Nuốt mật động vật để chữa bệnh: họa khôn lường!
Cần phải cảnh báo để người dân biết hiện chưa có tài liệu hay nghiên cứu khoa học nào cho thấy tác dụng của việc uống mật loài vật có tác dụng tốt cho sức khỏe.
Sự việc một người dân ở Bắc Ninh uống mật gấu chữa đau lưng và đã phải nhập viện cấp cứu do bị ngộ độc, không phải là trường hợp hy hữu và với riêng mật gấu. Thông tin từ bệnh viện cho thấy đã từng xảy ra nhiều vụ ngộ độc khác có liên quan đến nhiều loại mật khác nhau. Đây là điều cần thiết phải báo động đến người dân.
Mật động vật nếu sử dụng tùy tiện sẽ tiềm ẩn nhiều nguy hại đối với sức khỏe. Ảnh: TL
Tác dụng lời đồn, tác hại thấy trước mặt
PGS-TS. Phạm Duệ (nguyên giám đốc Trung tâm chống độc, bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội) cho biết đã từng tiếp nhận điều trị cho nhiều trường hợp ngộ độc không chỉ do nuốt mật mật gấu, mà còn có mật rắn, mật bò tót, mật cá trắm, mật gà, mật cóc, mật heo, mật khỉ, mật rùa, mật ba ba...
Hầu hết gặp nạn do tin vào các lời truyền miệng dân gian rằng mật có tác bồi bổ cho sức khỏe, tăng cường sinh lực, chữa trị một số bệnh: huyết áp, yếu sinh lý, tiểu đường, gút (gout), ung thư, hen phế quản, đau lưng, viêm đại tràng… Có người nhập viện trong tình trạng đã vàng da, suy gan, suy thận nặng. Có trường hợp tử vong trên đường đưa đi cấp cứu.
“Cần phải cảnh báo để người dân biết hiện chưa có tài liệu hay nghiên cứu khoa học nào cho thấy tác dụng của việc uống mật loài vật có tác dụng tốt cho sức khỏe. Những trường hợp kể mình khỏi bệnh, khỏe mạnh nhờ nuốt mật con này con kia đều là tự nói, chưa có kiểm chứng. Trong khi đó, những tác hại do nuốt các loại mật thì chúng tôi đã gặp rất nhiều trong điều trị”, BS. Duệ nói.
Đó là chưa nói, lợi dụng sự ngây thơ của nhiều người trong tìm mua mật của một số loài thú quý như gấu, bò tót..., đã xuất hiện mật bò tót, mật gấu giả bị cơ quan chức năng phát hiện túi mật được bơm vào hợp chất giống như mật.
BS. Nguyễn Xuân Hướng (thầy thuốc nhân dân, nguyên chủ tịch hội Đông y Việt Nam) kể, trong cuộc đời làm nghề thầy thuốc của mình ông đã tiếp nhận điều trị không biết bao nhiêu trường hợp bị ngộ độc do uống, nuốt mật, trong đó có cả một đồng nghiệp làm ở bệnh viện y học cổ truyền phía Bắc, sau khi uống rượu pha mật gấu, đã bị nám đen người, móng rụng dần...
Một trường hợp đáng tiếc khác là một giám đốc sở, đã thiệt mạng khi vừa nhập viện vì được bạn bè đãi nhậu rượu pha mật gấu. "Trong Đông y, mật gấu chỉ được sử dụng với một tỷ lệ rất ít vào một số loại thuốc viên để uống, chứ không bao giờ uống nguyên mật. Đông y chỉ công nhận giá trị của mật gấu ở việc xoa bóp bên ngoài khi bị tổn thương phần mềm và tụ máu. Với các loại mật khác, hầu như không có phương thuốc nào khuyến khích uống sống hay nuốt sống mật...”, BS. Hướng nói.
Mọi chất mật đều có chứa độc tố
Theo TS-DS. Đào Đại Cường (Giảng viên đại học Y dược TP.HCM), mọi chất mật đều có chứa độc tố. Dịch mật giúp tiêu hóa thức ăn. Loài vật ăn gì thì thành phần cấu tạo của mật sẽ có những chất để tiêu hóa thức ăn đó. Dịch mật người khác dịch mật của loài vật. Chính vì thế khi uống mật, phải chú ý đến độ thích ứng của cơ thể với các chất có trong mật. Nếu sử dụng không đúng sẽ dẫn đến ngộ độc, thậm chí chết người, “Chưa kể đường dẫn mật thông với ruột, nơi chứa rất nhiều vi khuẩn. Nếu mật bị nhiễm khuẩn, khi uống sống cũng có nghĩa đã đưa mầm bệnh vào cơ thể...”, DS. Cường lưu ý.
Theo BS. Duệ, trong quá trình hoạt động sinh học, mật trong cơ thể các con vật chỉ tiết ra một lượng nhỏ vừa đủ để giúp tiêu hóa thức ăn. Nếu bổ sung thêm bên ngoài vào một lượng mật khác sẽ làm cho lượng mật trong cơ thể tăng cao hơn so với mức bình thường và dễ gây ra ngộ độc, bởi trong mật có chứa axít.
Ngoài ra, trong mật có muối kim loại, muối mật. Khi xuống thận, thận sẽ phải làm việc rất mệt mỏi để lọc các muối này. Nếu chức năng thận kém, muối mật, muối kim loại sẽ tích tụ lại, gây viêm cầu thận, bể thận, hoặc lâu dài gây ra sỏi thận. Chưa kể trong một số loại mật còn có độc chất, như trong mật cá trắm có độc tố cyprinolsylfate, chất alcol steroid (5a-cyprinol), khi vào dạ dày, máu sẽ đi tới gan, thận gây suy gan, suy thận cấp; trong mật gấu chó, mật vịt có axit chenodeoxycholic gây viêm gan, xơ gan…; trong mật cóc có độc tố bufotoxin, catecholamin, indolealkylamin...
“Trong cơ thể mỗi người đều đã có mật, thông thường mật này đủ để đảm đương hoạt động tiêu hóa thức ăn hằng ngày, do đó đưa thêm lượng mật bên ngoài vào là không cần thiết”, BS Duệ nhấn mạnh.
Làm gì khi ngộ độc mật?
Những triệu chứng ngộ độc thường gặp sau khi nuốt mật là rối loạn tiêu hóa: đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy; bệnh nhân đi tiểu ít, có khi vô niệu. Trường hợp nặng, bệnh nhân bị phù não, phù phổi cấp, viêm tế bào gan cấp, chậm nhịp tim, co giật toàn thân. Những bệnh nhân nặng hơn sẽ bị viêm gan nhiễm độc cấp, vàng da, vàng mắt, có thể tiến triển đến hôn mê rồi tử vong.
Khi có dấu hiệu ngộ độc, cần loại trừ càng sớm càng tốt chất độc ra khỏi cơ thể người bệnh bằng cách gây nôn rồi nhanh chóng chuyển bệnh nhân đến bệnh viện để rửa dạ dày, uống than hoạt tính…
Tốt nhất là mọi người không nên uống, nuốt mật khi chưa được kiểm chứng mức độ ăn toàn. Khi có dấu hiệu bị ngộ độc, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện điều trị càng sớm càng tốt. Việc điều trị nhằm thải đi chất gây độc ra khỏi cơ thể.
