Phập phồng sợ thiếu nước

Toàn tỉnh hiện có 94,52% dân số nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh. Trong đó, sử dụng nước từ công trình tập trung 40.858 hộ (17,47%); nước từ giếng khoan riêng lẻ 180.188 hộ (77,05%); hộ thiếu và không chủ động được nguồn nước 12.817 hộ (5,48%).

Nông dân xã Trần Hợi, huyện Trần Văn Thời, đầu tư giếng nước khoan để chủ động nguồn nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất.

Qua rà soát, đến nay toàn tỉnh có 60/82 xã đã được công nhận NTM. Tuy nhiên, đối chiếu với bộ tiêu chí giai đoạn 2021-2025 thì có khoảng 70% số xã không đạt và số xã còn lại (27 xã) đang trong quá trình về đích NTM, hầu hết cũng sẽ không đạt chỉ tiêu về tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn từ công trình cấp nước tập trung.

Ông Trịnh Chí Công, Chủ tịch UBND xã Tân Hải, huyện Phú Tân, cho biết, Tân Hải đạt chuẩn xã NTM năm 2015. So với bộ tiêu chí mới, xã cũng rớt nhiều tiêu chí, trong đó có chỉ tiêu tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch (trong tiêu chí môi trường). Hiện nay, xã chưa có đài nước tập trung, người dân chủ yếu sử dụng nguồn nước từ giếng khoan, máy lọc nước gia đình. Ðịa phương đang xây dựng đạt chuẩn xã NTM nâng cao, phấn đấu về đích cuối năm 2025 nên rất cần được hỗ trợ kinh phí để thực hiện đạt tiêu chí này.

Chị Phạm Thị Muôn, ấp Công Nghiệp, xã Tân Hải, cho hay: "Gia đình tôi cũng như đa phần bà con ở đây tự khoan giếng nước để sử dụng trong sinh hoạt, tưới rau màu. Vì điều kiện xa xôi, dân cư thưa thớt, dù khó khăn nhưng bà con cũng ráng đầu tư khoan giếng nước, chứ thiếu nước rất bất tiện trong sinh hoạt lẫn sinh kế”.

Chị Phạm Thị Muôn (bìa phải), ấp Công Nghiệp, xã Tân Hải, đầu tư khoan giếng nước gần 10 triệu đồng để chủ động nước trong sinh hoạt, tưới rau màu.

Ðược biết, toàn tỉnh hiện có 245 công trình cấp nước tập trung nông thôn. Trong đó, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (NS&VSMTNT) quản lý, vận hành 25 công trình đang hoạt động có hiệu quả, cung cấp nước cho 24.327 hộ dân sử dụng; số công trình còn lại do UBND cấp xã quản lý, cung cấp nước cho 16.531 hộ dân.

Ông Lê Công Nguyên, Giám đốc Trung tâm NS&VSMTNT, thông tin, thời gian qua, tỉnh quan tâm, tập trung nguồn lực đầu tư nhiều công trình cấp nước nối mạng phục vụ sinh hoạt của người dân. Tuy nhiên, do kinh phí hạn hẹp nên trước đây các công trình được đầu tư với quy mô nhỏ, manh mún, không đồng bộ, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Tỷ lệ người dân sử dụng nước giếng khoan riêng lẻ rất lớn, chiếm 77%, nên không thể kiểm soát được lưu lượng khai thác, dẫn đến nguy cơ dễ cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước và rất khó xử lý nước đảm bảo chất lượng đồng bộ. Giai đoạn 2023-2025, bằng nguồn vốn Trung ương và vốn địa phương, Trung tâm đang triển khai 7 công trình xây dựng mới và 7 công trình nâng cấp mở rộng mạng đường ống, cấp nước tập trung cho gần 15 ngàn hộ gia đình. Bên cạnh đó, các vùng nông thôn trong tỉnh cần được hỗ trợ đầu tư các công trình xử lý nước nhằm đảm bảo nguồn nước phục vụ Nhân dân, góp phần giảm thiểu việc khai thác nguồn nước ngầm trong dân.

Ông Lê Công Nguyên (bìa phải), Giám đốc Trung tâm NS&VSMTNT kiểm tra công trình cấp nước tập trung tại UBND xã Lợi An, huyện Trần Văn Thời.

Theo ngành chức năng, khó khăn lớn nhất của tỉnh hiện nay là do không có nguồn nước mặt (nước ngọt) thay thế nguồn nước dưới đất, nên nguồn nước đầu vào hạn chế, khó có thể xây dựng công trình cấp nước sạch tập trung có quy mô lớn (liên xã, liên huyện...). Thời gian qua, việc một số địa phương đầu tư xây dựng mở rộng lộ, cầu, vỉa hè, mương thoát nước làm ảnh hưởng rất lớn đến tuyến ống cấp nước, nhiều dự án không bố trí nguồn kinh phí di dời, yêu cầu đơn vị quản lý vận hành tự di dời, hoặc đầu tư chồng lấn, làm hư hỏng, vùi lấp đường ống, đồng hồ nước.

Trung tâm NS&VSMTNT tỉnh thực hiện công trình dẫn 2.000 m ống nhựa phục vụ nước sạch cho khoảng 200 hộ dân thuộc xã Khánh Bình Tây Bắc và Khánh Bình Ðông (huyện Trần Văn Thời) từ nguồn vận động mạnh thường quân tài trợ.

Theo kế hoạch của UBND tỉnh, thực hiện chiến lược quốc gia cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trên địa bàn tỉnh, mục tiêu đến năm 2030 có 65% số hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt chất lượng theo quy chuẩn, với số tối thiểu 60 lít/người/ngày, phấn đấu nâng tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung lên 50% (tương đương 117 ngàn hộ dân).

Hiện nay, số hộ sử dụng nước từ công trình tập trung khoảng 41 ngàn hộ, do đó, để đạt mục tiêu trên cần phải đầu tư các công trình cấp nước tập trung để tăng thêm khoảng 76 ngàn hộ dân, với tổng nhu cầu kinh phí khoảng 1.368 tỷ đồng. Theo đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã kiến nghị UBND tỉnh cho chủ trương xây dựng đề án cấp nước sạch nông thôn gắn với xây dựng NTM đến năm 2030.

Chị Lê Hồng Gấm, ấp Ðá Bạc, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời, phấn khởi vì gia đình đã sử dụng nước sạch từ công trình nước tập trung trên 10 năm nay.

Song song đó, ngành nông nghiệp đã triển khai thực hiện các giải pháp để cấp nước sinh hoạt, như đầu tư xây dựng công trình mới; mở rộng, kéo dài tuyến ống công trình cấp nước; hỗ trợ dụng cụ trữ nước, xây dựng thí điểm và giới thiệu, hướng dẫn, vận động thực hiện mô hình dự trữ nước mưa để sử dụng trong những tháng mùa khô; nâng cấp, cải tạo, đấu nối hòa mạng các công trình cấp nước tập trung hiện có nhằm phát huy hết công suất thiết kế. Ðồng thời, kêu gọi các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp hỗ trợ bồn nhựa trữ nước, thiết bị xử lý nước hộ gia đình cho người dân bị ảnh hưởng, đầu tư bồn nhựa 10 m3 đặt tại UBND xã, nhà văn hóa... vùng ven biển, hải đảo để cung cấp nước cho người dân khu vực chưa có công trình cấp nước tập trung. Tiếp tục đầu tư các công trình trữ nước và hệ thống cung cấp nước sinh hoạt tại các vùng khan hiếm nước, vùng bị ảnh hưởng xâm nhập mặn, với tổng các nguồn vốn đầu tư 180 tỷ đồng (vốn Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 106 tỷ đồng, vốn tỉnh 74 tỷ đồng), cấp nước tập trung cho hơn 14 ngàn hộ dân. Khai thác hồ chứa nước ngọt U Minh để cấp nước sinh hoạt cho các khu vực dân cư các huyện: U Minh, Thới Bình và Trần Văn Thời...

Loan Phương