Phải đảm bảo đúng quy định pháp lý khi công bố số liệu về sản xuất lúa

Thu hoạch lúa hè thu tại Triệu Phong - Ảnh: T.C.L

Vụ hè thu năm 2021 toàn tỉnh gieo cấy 22.580,3 ha lúa. Theo đánh giá ở nhiều địa phương, quá trình sản xuất lúa do gặp nhiều yếu tố bất lợi về thời tiết và sâu bệnh hại đã ảnh hưởng đến năng suất. Năng suất lúa vụ hè thu toàn tỉnh đạt 52,8 tạ/ha, giảm 0,8 tạ/ha so với vụ hè thu năm trước. Nguyên nhân là do một số diện tích vùng cao thiếu nước tưới kết hợp nắng nóng kéo dài dẫn đến cây lúa bị khô đầu lá ảnh hưởng lớn đến năng suất; một số diện tích ở các huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ, Triệu Phong, Đông Hà do ảnh hưởng bão số 5 nên năng suất giảm. Sản lượng thu hoạch vụ hè thu (sơ bộ) toàn tỉnh là 119.287,2 tấn, giảm 1.939,6 tấn và bằng 98,4% so vụ hè thu năm trước.

Theo Trưởng phòng Thống kê kinh tế, Cục Thống kê Quảng Trị Lê Quang Tâm, đến thời điểm này, việc thống kê và ban hành số liệu về tình hình KT - XH của tỉnh được Cục Thống kê Quảng Trị thực hiện kịp thời; đúng thời gian quy định. Việc cung cấp số liệu chặt chẽ, chính xác về sản xuất sẽ là căn cứ quan trọng góp phần nâng cao chất lượng thông tin thống kê, phản ánh sát thực và đầy đủ hơn về tình hình KT - XH của tỉnh, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của chính quyền, địa phương.

Trao đổi thêm về số liệu tăng trưởng ngành nông, lâm, thủy sản có sự sai khác về năng suất lúa hè thu đã được một số đơn vị, địa phương cung cấp và đã thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, Cục trưởng Cục thống kê Quảng Trị Trần Ánh Dương phân tích, có những thông tin đánh giá, nhận định theo hai chiều hướng trái ngược nhau, đó là: Có thông tin cho rằng vụ hè thu năm nay gặp những khó khăn về tình hình dịch bệnh, thời tiết nên mất mùa; ngược lại, cũng có thông tin cho là được mùa lớn, năng suất lúa bình quân tăng cao so với vụ hè thu năm trước (năng suất lúa: 64 - 65 tạ/ha).

Những thông tin như vậy hoàn toàn không do ngành thống kê cung cấp và đều thiếu cơ sở, không chính xác. Xét về mặt nguồn thông tin thì các cơ quan, đơn vị, địa phương trong nhu cầu, mục đích chính đáng của mình cần thông tin phục vụ công tác chỉ đạo, lãnh đạo, quản lý, vấn đề này ngành thống kê hoàn toàn tôn trọng. Tuy nhiên, mặc nhiên công bố trên phương tiện thông tin đại chúng (dù có trích dẫn nguồn) thì cũng phải hiểu có những thông tin không đúng thẩm quyền, không đảm bảo tính pháp lý.

Trở lại vấn đề cụ thể là năng suất lúa hè thu năm 2021, qua tình hình, số liệu thu thập thì ngành thống kê vẫn nhận định, mặc dù năng suất, sản lượng giảm so với vụ hè thu trước nhưng vẫn là vụ được mùa. Kết quả này, càng có ý nghĩa khi ngành nông nghiệp liên tục trong nhiều năm có tốc độ tăng trưởng mà ít tỉnh trong vùng cùng điều kiện có được. Đặc biệt, vai trò “bệ đỡ” của ngành nông nghiệp đối với nền kinh tế càng thấy rõ trong diễn tiến tình hình sản xuất hè thu năm nay, khi mà TP. Đông Hà và một số địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội do COVID-19 kéo dài, nắng hạn đầu vụ, mưa lũ cuối vụ... nhưng vẫn đảm bảo nguồn lương thực, thực phẩm tại chỗ, sản xuất nông nghiệp ổn định. Kết quả đó có được là do nhiều nguyên nhân nhưng phải khẳng định trong tình hình giao thương rất khó khăn, thu nhập đại bộ phận người dân bị ảnh hưởng thì công đầu phải là vai trò của sản xuất tại chỗ mà cụ thể là nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

Về góc độ số liệu năng suất vụ hè thu, các ngành, địa phương công bố khi lúa đang chín trên đồng bằng cách thăm đồng ước tính ở một số hợp tác xã, cánh đồng thì chưa thể khẳng định là “mẫu” đại diện cho toàn tỉnh. Còn đối với ngành Thống kê, việc thăm đồng cũng là một bước của quy trình, kênh thông tin, phối hợp với ngành Nông nghiệp và PTNT để tính toán nhưng báo cáo thống kê chỉ tính riêng về số liệu liên quan đến lúa hè thu thì cũng phải qua rất nhiều kỳ báo cáo như: Ước tính, sơ bộ, chính thức… Số liệu ngành Thống kê cung cấp là số liệu được thu thập khi toàn tỉnh đã kết thúc vụ. Đối tượng, phạm vi, phương pháp thu thập thông tin cũng hoàn toàn khác: Có chọn mẫu, có phương án điều tra, đảm bảo tính độc lập và khách quan… Đó là chưa nói đến tính pháp lý của số liệu.

Thực tế phải thấy rằng, năm 2021 có sự khác biệt so với mọi năm là trong đánh giá giữa năng suất “trên đồng” nếu tính khá chính xác và năng suất được tính trên sản lượng thực thu có sự chênh lệch cao hơn bình thường, mặc dù đã “xanh nhà” nhưng để mọc mầm, kém chất lượng… dù có tính một phần về giá trị (nếu thực sự có sử dụng) thì cũng phải loại bỏ khỏi sản lượng. Đây là một kỹ thuật rất dễ bị bỏ qua mà ngành Thống kê tốn nhiều nguồn lực, thời gian, cân nhắc để tính toán, xử lý số liệu và không chỉ dừng ở công đoạn thu thập qua điều tra mà còn phúc tra, thanh tra sau đó. Mặc dù được giao thẩm quyền, độc lập về mặt chuyên môn, số liệu công bố là số pháp lý nhưng Cục Thống kê Quảng Trị luôn có sự phối hợp rất chặt chẽ với ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh, từ khi các huyện đầu tiên Hải Lăng, Triệu Phong bước vào thu hoạch, 2 đơn vị đã có tổ chức thăm đồng, thống nhất những nhận định đánh giá ban đầu, tìm nguyên nhân ...

Tổng cục Thống kê, Bộ kế hoạch và Đầu tư cũng đang tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng thông tin do ngành Thống kê công bố. 6 tháng đầu năm 2021, Sở Nông nghiệp và PTNT đã được thanh tra và trong kế hoạch cuối năm nay, sẽ kiểm tra UBND huyện Gio Linh… Nhà nước ta, là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và đang trong quá trình đổi mới toàn diện về mọi mặt. Trên mọi lĩnh vực, trong đó có cả Thống kê rất cần phải đổi mới, thực hiện nghiêm túc luật pháp và các quy định của Đảng, Nhà nước. Ngành Thống kê Quảng Trị rất cố gắng để thực hiện nghiêm túc những nội dung đó và cũng đề nghị, rất mong sự phối hợp, tạo điều kiện của các tổ chức, đơn vị, ngành trong các hoạt động của mình.

Chỉ còn hơn 2 tháng nữa là kết thúc năm 2021 trong khi ngành nông nghiệp và PTNT đang đối mặt rất nhiều khó khăn trước nguy cơ COVID-19 và tình hình bão, lũ… Nhưng có thể khẳng định, kết quả đạt được trên lĩnh vực này trong năm 2021 vẫn là một trong những điểm sáng nhất trong bức tranh KT - XH của tỉnh, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu kép mà Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đặt ra. Trong niềm tin, có thái độ đúng đối với những nỗ lực và kết quả đạt được thì cũng rất cần sự tuân thủ những quy định về luật pháp đã được Quốc hội ban hành.

Trần Cát Linh