Tầm ảnh hưởng của 'tướng tinh nhuệ chỉ huy ba mặt trận' Iran bị hạ sát ở Syria

Chuẩn tướng Mohammad Reza Zahedi 64 tuổi gia nhập Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vào năm 1980, chưa đầy một năm sau Cách mạng Hồi giáo Iran. Ông từng là chỉ huy cấp sư đoàn của IRGC, trực tiếp ra trận trong chiến tranh Iraq - Iran vào thập niên 1980

Theo tình báo Israel, tướng Mohammad Reza Zahedi được tướng Soleimani chọn lựa để thành lập và chỉ huy Quân đoàn Lebanon trực thuộc Quds vào năm 1998, hỗ trợ huấn luyện kỹ thuật và quân sự cho lực lượng vũ trang Hezbollah.

Ông cũng nằm trong nhóm lãnh đạo IRGC được biệt phái đến Syria hỗ trợ Tổng thống Bashar Al-Assad chống lại lực lượng nổi dậy trong cuộc nội chiến bùng phát năm 2011.

Bộ Tài chính Mỹ năm 2010 đã áp lệnh trừng phạt nhắm vào tướng Mohammad Reza Zahedi, cáo buộc ông là "cầu nối liên lạc giữa các cơ quan tình báo Syria và tổ chức Hezbollah, chịu trách nhiệm viện trợ vũ khí cho Hezbollah" ở Lebanon.

Sau cái chết của tướng Soleimani, người kế nhiệm vị trí tư lệnh đặc nhiệm Quds là tướng Esmail Qaani. Tuy nhiên, tình báo Israel nhận định Qaani có ảnh hưởng kém xa chuẩn tướng Mohammad Reza Zahedi, người kế thừa "di sản" của Soleimani ở các mặt trận Syria và Lebanon.

Israel cho rằng tướng Qaani là người "quá khiêm tốn", có xu hướng thiên vị Hezbollah và không đủ am tường về khu vực như người tiền nhiệm do không sử dụng thành thạo tiếng Arab.

Vì vậy, mọi chỉ đạo tác chiến của IRGC đến các tổ chức vũ trang thân cận tại Lebanon và Syria đều phải qua tướng Mohammad Reza Zahedi.

Tình báo Israel còn cáo buộc tướng Mohammad Reza Zahedi tham gia lên kế hoạch các vụ tấn công trong lãnh thổ Israel.

"Vai trò của tướng Mohammad Reza Zahedi trong IRGC không khác gì chất keo gắn kết giữa chính quyền Tổng thống Assad ở Syria và tổ chức Hezbollah ở Lebanon. Một bên là đồng minh cấp nhà nước lâu đời nhất của Iran, bên còn lại là tổ chức vũ trang thành công nhất do Iran hậu thuẫn", ông Behnam Ben Tableblu, chuyên gia về Trung Đông ở tổ chức nghiên cứu Quỹ Phòng vệ Dân chủ (FDD) tại Mỹ, nhận định.

Al Mayadeen, đài truyền hình thân Iran tại Lebanon, gọi tướng Mohammad Reza Zahedi là "lãnh đạo đặc nhiệm Quds chuyên trách hỗ trợ cách mạng của nhân dân Palestine và giải phóng khu vực bao gồm Syria cùng Lebanon".

Tướng Mohammad Reza Zahedi còn đang giữ chức phó tham mưu trưởng IRGC, ông cũng từng giữ các vị trí lãnh đạo không quân và lục quân của lực lượng này trong thập niên 2000.

Hôm 1/4, Bộ Quốc phòng Syria cho biết máy bay quân sự Israel phóng tên lửa từ Cao nguyên Golan vào thủ đô Damascus, đánh trúng tòa nhà lãnh sự thuộc khu vực đại sứ quán Iran trong quận Mezzeh. Phòng không Syria không thể đánh chặn toàn bộ tên lửa.

"Tòa nhà bị phá hủy hoàn toàn và mọi người bên trong đều thiệt mạng", Bộ Quốc phòng Syria cho hay.

Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran mất đi đội ngũ chỉ huy hàng đầu trên ba mặt trận rất quan trọng với họ, gồm Syria, Lebanon và Palestine sau vụ tập kích này.

Giới chức IRGC xác nhận chuẩn tướng Mohammad Reza Zahedi, 64 tuổi, là một trong 7 người thiệt mạng trong đòn tập kích, được cho là do tên lửa từ tiêm kích F-35 của Israel gây ra.

Ông là quan chức cấp cao nhất của Iran thiệt mạng trong một cuộc tập kích, kể từ khi Mỹ phóng tên lửa hạ sát tướng Qassem Soleimani của IRGC ở Baghdad hồi tháng 1/2020.

Truyền thông nhà nước Iran mô tả ông là "cố vấn quân sự" tại Syria, từng chỉ huy mọi hoạt động của IRGC ở Lebanon và Syria trước năm 2016.

Tuy nhiên, giới quan sát nhận định quyền lực và ảnh hưởng của tướng Zahedi còn lớn hơn thế rất nhiều.

Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR), có trụ sở tại Anh, cho biết Zahedi đang giữ vai trò lãnh đạo mọi hoạt động của đặc nhiệm Quds, lực lượng tinh nhuệ thuộc IRGC, tại ba mặt trận Palestine, Syria và Lebanon.

Khi vụ tập kích xảy ra, tướng Zahedi đang họp cùng cấp phó là chuẩn tướng Mohammad Hadi Haji Rahimi, một trợ lý thân cận, ba sĩ quan tham mưu tác chiến của đặc nhiệm Quds ở Syria, Lebanon và Palestine.

Giới chức Iran tiết lộ cuộc họp còn có đại diện các nhóm vũ trang Palestine về chiến sự Dải Gaza, trong đó có một số lãnh đạo tổ chức Jihad Hồi giáo Palestine (PIJ).

Đại sứ Iran tại Syria Hossein Akbari cáo buộc quân đội Israel đã triển khai hai tiêm kích tàng hình F-35, khai hỏa ít nhất 6 tên lửa từ Cao nguyên Golan để xuyên thủng lưới phòng không Syria, phá hủy hoàn toàn tòa nhà lãnh sự nơi tướng Zahedi đang chủ trì cuộc họp.

Hiện chưa rõ tình báo Israel nắm được thông tin về cuộc họp từ đâu để thực hiện vụ tập kích trên.

Đại sứ Iran tại Syria Hossein Akbari đã tuyên bố Tehran sẽ đáp trả quyết liệt vụ tấn công. Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian kêu gọi cộng đồng quốc tế phản ứng mạnh mẽ về cuộc tập kích.