Phát huy giá trị văn hóa DTTS gắn với phát triển du lịch – Từ thực tế làm du lịch của đồng bào Chứt

Hoạt động mang nét độc đáo trong Tết Lấp lỗ của đồng bào dân tộc Chứt (Ảnh minh họa)

Hai xã Hương Liên và Hương Vĩnh thuộc huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh, gồm 59 hộ, 209 nhân khẩu đồng bào dân tộc Chứt sinh sống. Trong đó, bản Rào Tre ở xã Hương Liên có 46 hộ, 156 nhân khẩu (sinh sống tại hai điểm: bản cũ có 35 hộ, bản mới có 11 hộ); bản Giàng II ở xã Hương Vĩnh có 15 hộ, 56 nhân khẩu. Đời sống của đồng bào đa phần là khó khăn, thu nhập chủ yếu dựa vào nghề đi rừng, sản xuất nông nghiệp. Trong những năm gần đây, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Hà Tĩnh đã đẩy mạnh phát triển du lịch gắn với giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa DTTS. Tại bản Giàng II tổ chức Tết Cha Leng (tổ chức vào 4/11 âm lịch); tại bản Rào Tre tổ chức hai tết truyền thống, đó là Tết Lấp lỗ (tổ chức vào 7/7 âm lịch, với ý nghĩa “cắm lỗ, gieo hạt") và Tết Chăm Cha Bới (hay còn gọi là tết mừng cơm mới được tổ chức vào 12/11 âm lịch). Đồng bào Chứt tổ chức tết với màu sắc riêng, độc đáo, với 2 phần (lễ và hội). Trong đó, phần lễ được tổ chức tại bìa rừng sau đó mỗi gia đình sẽ về làm lễ tại bàn thờ tổ tiên của gia đình mình. Còn phần hội với nhiều hoạt động văn hóa, dân ca - dân vũ, thể thao và các trò chơi dân gian.

Tết Chăm Cha Bới, Tết Cha Leng và lễ hội Tết Lấp lỗ là một nét văn hóa độc đáo, đậm đà bản sắc của đồng bào Chứt, là dịp để người Chứt giao lưu văn hóa, văn nghệ, trao đổi thông tin giữa bà con DTTS với nhau, đồng thời quảng bá nét văn hóa đậm đà bản sắc của dân tộc mình đến với đông đảo người dân và du khách, từng bước đưa văn hóa trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào: từng bước xóa đói, giảm nghèo một cách bền vững; phát triển giáo dục, nâng cao trình độ dân trí; nạn hôn nhân cận huyết thống cũng đang dần được đẩy lùi; tăng cường giao thương phát triển kinh tế, mở rộng kết nối để giao lưu văn hóa; đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội; bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, giảm sự chênh lệch về khoảng cách phát triển với trong vùng và trên địa bàn, gắn với xây dựng Nông thôn mới, góp phần củng cố khối đại đoàn kết các dân tộc và bảo vệ an ninh quốc phòng biên giới. Chính quyền địa phương cũng rất quan tâm đến việc gìn giữ, phát huy, phổ biến những phong tục tập quán tốt đẹp về văn hóa dân gian, nghi lễ truyền thống của người Chứt để làm sao từng bước đưa lễ hội trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng của dân tộc Việt Nam. Ngày 28/01/2022 UBND tỉnh Hà Tĩnh ban hành Kế hoạch số 28/KH-UBND về việc phát triển văn hóa vùng đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2030.

Theo đó, mục đích là nhằm triển khai kịp thời và thực hiện có hiệu quả Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030; Quyết định số 3404/QĐ-BVHTTDL ngày 22/12/2021 của Bộ VHTTDL về phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các DTTS gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2030”. Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS Hà Tĩnh (dân tộc Chứt xã Hương Vĩnh, xã Hương Liên, huyện Hương Khê) gắn với phát triển du lịch.

Kế hoạch đề ra 6 nội dung thực hiện, đó là tổ chức bảo tồn lễ hội truyền thống: Chăm cha bới, Tết lấp lỗ tại Bản Rào Tre (xã Hương Liên), Lễ Cha leng tại Bản Giàng II (xã Hương Vĩnh). Hỗ trợ xây dựng tủ sách cộng đồng tại bản Rào Tre (xã Hương Liên), Bản Giàng II (xã Hương Vĩnh). Xây dựng Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại Bản Giàng II (xã Hương Vĩnh), Bản Rào Tre (xã Hương Liên). Hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể dân tộc Chứt có nguy cơ mai một (các hình thức sinh hoạt văn hóa, nhạc cụ, trang phục truyền thống, tiếng nói). Hỗ trợ tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch tại vùng đồng bào dân tộc Chứt kết hợp với nghiên cứu, khảo sát tiềm năng du lịch, lựa chọn xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng cho đồng bào dân tộc Chứt; hỗ trợ đầu tư xây dựng điểm đến du lịch tiêu biểu. Hỗ trợ đầu tư xây dựng, trang bị thiết chế văn hóa, thể thao tại các nhà văn hóa cộng đồng Bản Giàng II (xã Hương Vĩnh); trang bị thiết chế văn hóa, thể thao tại các nhà văn hóa cộng đồng Bản Rào Tre (xã Hương Liên).

Diễm Hồng