Tại sao Mỹ vội vã loại biên hàng loạt F-15 tại căn cứ Okinawa?

Quân đội Mỹ đang triển khai các máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm F-35 tới căn cứ Không quân Kadena ở Okinawa, để thay thế cho các máy bay thế hệ thứ tư F-15C/D Eagle được triển khai ở căn cứ này trong hơn bốn thập kỷ qua.

Lực lượng Không quân Thái Bình Dương Mỹ đã báo cáo rằng, “Lô F-15 tiếp theo sẽ rời căn cứ Kadena theo từng giai đoạn trong những tháng tới”. Các cuộc chuyển giao sẽ diễn ra sau khi có đủ số lượng máy bay mới được thay thế và vẫn phải bảo đảm khả năng sẵn sàng chiến đấu của căn cứ.

Việc loại bỏ F-15 được công bố vào năm 2022, hành động này được nhiều chuyên gia coi là phản ứng đối với sự lỗi thời ngày càng tăng của dòng máy bay này. Một lý do khác là tuổi đời của các khung máy bay F-15 có từ thời Chiến tranh Lạnh cũng làm tăng chi phí vận hành và giảm tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu.

F-15 được đánh giá là máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không hiệu quả nhất của phương Tây trong Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, do các vấn đề nghiêm trọng với chương trình máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm F-22 đã buộc F-15 phải tiếp tục phục vụ lâu hơn dự kiến.

Về tình trạng những chiếc F-15 bị thu hồi, Phó Tham mưu trưởng phụ trách các kế hoạch và chương trình, Trung tướng Richard G. Moore, Jr. đã thông báo cho tiểu ban Quân vụ Hạ viện Mỹ vào ngày 29/3 về tình trạng nghiêm trọng của những chiếc F-15.

Theo ông, “Vào năm 2022, đã có hai chiếc máy bay F-15 tại Kadena đã được nghỉ hưu và sẽ không bao giờ bay nữa, hai chiếc nữa chỉ có thể thực hiện chuyến bay một lần đến “nghĩa địa máy bay” Boneyard. Hiện tại có ba chiếc phải nằm trong kho và bốn chiếc chỉ có thể bay một lần đến Boneyard”.

Vị Trung tướng này cho biết thêm, trong số 10 chiếc F-15C được đưa đi sửa chữa trước đó thì chỉ có 2 chiếc được xuất xưởng. Do đó, phần lớn những chiếc F-15 cũ sẽ được cho ngừng hoạt động ngay lập tức, mặc dù một số chiếc vẫn có thể sẽ phục vụ thêm vài năm nữa trong Lực lượng Phòng không Quốc gia.

Việc những chiếc F-15 dừng hoạt động sẽ được thay thế bằng việc triển khai luân phiên các máy bay F-22 từ căn cứ Elmendorf-Richardson, Alaska và các máy bay F-35 mới được triển khai. Những chiếc F-16 thế hệ thứ tư từ căn cứ Không quân Spangdahlem ở Đức cũng sẽ tham gia duy trì sự hiện diện trong khu vực này.

Liên quan đến việc triển khai luân phiên các máy bay F-35 tới Kadena, phi đội F-35 số 18 có kế hoạch luân chuyển nhân sự và thiết bị đến nhiều địa điểm hoạt động trong khu vực để hỗ trợ chỉ huy và nhằm duy trì sự sẵn sàng cho các cuộc tập trận.

Bất chấp những thiếu sót, F-35 vẫn là máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm duy nhất được sản xuất ở phương Tây và cũng là chiếc máy bay duy nhất có khả năng hoạt động ở cấp độ tương đương với máy bay chiến đấu mới của Trung Quốc chẳng hạn như J-20.

F-15 là máy bay chiến đấu lâu đời nhất vẫn còn được sản xuất cho đến ngày nay và mặc dù thiếu các tính năng tàng hình như F-35, nhưng nó vẫn có tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu cao hơn nhiều và được đánh giá là đáng tin cậy hơn so với F-35.

Kadena là cơ sở quân sự gần nhất của Mỹ với eo biển Đài Loan, nơi được coi là điểm nóng tiềm ẩn về xung đột giữa các lực lượng Trung Quốc và Mỹ. Chính vì vậy mà khả năng chiến đấu của các đơn vị không quân đóng ở căn cứ này trở nên đặc biệt quan trọng đối với lợi ích an ninh của Mỹ.

Khi được triển khai lần đầu tiên trên hòn đảo, những chiếc F-15 là máy bay chiến đấu có khả năng tác chiến tốt nhất trong khu vực cho các nhiệm vụ không đối không, tuy nhiên lợi thế và sức mạnh của nó đã bị mất dần theo thời gian.

Trung Quốc mua Su-27 vào năm 1990, đánh dấu sự khởi đầu cho sự suy giảm ưu thế của F-15 so với phi đội Trung Quốc. Khoảng cách ưu thế ngày càng nghiêng dần hơn về Trung Quốc, khi nước này bắt đầu đưa vào sử dụng các biến thể tiên tiến của Su-27 như J-11B.

Đến năm 2017, Trung Quốc đưa máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm đầu tiên J-20 vào biên chế, J-20 là máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không hai động cơ giống như F-22, nhưng được giới chuyên gia quân sự đánh giá cao hơn nhiều so với máy bay F-22.

J-20 là nguyên nhân chính gây lo ngại cho các lực lượng Mỹ trong khu vực, J-20 đã được sản xuất với số lượng lớn, có hệ thống điện tử hàng không tiên tiến tương đương với F-35 và vượt xa so với F-22.

Trong khi chưa có quốc gia nào dự kiến sẽ phát triển các máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu trong tương lai gần, thì Trung Quốc và Mỹ đang bắt đầu cuộc cạnh tranh khốc liệt để phát triển loại máy bay này.

Lê Quang