Ninh Xuân: Quan tâm bảo tồn kiến trúc nhà cổ

Ngôi nhà cổ được gia đình ông Lưu Đức Nam (thôn Khê Thượng) tu bổ gắn với phát triển du lịch.

Ngôi nhà gỗ có kiến trúc 3 gian, 2 chái của gia đình anh Lưu Đình Nhiên, thôn Khê Thượng được xây dựng cách đây hơn 100 năm, theo kiểu nhà gỗ của Đồng bằng Bắc bộ. Phía trong ngôi nhà, mỗi góc xà, đường hạ được chạm trổ hoa văn nổi sinh động, mái nhà lợp ngói kiểu mái vảy truyền thống. Nơi đây đã trở thành không gian sống, sinh hoạt của 5 đời con, cháu gia đình anh Nhiên.

Anh Nhiên cho biết: Ngôi nhà không chỉ là nơi để ở mà còn lưu giữ giá trị văn hóa, truyền thống của cha ông để lại. Ngôi nhà là bảo vật của gia đình, con cháu thường xuyên về đây để tụ họp, gắn kết tình cảm qua các thế hệ. Hàng năm, ngôi nhà của gia đình tôi cũng đón nhiều đoàn khách về nghiên cứu, tham quan.

Hiện nay, một số hạng mục như ngói, cột nhà, bức vách cũng đã bắt đầu xuống cấp. Để sửa chữa ngôi nhà mà vẫn đảm bảo giữ được nguyên bản thì cần phải "đúng thầy, đúng thợ" và tốn rất nhiều kinh phí nên gia đình đang cân nhắc, tính toán, dự trù kinh phí tu bổ phù hợp, nhằm giữ được nét đẹp kiến trúc của ngôi nhà mà cha ông để lại.

Hoa văn được chạm khắc tinh xảo trong kiến trúc nhà cổ của gia đình anh Nhiên.

Cùng với sự phát triển của xã hội, kiến trúc nhà ở không phải là một di sản bất biến mà luôn thay đổi, thích ứng với những biến đổi của môi trường sống. Trong đó, bảo tồn nhà cổ cần gắn với cuộc sống đương đại và với sự phát triển du lịch nhằm đa dạng hóa các loại hình du lịch tại địa bàn.

Ông Lưu Đức Nam, thôn Khê Thượng cho biết: Ngôi nhà gỗ của gia đình tôi được xây dựng từ năm 1945 với kết cấu 30% gỗ lim, còn lại là gỗ xoan, cột nhà và bậc đá. Ưu điểm ở nhà cổ là thoáng mát vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông. Qua thời gian sử dụng, ngôi nhà có một số hạng mục xuống cấp như ngói, tường, cửa... Do đó, năm 2018, gia đình tôi đã tu bổ, sửa chữa đảm bảo nguyên trạng của ngôi nhà, hệ thống bậc đá và cột đá. Cùng với trùng tu nhà cổ, gia đình tôi chỉnh trang khuôn viên, xây dựng phòng ở kinh doanh homestay trên tổng diện tích đất của gia đình là trên 1.300m2. Qua đó không chỉ tạo thu nhập cho gia đình mà còn giúp lan tỏa những nét đẹp văn hóa truyền thống tới du khách trong và ngoài nước.

Đồng chí Đinh Lệnh Ban, Chủ tịch UBND xã Ninh Xuân cho biết: Xã Ninh Xuân có diện tích trên ̣900ha, trong đó có trên 90% diện tích nằm trong Quần thể danh thắng Tràng An. Thực hiện Nghị quyết số 105/2023/NQ-HĐND, ngày 12/7/2023 của HĐND tỉnh về việc ban hành Quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2023-2030, trong đó có chính sách hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An (gồm hỗ trợ tu bổ, sửa chữa nhà ở mang kiểu dáng kiến trúc truyền thống có tuổi đời từ 50 năm trở lên trong vùng lõi Di sản; hỗ trợ xây dựng mới nhà ở trong vùng lõi Di sản)…, địa phương đã phối hợp với Ban Quản lý danh thắng Tràng An tuyên truyền sâu rộng tới người dân về nội dung Nghị quyết số 105, đặc biệt là chính sách hỗ trợ xây dựng nhà mới, bảo tồn nhà cổ, đảm bảo hài hòa trong Quần thể danh thắng.

Đối với các hộ gia đình trên địa bàn có nhà cổ, UBND xã đã chỉ đạo các hội, đoàn thể, thôn xóm tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống của các công trình xây dựng này. Bởi nhà cổ là những di sản không chỉ đẹp về đường nét kiến trúc mà còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa truyền thống. Mỗi ngôi nhà cổ được các chủ nhân chăm chút khẳng định việc giữ gìn nền nếp gia phong và truyền thống văn hóa quê hương.

Vừa qua, xã Ninh Xuân đã đón đoàn khảo sát của Trung ương phối hợp cùng Ban Quản lý danh thắng Tràng An khảo sát các hộ gia đình có nhà cổ truyền thống, tuyên truyền nhân dân giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của địa phương. Qua khảo sát, hiện xã Ninh Xuân có khoảng 10 nhà cổ có tuổi đời từ 50 năm trở lên.

Việc bảo tồn kiến trúc nhà cổ ở xã Ninh Xuân đang được cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân nỗ lực thực hiện, qua đó góp phần giữ gìn những nét đẹp văn hóa truyền thống của cha ông để lại.

Bài, ảnh: Phương Anh