh bị ấn khấc, xen kẽ phía trên là 6 hạt tròn nhọn đầu với những vạch cong như đang quay, trong lòng các lá đề được chạm cặp sừng vắt chéo hoặc có một hay ba tia bốc lên, đan xen là hạt tròn nhỏ nhọn đầu - là biểu hiện sự phát triển của thế giới, của vũ trụ.

Trong lòng bia là bức phù điêu chạm khắc một người ngồi ngai rồng, hai tay cầm hốt, đầu đội mũ bình thiên, mặc áo như kiểu long bào, phía sau đầu tỏa vòng hào quang, toàn thể ở trên một tòa sen. Từ hình ảnh này, các nhà nghiên cứu đều thống nhất đây là hình ảnh vua Trần Nhân Tông – nhằm lưu lại sự kiện vua Trần Nhân Tông đã từng ngự giá về đây. Đây cũng là hình ảnh vua Việt Nam sớm nhất hiện nay được biết đến, là hình mẫu cho việc tạo tác các tượng vua và Ngọc Hoàng về sau này.

Mới đây, UBND xã Đinh Xá, thành phố Phủ Lý đã tổ chức Lễ đón nhận Quyết định công nhận bảo vật Quốc gia Bia đá chùa Giàu.

N.N