Quản lý rủi ro tuân thủ ngành Thuế đang đối mặt với nhiều bất cập

Theo Ban Quản lý rủi ro, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính), quản lý rủi ro tuân thủ (QLRRTT) là phương thức quản lý thuế tiên tiến, hiện đại và đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng. Khi số lượng người nộp thuế (NNT) tăng ngày càng nhanh, quy mô hoạt động của NNT ngày càng lớn, tính chất hoạt động ngày càng phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro về thuế. Cơ quan thuế không có đủ nguồn lực về nhân lực, vật lực, tài lực và kỹ thuật để quản lý tất cả NNT.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Thuế, tính đến thời điểm hiện tại thì cả nước hiện có gần 1 triệu doanh nghiệp, hơn 3 triệu hộ kinh doanh (trong đó có khoảng 1,9 triệu hộ kinh doanh thuộc diện phải nộp thuế) và 27 triệu cá nhân có thu nhập thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân, trong đó có khoảng 7 triệu cá nhân có thu nhập thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng, Tổng Cục Thuế. (Ảnh: TCT)

Với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, cùng với chủ trương đẩy mạnh hội nhập, tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài, trong thời gian tới sẽ ngày càng có nhiều doanh nghiệp, tổ chức cá nhân kinh doanh tại Việt Nam.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng, Tổng Cục Thuế cho rằng: Trong những năm qua, ngành Thuế đã chú trọng triển khai công tác quản lý rủi ro tuân thủ pháp luật thuế.

Trong đó, ngành thuế thực hiện tổ chức thu thập, xử lý dữ liệu bên trong và từ các cơ quan, tổ chức bên ngoài ngành thuế; xây dựng các Bộ chỉ số tiêu chí, quy trình và ứng dụng về phân tích, nhận diện rủi ro người nộp thuế hỗ trợ cho công tác quản lý thuế để lựa chọn người nộp thuế thực hiện kiểm tra, thanh tra thuế; phân loại hồ sơ hoàn thuế và xây dựng kế hoạch kiểm tra sau hoàn; quản lý, giám sát chặt chẽ việc sử dụng hóa đơn của người nộp thuế phòng ngừa gian lận hóa đơn, chống thất thu cho ngân sách nhà nước.

Việc QLRRTT trong nền kinh tế số gặp nhiều khó khăn hơn so với nền kinh tế truyền thống do tính phức tạp, tính đa dạng và tính toàn cầu của các hoạt động kinh tế. Các giao dịch diễn ra trên môi trường mạng, thông qua các nền tảng số, khiến cho việc theo dõi, kiểm soát và quản lý trở nên khó khăn hơn. Do vậy, đòi hỏi cần có những giải pháp quản lý phù hợp, hiệu quả để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN).

Trên thực tế, từ năm 2019, Tổng cục Thuế đã triển khai và chú trọng đến công tác QLRRTT. Trong 5 năm qua, ngành thuế đã tạo được hành lang pháp lý phù hợp với yêu cầu quản lý thuế hiện đại và phù hợp với định hướng chiến lược cải cách hiện đại hóa của ngành đến năm 2030.

Dựa trên kết quả áp dụng các bộ tiêu chí đánh giá rủi ro, kết quả thanh tra, kiểm tra NNT tại cơ quan thuế các cấp đều tăng qua các năm.

Tuy nhiên, Ban Quản lý rủi ro thừa nhận, quá trình triển khai thực hiện áp dụng QLRRTT hiện nay còn gặp nhiều bất cập, hạn chế. Nhiệm vụ nghiên cứu, xây dựng và triển khai các biện pháp nghiệp vụ quản lý rủi ro, quản lý tuân thủ là một nhiệm vụ lớn và phức tạp.

Với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, cùng với chủ trương đẩy mạnh hội nhập, thời gian tới có nhiều doanh nghiệp, tổ chức cá nhân kinh doanh tại Việt Nam với các hoạt động ngày càng đa dạng, phức tạp. Đây là một áp lực cho công tác quản lý thuế nói chung, trong đó có yêu cầu về quản lý thuế theo phân tích rủi ro.

QLRRTT mới được nghiên cứu triển khai áp dụng tại một số nghiệp vụ quản lý thuế đơn lẻ nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết của công tác quản lý thuế mà chưa xây dựng và triển khai chương trình QLRRTT tổng thể về thuế. Ngành thuế cần hệ thống quản lý toàn diện về phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ thuế.

Cùng với đó, cơ cấu tổ chức bộ máy cũng như việc trao quyền và trách nhiệm thực hiện QLRRTT chưa phù hợp, chưa tương xứng với công quản lý thuế trong giai đoạn hiện nay.

"Đặc biệt, để đáp ứng yêu cầu cải cách, hiện đại hóa ngành thuế, công tác QLRRTT tổng thể sẽ phải giải quyết rất nhiều công việc. Có những vấn đề cần được xem xét, giải quyết ở tầm chiến lược, có sự phối hợp giải quyết xử lý với nhiều cấp, đơn vị ở cả trong và ngoài ngành”, đại diện Ban Quản lý rủi ro chia sẻ.

Để bắt kịp với xu thế đó và trước yêu cầu chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành Thuế nói riêng và chiến lược chuyển đổi số quốc gia nói chung, ngành Thuế đã bắt tay vào nghiên cứu áp dụng các công nghệ mới dựa trên phân tích dữ liệu lớn, áp dụng trí tuệ nhân tạo vào phân tích rủi ro, QLTTT.

Để phát huy những kết quả đạt được, đồng thời mong muốn thu nhận được kinh nghiệm, thông tin từ các chuyên gia, các tổ chức trong nước và quốc tế về các giải pháp quản lý tuân thủ thuế hiệu quả trong nền kinh tế số. Đồng thời đề xuất các giải pháp, định hướng chính sách cho công tác quản lý thuế tuân thủ trong thời gian tới.

Định Trần