Saudi Arabia trước triển vọng phương Đông

Thủ tướng Saudi Arabia Mohammed bin Salman Al Saud (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: Bloomberg

Saudi Arabia mới đây ký Bản ghi nhớ về việc trở thành đối tác đối thoại trong SCO. Theo giới phân tích chính trị quốc tế, đây là sự kiện khơi mở những phát triển mới của nước này trong quan hệ quốc tế. Nói về SCO, giới chuyên gia nhìn nhận, năm 2001, tổ chức này được thành lập tại Trung Quốc, vốn được xem như đối trọng với các thể chế phương Tây. SCO gồm 9 thành viên thường trực là Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Pakistan, Iran, Kazakhstan, Tajikistan, Kyrgyzstan và Uzbekistan. Trong khi đó, BRICS gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Có thể thấy, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ là 3 nước chủ chốt trong cả 2 tổ chức quốc tế này.

Xét riêng về SCO, quyết định gia nhập tổ chức của Saudi Arabia được đưa ra chưa đầy 3 tuần sau khi nước này và Iran đồng ý nối lại quan hệ ngoại giao do Trung Quốc làm trung gian. Phần nào cho thấy, vị trí của SCO đang được nâng tầm đáng kể trong trật tự thế giới mới.

Về Saudi Arabia, đây là quốc gia có vị thế quan trọng trong nhóm các nước Hồi giáo và Arab, cũng là cường quốc hàng đầu trên thị trường năng lượng toàn cầu, chiếm 19% trữ lượng dầu và hơn 20% lượng dầu xuất khẩu trên thị trường thế giới. Với tiềm lực của mình, Saudi Arabia luôn được coi như hạt nhân quan trọng trên thị trường tài chính và đầu tư toàn cầu. Nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế thường coi trọng việc xây dựng quan hệ đối tác và hợp tác tốt đẹp với Saudi Arabia nhằm tìm kiếm cơ hội gia tăng sức mạnh và tầm ảnh hưởng.

Xét về BRICS, có dự báo cho thấy, trong thời gian tới, Saudi Arabia sẽ gia nhập tổ chức này. Bởi, việc Saudi Arabia gia nhập BRICS sẽ mang tới nhiều lợi ích cho các bên. Đáng chú ý trong đó, việc có thêm Saudi Arabia là minh chứng cụ thể cho thấy vị thế của BRICS được củng cố trên trường quốc tế, trong khi cường quốc dầu mỏ này cũng được hưởng lợi từ một thị trường rộng lớn, cũng như nguồn đầu tư khổng lồ từ các nước thành viên BRICS.

Các nước BRICS chiếm tới 41% dân số toàn cầu, con số này cho thấy mức độ của một thị trường khổng lồ có thể hấp thụ mạnh mẽ xuất khẩu của bất kỳ nền kinh tế nào. BRICS cũng chiếm 25% tổng sản lượng thế giới (tổng GDP danh nghĩa 24,2 nghìn tỷ USD). Trong đó, riêng Trung Quốc đã chiếm tới 70% tổng sản lượng của BRICS. Xét về thế mạnh của Saudi Arabia là dầu mỏ, Trung Quốc, Ấn Độ và các thành viên BRICS khác đều là “khách hàng” chính từ các nước vùng Vịnh, cũng như là đối tác thương mại chính của Saudi Arabia.

Điều này cho thấy, việc Saudi Arabia gia nhập BRICS sẽ rộng mở cánh cửa tương lai cho cả 2 phía, bao gồm điểm chung là giảm sự phụ thuộc vào phương Tây. Mặt khác, với vị thế lớn của mình tại khu vực, việc Saudi Arabia gia nhập BRICS sẽ tạo động lực lớn thúc đẩy các nước ở khu vực Trung Đông tăng cường quan hệ với tổ chức này, đồng thời làm suy yếu tầm ảnh hưởng của các cường quốc phương Tây tại khu vực.

Đối lập với những ý kiến nêu bật triển vọng, nhiều học giả chính trị cho rằng, việc Saudi Arabia gia nhập BRICS sẽ không dễ vì có thể vướng rào cản từ phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Trên thực tế, Saudi Arabia lâu nay chịu nhiều ảnh hưởng từ phương Tây với lợi ích vô cùng to lớn. Điển hình, đầu tư của Mỹ vào Saudi Arabia là 800 tỷ USD, trong khi Trung Quốc chỉ có 100 tỷ USD. Đặc biệt, trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị giữa phương Tây và phương Đông, việc Saudi Arabia vốn được xem là thuộc phe phương Tây chuyển hướng sang phía đối lập nhìn chung là điều khó có thể “êm chèo mát mái”.

Đây cũng được xem là những thách thức “mấu chốt” trong việc Saudi Arabia gia nhập BRICS. Tuy có triển vọng sáng, song, Saudi Arabia chắc chắn sẽ phải có những sự đánh đổi. Có hay không việc sẵn sàng từ bỏ những giá trị đang có để khai phá triển vọng mới sẽ đòi hỏi sự cân nhắc thấu đáo, có tầm nhìn xa trông rộng từ các nhà lãnh đạo Saudi Arabia.

Thanh Trúc