Những thách thức và rủi ro của hải quân Mỹ khi đối đầu với Houthi trên Biển Đỏ

Sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hôm 18/12 công bố một chiến dịch mới do Mỹ lãnh đạo nhằm bảo vệ các tàu thương mại hoạt động ở Biển Đỏ và Vịnh Aden, nguy cơ đối đầu giữa Mỹ và Houthi đã tăng lên đáng kể. Vậy các tàu chiến Mỹ sẽ đối phó với các mối đe dọa như thế nào và gặp phải những vấn đề gì tới đây?

Eo biển Bab el-Mandeb và Kênh đào Suez (vùng khoanh đỏ) là 2 vị trí quan trọng trong giao thông đường thủy trên thế giới. Ảnh đồ họa: GI

Thiệt hại kinh tế toàn cầu từ các cuộc tấn công trên Biển Đỏ

Như đã biết, kể từ khi xung đột Israel - Hamas bùng nổ vào ngày 7/10, lực lượng Houthi, nhóm ủng hộ phong trào Hamas của người Palestine ở Gaza, đã tiến hành nhiều cuộc tấn công nhằm vào Israel cũng như các căn cứ của Mỹ trong khu vực.

Nhóm phiến quân từ Yemen này gần đây đã tăng cường tiến hành một số cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa vào các tàu vận tải thương mại, thậm chí còn cố gắng cử lính biệt kích đổ bộ bằng trực thăng để cướp tàu.

Trong bối cảnh đó, hàng loạt công ty vận tải quốc tế đã tạm dừng vận chuyển qua Biển Đỏ, một trong những tuyến đường thương mại huyết mạch của thế giới. Các chuyên gia cho rằng điều này có thể xáo trộn chuỗi cung ứng và đẩy chi phí vận chuyển hàng hóa lên cao.

Các hãng vận chuyển MSC, Maersk, CMA CGM và Hapag-Lloyd trong những ngày gần đây đều cho biết họ sẽ tránh kênh đào Suez (nối Biển Đỏ với Địa Trung Hải) vì lo ngại vấn đề an toàn. Tập đoàn dầu mỏ khổng lồ BP cũng làm theo, khiến giá dầu và khí đốt tăng vọt vào hôm 18/12.

Cựu giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) David Petraeus cho biết: "Nhắc đến vận chuyển hàng hải, đây là một trong những tuyến đường huyết mạch quan trọng nhất trên thế giới". Do đó, ông cho rằng thời gian và chi phí vận chuyển hàng hóa khắp châu Phi sẽ tăng đáng kể. "Điều này thực sự sẽ có tác động thực sự đến nền kinh tế toàn cầu".

Vũ khí của hải quân Mỹ và bài toán kinh tế

Trước các cuộc tấn công ngày càng gia tăng, Hải quân Mỹ tuyên bố sẽ hỗ trợ các hoạt động vận chuyển thương mại đang gặp khó khăn bằng một chiến dịch bảo vệ tuyến đường thủy quan trọng của thế giới này.

Hải quân Mỹ chưa tiết lộ tàu chiến của họ đang sử dụng hệ thống vũ khí gì để đối phó với các cuộc tấn công của Houthi, nhưng các chuyên gia cho biết một tàu khu trục của Mỹ đã được trang bị sẵn một loạt hệ thống vũ khí bao gồm tên lửa đất đối không, đạn pháo cỡ nòng 130mm của tàu khu trục và hệ thống vũ khí tầm gần. Họ cũng cho rằng các tàu Mỹ có khả năng tác chiến điện tử bằng cách cắt đứt kết nối giữa máy bay không người lái và bộ điều khiển.

Tàu khu trục Mỹ USS Carney đi qua Kênh đào Suez, Ai Cập hôm 18/10. Ảnh: Hải quân Mỹ

Các chuyên gia cho biết, dù các tàu khu trục Mỹ sử dụng hệ thống nào thì họ cũng phải đối mặt với các quyết định về chi phí, lượng hàng tồn kho và tính hiệu quả khi thực hiện nhiệm vụ.

"Các máy bay không người lái chậm hơn và có thể bị bắn hạ bằng tên lửa giá rẻ hoặc thậm chí là súng trên tàu. Ông John Bradford, thành viên Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Quốc tế cho biết, tên lửa tốc độ nhanh hơn cần phải bị đánh chặn bằng tên lửa đánh chặn tinh vi hơn.

Tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burke, tương tự USS Carney, là vũ khí chính của Mỹ để đối phó với các cuộc tấn công của Houthi nhằm vào tàu bè trên Biển Đỏ. Tàu khu trục này đã bắn hạ 14 máy bay không người lái của lực lượng Houthi hôm 16/12. Các tên lửa có sẵn trên tàu gồm:

Standard Missile-6 (SM-6): Một loại vũ khí tiên tiến có thể bắn hạ tên lửa đạn đạo ở tầm cao, các tên lửa khác có quỹ đạo thấp hơn và các tàu có tầm bắn lên tới 370km, theo Dự án Phòng thủ Tên lửa tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS). Mỗi chiếc có giá hơn 4 triệu USD.

Tên lửa tiêu chuẩn-2 (SM-2): Kém tiên tiến hơn SM-6 với tầm bắn từ 185 đến 370km, tùy thuộc vào phiên bản, theo CSIS. Mỗi chiếc có giá khoảng 2,5 triệu USD.

Tên lửa Sea Sparrow cải tiến (ESSM): Được thiết kế để tấn công tên lửa hành trình chống hạm và các mối đe dọa có tốc độ thấp như máy bay không người lái hoặc trực thăng ở phạm vi lên tới 50km. Mỗi chiếc có giá hơn 1 triệu USD.

Theo các chuyên gia, Mỹ đã sử dụng tên lửa đắt đỏ SM-2 hoặc ESSM để chống lại các mối đe dọa từ Houthi trong những ngày qua. Điều này sẽ gây tổn hại cho nguồn ngân sách Mỹ nếu những UAV của đối phương triển khai số lượng và có đơn giá dưới 100.000 USD.

"Đây là những khả năng đánh chặn trên không tiên tiến với chi phí trung bình khoảng 2 triệu USD, khiến việc đánh chặn máy bay không người lái không hiệu quả về mặt chi phí", ông Alessio Patalano, giảng viên khoa Chiến tranh và Chiến lược tại Đại học King ở London (Anh) cho biết.

Carl Schuster, cựu thuyền trưởng Hải quân Mỹ, cho biết hệ thống vũ khí cận chiến Phalanx của tàu khu trục Mỹ - súng Gatling - có thể bắn tới 4.500 viên đạn mỗi phút. Nhờ đó, nó có thể xử lý các mối đe dọa từ máy bay không người lái hoặc tên lửa trong phạm vi 1,6 km quanh tàu.

Đây là một biện pháp phòng thủ có chi phí tương đối thấp. Tuy nhiên, nếu máy bay không người lái đến gần ở phạm vi 1,6 km, đó sẽ là tuyến phòng thủ cuối cùng và nếu bắn trượt, binh lính trên tàu có thể mất mạng.

"Một tên lửa hoặc một máy bay không người lái không thể hạ tàu chiến Mỹ, nhưng có thể làm chết người và gây thiệt hại khiến tàu phải rút lui về cảng để sửa chữa", ông Bradford nhận định.

Ngoài ra, Salvatore Mercogliano, một chuyên gia hải quân và giảng viên tại Đại học Campbell ở Bắc Carolina, cho biết nếu lực lượng Houthi tấn công liên tiếp khiến tàu chiến cạn kho vũ khí, thì tàu sẽ thiếu đạn dược để bảo vệ các tàu thương mại.

Tìm kiếm sự giúp đỡ của đồng minh

Phát biểu tại cuộc họp cấp bộ trưởng trực tuyến ngày 19/12 nhằm giải quyết vấn đề an ninh hàng hải ở Biển Đỏ với đại diện của 42 quốc gia khác, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Austin cho biết: "Những cuộc tấn công liều lĩnh này của Houthi là một vấn đề quốc tế nghiêm trọng… và yêu cầu một phản ứng mạnh mẽ của quốc tế".

Trước đó một ngày, ông Austin đã công bố thành lập Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng ở Biển Đỏ, một hoạt động đa quốc gia bao gồm Vương quốc Anh, Bahrain, Canada, Pháp, Ý, Hà Lan, Na Uy, Seychelles và Tây Ban Nha.

Trực thăng quân sự Houthi bay trên tàu chở hàng Galaxy Leader ở Biển Đỏ trong bức ảnh được công bố vào ngày 20 tháng 11 năm 2023 Ảnh: Phiên quân Houthi

Về sáng kiến mới của Mỹ, giáo sư Patalano cho biết hoạt động do Mỹ dẫn đầu nhằm tăng số lượng tàu chiến bảo vệ tàu buôn sẽ hỗ trợ các nỗ lực trên Biển Đỏ. Ông cho biết: "Có vẻ như sẽ có nhiều tàu hơn sẵn sàng hỗ trợ lẫn nhau, mở rộng phạm vi và số lượng tàu sẵn có trong khu vực để đối phó với các thách thức".

Mặc dù việc tăng cường hợp tác giữa các đồng minh có thể mang lại lợi ích nhưng các chuyên gia cho rằng nếu Houthi triển khai tên lửa hành trình hoặc tên lửa đạn đạo chống hạm họ có thể đặt ra một thách thức mới cho hải quân Mỹ.

Tên lửa hành trình chống hạm "có thể bay ở tầm thấp và xuyên thủng thân tàu phía trên mực nước. Đây là loại vũ khí đã đánh chìm nhiều tàu Anh trong Chiến tranh Falklands và Cuộc tấn công tàu USS Stark năm 1987", ông Mercogliano nói và nhận định thêm rằng tên lửa đạn đạo thậm chí có thể gây ra mối nguy hiểm lớn hơn.

Bởi vậy, theo một số chuyên gia, đến một lúc nào đó Mỹ rất có thể sẽ quyết định buộc phải tấn công Houthi để ngăn chặn các mối đe dọa trên Biển Đỏ.

Hoài Phương (theo CNN)