Số người bị ngộ độc thực phẩm tăng hơn 200% trong 5 tháng đầu năm

Vì sao ngộ độc thực phẩm xảy ra hàng loạt?

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tăng cường công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống ngộ độc thực phẩm do Bộ Y tế tổ chức ngày 21/5, ông Nguyễn Hùng Long, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (ATTP) cho biết, trong 36 vụ ngộ độc thực phẩm từ đầu năm tới nay có 11 vụ do vi sinh vật và độc tố vi sinh vật; 2 vụ do hóa chất; 6 vụ do độc tố tự nhiên và 17 vụ không xác định được nguyên nhân.

So với cùng kỳ năm ngoái, số vụ ngộ độc những tháng đầu năm nay giảm nhẹ nhưng số vụ ngộ độc lớn với nhiều người mắc lại tăng. Điển hình như vụ ngộ độc tại quán cơm gà Trâm Anh tháng 3/2024, làm 369 người mắc và nhập viện. Nguyên nhân do vi sinh vật Salmonella trong gà. Quán cơm này không thực hiện kiểm thực 3 bước và lưu mẫu thức ăn theo quy định, không cung cấp được các hợp đồng và giấy tờ liên quan đến nguyên liệu thực phẩm…

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu tại hội nghị trực tuyến.

Vụ ngộ độc tại tiệm bánh mì Cô Băng (ở tỉnh Đồng Nai) làm 547 người mắc và đi viện. Nguyên nhân do vi sinh vật Salmonella trong thịt lợn đã qua chế biến, chả lụa. Tiệm bánh mì này cũng không có đăng ký kinh doanh, không có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm…

Giữa tháng 5/2024, xảy ra vụ ngộ độc tại bếp ăn tập thể Công ty TNHH Shinwon Ebenezer Việt Nam (Vĩnh Phúc), khiến 438 người mắc và đi viện.

Mới đây nhất, tại Đồng Nai, vụ ngộ độc xảy ra tại bếp ăn tập thể Công ty TNHH Dechang Việt Nam làm 95 người mắc và đi viện. Nguyên nhân do vi sinh vật Salmonella trong mỳ Quảng.

Theo ông Nguyễn Hùng Long, nguyên nhân của các vụ ngộ độc tập thể xảy ra hàng loạt thời gian qua là do điều kiện thời tiết nắng nóng thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, nhất là vi khuẩn gây bệnh đường ruột. Một số địa phương thiếu nhân lực, vật lực trong thực hiện công tác ATTP và phòng chống ngộ độc thực phẩm. Mặt khác, vì lợi nhuận, một số doanh nghiệp định mức khẩu phần ăn cho người lao động thấp, sử dụng nguyên liệu giá rẻ, không bảo đảm an toàn.

Theo Phó cục trưởng Cục ATTP, còn có nguyên nhân do nhận thức và ý thức của một số người dân về bảo đảm ATTP và phòng, chống ngộ độc thực phẩm chưa tốt. Một số cơ quan, cơ sở còn buông lỏng quản lý, đặc biệt là đối với hoạt động giám sát nguyên liệu đầu vào. Thậm chí, một số cơ sở được cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP về kinh doanh các sản phẩm nông sản do ngành Nông nghiệp cấp, nhưng lại thu gom các nguyên liệu trôi nổi ngoài thị trường, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm soát ATTP để cung cấp cho các đơn vị, người dân.

Việc phối hợp liên ngành trong công tác truy xuất nguồn gốc thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm ở một số địa phương chưa được thực hiện tốt.

Ông Long nêu ví dụ về vụ ngộ độc hơn 400 công nhân mắc tại Vĩnh Phúc có nhiều thực phẩm được bếp ăn tập thể mua ở đơn vị cung cấp. Thế nhưng, khi truy xuất đến cùng, đơn vị cung cấp này lại mua ở chợ không có giấy phép, không kiểm soát được chất lượng.

Theo ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục ATTP, về cơ bản, thể chế và các quy định của pháp luật về công tác quản lý an toàn thực phẩm khá đầy đủ nhưng việc thực hiện chưa tốt. Qua kiểm tra sau khi xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm cho thấy, dù có quy định về việc lưu mẫu thực phẩm, kiểm thực 3 bước và kiểm soát nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm nhưng nhiều nơi không thực hiện. Thậm chí, có nơi không có giấy đăng ký kinh doanh, không có giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP nhưng cơ quan chức năng địa phương không kiểm tra, giám sát và yêu cầu dừng sản xuất kinh doanh…

Không kiểm soát được chất lượng thực phẩm, không truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm, kinh doanh chưa được cấp phép... là lỗ hổng lớn dẫn đến người kinh doanh vì lợi nhuận bỏ qua công tác đảm bảo ATTP, đưa thực phẩm không rõ nguồn gốc, không đảm bảo an toàn vào bữa ăn, dẫn tới nguy cơ ngộ độc thực phẩm.

Không thể buông lỏng quản lý, kiểm tra

Nhận định về các vụ ngộ độc thực phẩm liên tiếp trong thời gian qua như ở Đồng Nai, Khánh Hòa, Vĩnh Phúc..., Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, dựa trên tình hình thực tế, có 2 loại hình nguy cơ xảy ra ngộ độc thời gian qua, đó là thức ăn đường phố và bếp ăn khu công nghiệp, trường học.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, trước tình hình cấp bách hiện nay, phải có những giải pháp quyết liệt để không xảy ra ngộ độc thực phẩm, hoặc nếu có xảy ra chỉ ở quy mô nhỏ, số lượng người mắc ít, số người diễn biến nặng và tử vong thấp nhất. Quan trọng lúc này cần tập trung các giải pháp để giải quyết tận gốc vấn đề mất ATTP, không được để “mất bò mới lo làm chuồng”, cứ xảy ra rồi mới bắt đầu tập trung điều trị, cứu chữa, tìm nguyên nhân… thì đó mới chỉ làm được phần ngọn.

Thức ăn đường phố bày bán bên lề đường không che đậy, tiềm ẩn nguy cơ mất ATTP.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, vấn đề bảo đảm ATTP liên quan đến nhiệm vụ của các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương và của toàn dân. Hiện nay, các quy định của pháp luật đã có đầy đủ, nên cần tập trung vào khâu tổ chức thực hiện và có những giải pháp tốt hơn.

Để giải quyết vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị các cơ quan chức năng từ trung ương đến địa phương cần tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, trong đó tập trung từ quy định điều kiện cơ sở, trang thiết bị, con người, các quy định đối với nguyên liệu thực phẩm, nguồn nước sử dụng, xử lý nghiêm vi phạm… Đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, không đánh đổi sức khỏe để lấy kinh tế.

Để công tác quản lý ATTP đạt hiệu quả, nhiều đại biểu cũng cho rằng, UBND các cấp quan tâm công tác quản lý ATTP trên địa bàn theo phân cấp, trong đó tăng cường bố trí đầy đủ nguồn nhân lực, kinh phí.

Cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát, không thể buông lỏng để cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, thức ăn đường phố, bếp ăn tập thể không được cấp phép, không có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh ATTP hoạt động. Đặc biệt, công tác kiểm tra, giám sát phải được làm thường xuyên, nghiêm túc, tránh "cưỡi ngựa xem hoa", nhất là cấp quận, huyện, phường, xã nơi trực tiếp quản lý loại hình kinh doanh này.

Để làm tốt công tác phòng ngừa, Bộ Y tế kiến nghị cần sự vào cuộc của các bộ, ngành, UBND các tỉnh, đặc biệt thường xuyên tổ chức đánh giá nguy cơ mất ATTP, ngăn ngừa ngộ độc và nhất là chỉ đạo kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc nguyên liệu nông sản.

Tr.Hằng