Quân đội là lực lượng nòng cốt trong ứng phó với thách thức an ninh phi truyền thống

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Ea H’Leo, BĐBP Đắk Lắk phối hợp với các đơn vị và nhân dân trên địa bàn tu sửa tuyến đường liên xã. Ảnh: Ngọc Lân

ANPTT dùng để chỉ các mối đe dọa, thách thức phi truyền thống đối với an ninh quốc gia, dân tộc, cộng đồng và sự ổn định của mỗi con người, có nguồn gốc phi quân sự từ các tác nhân, chủ thể phi nhà nước. ANPTT có thể khiến một quốc gia, thể chế, chế độ lung lay, bất ổn, sụp đổ, tiêu vong mà không cần bất kỳ một hoạt động chiến tranh quân sự nào. Các mối đe dọa ANPTT có đặc điểm là bột phát, đột ngột, không rõ ràng, phi chính thức nhưng lại dễ bùng phát và lan tỏa.

Quán triệt sâu sắc nhận thức và tư duy mới về an ninh quốc gia nói chung, ANPTT nói riêng của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã xác định, ứng phó hiệu quả với các thách thức ANPTT là nhiệm vụ “chiến đấu trong thời bình” nhằm bảo vệ chế độ, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ở khu vực biên giới (KVBG) nói riêng và toàn quốc nói chung. Từ đó, cùng với nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, toàn quân đã chủ động đấu tranh quyết liệt với các thế lực thù địch và các đối tượng cơ hội chính trị, giảm thiểu tác động, đe dọa của vấn đề ANPTT trong đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở KVBG. Đặc biệt là BĐBP, với vai trò chuyên trách của mình trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia đã thực hiện nhiệm vụ này một cách đồng bộ, sáng tạo và hiệu quả.

Tuy nhiên, trong bối cảnh quốc tế có nhiều biến chuyển phức tạp và khó lường như hiện nay, mặc dù vùng DTTS nói chung và KVBG nói riêng đã được Đảng và Nhà nước dành sự quan tâm đặc biệt, đầu tư phát triển toàn diện, nhưng khu vực này vẫn tồn tại những bất cập cần tháo gỡ như: Chênh lệch giàu nghèo còn khá lớn giữa vùng DTTS, biên giới với các vùng kinh tế phát triển của cả nước; hệ thống kết cấu hạ tầng cơ sở còn yếu kém; hệ thống chính sách an sinh xã hội, giáo dục, y tế hoạt động hiệu quả chưa cao; hệ thống chính trị cấp cơ sở và nguồn nhân lực tại chỗ chưa tương xứng với yêu cầu công việc và nhiệm vụ được giao; vấn đề biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan cũng sẽ tác động lên mọi mặt đời sống, xã hội trong vùng đồng bào DTTS ở KVBG.

Mặt khác, địa bàn vùng DTTS nơi biên giới là nơi xa xôi cách trở, đường biên giới kéo dài nên có nhiều điều kiện thuận lợi cho các loại tội phạm về ma túy, mua bán người hoạt động; đối tượng phạm tội nguy hiểm lẩn trốn; các tệ nạn xã hội như cờ bạc, ma túy và phong tục tập quán lạc hậu chưa được xóa bỏ... làm gia tăng nguy cơ mất an ninh, an toàn cho đồng bào sinh sống ở KVBG. Tất cả những yếu tố trên có ảnh hưởng rất lớn đến xu hướng vận động và tác động của các yếu tố ANPTT trong vùng DTTS ở KVBG, đáng lưu ý là những xu hướng sau:

Một là, xu hướng vận động của yếu tố an ninh chính trị, thể hiện chính ở yếu tố dân tộc - tôn giáo, tiềm ẩn những nguy cơ làm rạn nứt khối đại đoàn kết toàn dân tộc, gây bất ổn về an ninh chính trị, xã hội ở KVBG và có xu hướng gia tăng cả về tính chất và mức độ của các nguy cơ. Ở vùng DTTS, tính chất đa tộc người và cư trú phân tán, đan xen giữa các dân tộc dễ tạo ra những điều kiện, nguyên nhân có thể dẫn tới những xung đột, mâu thuẫn giữa các dân tộc do chưa hiểu biết về phong tục, tập quán hoặc va chạm nhau về quyền lợi kinh tế, đặc biệt giữa các DTTS với dân tộc Kinh.

Cùng với đó, các thế lực thù địch thường xuyên và gia tăng lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo, đời sống khó khăn, trình độ kinh tế và dân trí thấp của đồng bào các DTTS, để chống phá, gây mất ổn định chính trị-xã hội, tiến tới thực hiện âm mưu chiến lược là xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng ta, đưa Việt Nam đi theo quỹ đạo của chủ nghĩa tư bản.

Cán bộ Đồn Biên phòng cửa khẩu Hồng Vân, BĐBP Thừa Thiên Huế hướng dẫn người dân biên giới xã Trung Sơn, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: Võ Tiến

Sự phát triển của các tôn giáo lớn và sự xuất hiện của các hiện tượng tôn giáo mới trong đồng bào DTTS những năm gần đây làm rạn nứt khối đại đoàn kết giữa các dân tộc, tiềm ẩn những nguy cơ gây bất ổn an ninh chính trị; tình trạng truyền đạo trái pháp luật, đơn thư khiếu nại vượt cấp, nêu ra các yêu sách không chính đáng, gây mâu thuẫn với chính quyền, gây chia rẽ giữa người theo đạo và người không theo đạo.

Hai là, xu hướng vận động của yếu tố an ninh, trật tự, an toàn xã hội thể hiện ở hiện tượng kích động, đòi ly khai dân tộc trong vùng DTTS ở KVBG đã và đang nổi lên như là một thách thức lớn đối với an ninh quốc gia nói chung và an ninh biên giới quốc gia nói riêng. Xu hướng này được chuyển hóa thành nhiều cách tiếp cận để đạt được mục đích như chuyển khẩu hiệu từ thành lập, phục hồi “vương quốc”, “xứ tự trị” sang “nhà nước” (quốc gia - dân tộc) cho đồng bào DTTS theo tiêu chí mà Liên hợp quốc công nhận để tìm kiếm sự đồng tình, ủng hộ của các tổ chức quốc tế, các nước trên thế giới, trên các diễn đàn quốc tế để gây áp lực với Nhà nước ta.

Các tổ chức phản động sẽ tiếp tục tuyên truyền, kích động tư tưởng ly khai dân tộc, lôi kéo, tập hợp quần chúng gây ra các vụ phá rối an ninh, bạo loạn; tiến hành các hoạt động phục hồi, thành lập cái gọi là “nhà nước”, như: “Nhà nước Đề Ga độc lập” ở Tây Nguyên, “Nhà nước Khmer Krom” ở Tây Nam Bộ, “Nhà nước Mông” ở Tây Bắc với yêu sách có quyền sở hữu, kiểm soát đất đai, lãnh thổ và tài nguyên trên lãnh thổ, bao gồm một số nơi ở KVBG.

Hoạt động của các tổ chức phản động này núp dưới chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, kêu gọi “quyền tự quyết” của các DTTS, tuyên truyền rằng, các DTTS ở Việt Nam có quyền tự do lựa chọn chế độ chính trị của mình, có quyền thành lập nhà nước riêng. Các tổ chức này có xu hướng liên kết với nhau và liên kết các tổ chức phản động người Việt lưu vong nhằm tạo ra một lực lượng thống nhất để quốc tế hóa vấn đề dân tộc nói chung và hoạt động ly khai trong DTTS ở Việt Nam nói riêng.

Ba là, xu hướng liên quan đến tập quán du canh, du cư, di cư tự do sẽ có chiều hướng gia tăng, phức tạp cả về số lượng người di cư, hướng di cư... trong thời gian tới, cũng gây áp lực và tạo nguy cơ tác động lớn đến ANPTT trong vùng DTTS ở KVBG, gây khó khăn trong công tác quản lý nhân khẩu, hộ khẩu, nảy sinh mâu thuẫn giữa các cộng đồng DTTS tại chỗ với dân di cư tự do, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội và sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng DTTS.

Các đối tượng xấu tiếp tục lợi dụng hoạt động di dân tự do tại KVBG Việt - Lào và các vùng khác dọc biên giới để truyền đạo trái pháp luật; mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy; tàng trữ chất nổ, vũ khí quân dụng; mua bán người; xuất, nhập cảnh trái phép; phá rừng... làm cho tình hình tội phạm phức tạp, gây tâm lý bất an, lo lắng trong đồng bào vùng DTTS ở KVBG.

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Phú Hữu, BĐBP An Giang giúp người dân xã Phú Hữu, huyện An Phú, tỉnh An Giang thu hoạch ớt. Ảnh: Chiến Khu

Xác định được rõ những xu hướng này, trong thời gian tới, Quân đội nói chung và BĐBP nói riêng cần chủ động, tích cực hơn nữa trong ngăn ngừa, ứng phó với các thách thức ANPTT, đặc biệt chú trọng đến những vấn đề nổi cộm ở vùng DTTS và KVBG. Theo đó, cần tập trung làm tốt những nội dung sau:

Trước hết, cần tiếp tục quán triệt sâu sắc mọi chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Trên cơ sở đó, chủ động và phối hợp để chuẩn bị tốt các phương án ứng phó với các mối đe dọa ANPTT ở KVBG. Qua việc nắm vững quy luật, tính tất yếu của sự vận động chính trị, kinh tế toàn cầu, những vấn đề ANPTT; phát huy đầy đủ năng lực nội sinh; từ đó, xác định từng nhóm giải pháp đúng đắn, phù hợp nhằm ứng phó với các mối đe dọa ANPTT trên từng lĩnh vực của đời sống xã hội trong vùng đồng bào DTTS ở KVBG.

Mặt khác, cần tích cực phối hợp với các cấp, các ban, ngành, lực lượng tham mưu cho cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương tiếp tục thực hiện tốt công tác tư tưởng, giáo dục, tuyên truyền nhằm tạo nên sự thống nhất rộng rãi trong nhận thức xã hội về những nội dung, những biểu hiện mới của các yếu tố ANPPT. Trên cơ sở đó, chỉ rõ những tác động chung, cũng như những tác động mang tính đặc thù đối với từng lĩnh vực của vùng DTTS ở KVBG.

Từ đó, làm rõ những thuận lợi cơ bản, những khó khăn chủ yếu và các giải pháp trước mắt, cũng như lâu dài để bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia và sự ổn định, phát triển của từng địa phương trước các mối đe dọa ANPTT trong thời kỳ mới hiện nay. Tập trung bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho đồng bào DTTS thường xuyên, liên tục; tăng cường trang bị phương tiện hiện đại, đáp ứng yêu cầu ứng phó với những thách thức ANPTT trong thời gian tới.

Đồng thời, chủ động xây dựng các kế hoạch, chương trình, đề án mang tính chiến lược để ngăn chặn, đối phó với các thách thức từ ANPTT; trọng tâm là xây dựng và cụ thể hóa các chiến lược, như: Chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu; Chiến lược bảo đảm an ninh mạng; Chiến lược phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia; Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia; Chiến lược bảo vệ môi trường; Chiến lược phòng, chống và kiểm soát ma túy, mua bán người... Việc chuẩn bị tốt các phương án ứng phó được biểu hiện cụ thể trong hành động thực tiễn, cũng như trong việc thực hiện nghị quyết, chủ trương của Đảng và trong các đề án, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Bên cạnh đó, việc chủ động ứng phó trước các mối đe dọa ANPTT phản ánh qua sự cố gắng của Đảng bộ, chính quyền, các lực lượng vũ trang và nhân dân; cùng sự tích cực hợp tác quốc tế và phối hợp hành động tại các diễn đàn quốc tế, khu vực và với láng giềng... nhằm tiếp thu kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước; hợp tác xây dựng các đề án, phương án ứng phó với những thách thức ANPTT vùng DTTS ở KVBG...

Phùng Văn Vĩnh