Nigeria tham vọng trở thành quốc gia lọc dầu hàng đầu châu Phi

Toàn cảnh nhà máy lọc dầu Dangote mới được đưa vào vận hành ở Ibeju-Lekki, Lagos, Nigeria. Ảnh AFP

Tại Nigeria, sáu triệu thùng dầu thô đã được chuyển đến cảng Lekki trong những tuần gần đây để cung cấp cho hoạt động đầu tiên của nhà máy lọc dầu của tập đoàn Dangote. Đây là một bước ngoặt quan trọng sau hơn sáu tháng khánh thành dự án khổng lồ trị giá 20 tỷ USD này và việc giao hàng đã bị trì hoãn nhiều lần.

Trong một thông cáo báo chí, tập đoàn Dangote tuyên bố “bắt đầu sản xuất” dầu diesel và dầu mazut cho lĩnh vực hàng không. Nhưng chúng ta vẫn sẽ phải đợi trước khi việc sản xuất nhiên liệu bắt đầu. “Cứ cho đây là lần đầu tiên họ đổ dầu vào hệ thống và đưa sản phẩm thô vào các bánh răng. Sau đó tiến hành kiểm tra từng thiết bị một để xem nó có hoạt động hay không”, một chuyên gia am hiểu về lĩnh vực dầu mỏ ở Nigeria chia sẻ.

Tất cả các chuyên gia đều nhận thấy độ phức tạp về mặt kỹ thuật của việc vận hành nhà máy lọc quy mô lớn, hoạt động của nhà máy này đòi hỏi nguồn cung dầu thô đáng kể và bền vững. “Chúng sẽ không thể tồn tại quá vài tuần với lần giao hàng đầu tiên này. Những cỗ máy này sẽ tiêu tốn nhiều năng lượng và cần rất nhiều tiền để vận hành. Nếu nó bị đóng cửa một lần nữa sau giai đoạn thử nghiệm, sẽ vẫn phải mất vài tháng để bắt đầu lại hoạt động sản xuất”.

Thách thức về nguồn cung

Nguồn cung dầu thô là yếu tố chủ chốt để đảm bảo tính liên tục trong sản xuất sản phẩm tinh chế. Công ty dầu khí quốc gia Nigeria, NNPC, nắm giữ 20% cổ phần trong dự án, đã cam kết cung cấp khoảng 300.000 thùng dầu thô mỗi ngày, nhưng điều này sẽ không đủ để đưa sản lượng lên mức tối đa 650.000 thùng mỗi ngày. Charles Thíemélé, Giám đốc BGN Châu Phi, khẳng định: “Để đạt được năng lực sản xuất này, cần phải đảm bảo khoảng 20 đến 30 chuyến hàng dầu thô được giao đều đặn cho Lekki”. Đây là một thách thức kỹ thuật, vì cần có dung lượng lưu trữ đáng kể để quá trình vận hành nhà máy lọc dầu không bị gián đoạn”.

Do đó, có khả năng nhà máy lọc dầu Dangote sẽ phải lấy nguồn cung từ bên ngoài Nigeria. “Luôn có sẵn dầu thô trên thị trường, miễn là bạn có đủ khả năng để mua nó”, thương nhân này đảm bảo.

Tuy nhiên, nhiên liệu được sản xuất tại Lagos khó có thể được phân phối riêng cho thị trường Nigeria. Là một doanh nghiệp thương mại, Tập đoàn Dangote sẽ cần ưu tiên người trả giá cao nhất. Tuy nhiên, nếu họ chọn bán cho những khu vực nhỏ, tác động của dự án chắc chắn sẽ có lợi cho đồng Naira và cả ngành dầu mỏ Nigeria.

Phục hồi các nhà máy lọc dầu thuộc sở hữu Nhà nước

Ngoài dự án tư nhân do tỷ phú Aliko Dangote dẫn đầu, Nigeria cũng đang tính đến việc khôi phục các nhà máy lọc dầu thuộc sở hữu Nhà nước để đảm bảo nguồn cung xăng dầu trong những năm tới: 1,5 tỷ đô la đã được phân bổ vào năm 2021 để cải tạo nhà máy lọc dầu Port Harcourt, được xây dựng bởi công ty Maire Tecnimont của Ý. Nó sẽ sớm đi vào hoạt động sau giai đoạn thử nghiệm ban đầu. Các nhà máy lọc dầu quy mô nhỏ hơn như Kaduna và Warri,sẽ được hưởng lợi từ phương pháp “sửa chữa nhanh”, một phương pháp sửa chữa nhanh chóng nhằm khởi động lại sản xuất mà không cần đầu tư lớn. NNPC đã thông báo rằng họ sẽ giao quyền quản lý nhà máy lọc dầu Port Harcourt cho các nhà khai thác tư nhân nhằm “đảm bảo an ninh năng lượng” của Nigeria. Mickael Vogel, giám đốc nghiên cứu của công ty Hawilti ở Lagos, cho biết: “Tính bền vững của những sửa chữa này sẽ thực sự phụ thuộc vào mức đầu tư được phân bổ cho việc bảo trì ba nhà máy lọc dầu này”. Cụ thể,các nhà máy này sẽ có tổng sản lượng hơn 400.000 thùng mỗi ngày – đủ để đáp ứng nhu cầu trong nước. Do đó, hoạt động tối ưu của chúng là vì lợi ích của Nigeria, ngay cả khi sẽ phải mất vài tháng.

Nếu Nigeria có chính sách quản lý để cải tạo các nhà máy lọc dầu của mình, việc này sẽ được thực hiện vào năm 2024 - 2025 và nhà máy Dangote tư nhân sẽ tiếp tục sản xuất theo kế hoạch đã đề ra nhằm đưa nước này trở thành nhà máy lọc dầu lớn nhất ở Châu Phi. Đặc biệt,với mong muốn tái ổn định nền kinh tế của đất nước, điều này sẽ cho phép Nigeria tiết kiệm ngân sách và tập trung đầu tư vào các dự án khác ngoài việc mua xăng dầu.

Anh Thư

AFP