Những khoản lợi nhuận 'trời cho' sắp cạn, Nga hút tiền bằng cách nào?

Doanh thu từ khí đốt và dầu mỏ giảm mạnh đang tác động đến 'túi tiền' của Nga. (Nguồn: Euro News)

Doanh thu khí đốt giảm mạnh

Năm 2022, doanh thu xuất khẩu dầu khí chiếm 45% ngân sách chính phủ Nga. Bất chấp các lệnh trừng phạt chưa từng có tiền lệ từ phương Tây và nỗ lực loại bỏ năng lượng của Nga của Liên minh châu Âu (EU), nước này vẫn thu về 155 tỷ Euro từ xuất khẩu dầu và khí đốt vào năm 2022 - cao hơn 30% so với năm 2021.

Nhưng theo các chuyên gia, khoản lợi nhuận "trời cho" của Nga đã kết thúc.

Ngày 10/1, Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết, thâm hụt ngân sách năm 2022 là 2,3% GDP (Tổng sản phẩm quốc nội). Trong khi đó, trước khi xảy ra chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, quốc gia này đang có thặng dư.

Ông Siluanov nói: “Thâm hụt (ngân sách) lên tới 3.300 tỷ Ruble (47,42 tỷ USD), tương đương 2,3% GDP. Tuy nhiên, nếu tính đến khoản tiền mà chúng ta đã bù đắp cho các quỹ ngoài ngân sách, do nhà nước cho phép hoãn đóng phí bảo hiểm, nếu trừ đi các khoản tiền này từ khối lượng chi tiêu, thì thâm hụt chỉ ở mức 1,8% GDP, tức là dưới 2% (GDP) - như chúng ta đã lên kế hoạch”.

Theo quan chức trên, ngân sách của 40 khu vực ở Nga đã được thực hiện vào năm 2022 với thặng dư, trong khi 45 khu vực bị thâm hụt.

Trong ngân sách chính phủ, được đưa ra vào tháng 12/2022, Điện Kremlin dự đoán, doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt sẽ giảm 23% trong năm nay.

Tuy nhiên, nhà phân tích độc lập Alexandra Prokopenko gọi con số đó là “rất lạc quan”. Ước tính của riêng bà Alexandra Prokopenko cho thấy, những khoản thu trên sẽ giảm khoảng một phần ba.

Doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt đã giảm khi Nga đang tăng cường ngân sách quốc phòng để tài trợ cho chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Nhà phân tích Alexandra Prokopenko nhận định: "Chiến dịch quân sự này có nguy cơ làm suy yếu nền kinh tế của đất nước, về lâu dài. Rõ ràng, năm nay sẽ khá khó khăn đối với ngân sách Nga. Quốc gia này đã mất thị trường cao cấp (EU) đối với cả dầu mỏ và khí đốt".

Xuất khẩu khí đốt tự nhiên chiếm từ 10-15% doanh thu của chính phủ Nga vào năm ngoái, nhưng hai mặt hàng này đã giảm mạnh khi EU cố gắng đa dạng hóa nguồn cung. Tháng 9/2022, Điện Kremlin cắt giảm dòng chảy khí đốt đến châu Âu thông qua các tuyến đường, bao gồm cả đường ống Dòng chảy phương Bắc (Nord Stream).

Tuần trước, Tập đoàn năng lượng Nga Gazprom công bố rằng, xuất khẩu khí đốt tự nhiên đã giảm mạnh 46% trong năm ngoái.

Ông Georg Zachmann, thành viên cấp cao tại viện nghiên cứu Bruegel cho biết: “Bây giờ, tôi cho rằng, lệnh trừng phạt từ phương Tây đang bắt đầu gây tổn hại".

Có những dấu hiệu cho thấy Moscow đang cố gắng vực dậy thị trường năng lượng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh vào cuối tháng 12/2022 nới lỏng yêu cầu thanh toán khí đốt chỉ bằng đồng Ruble cho các quốc gia “không thân thiện”. Trước đó, một số quốc gia (chủ yếu tại EU) đã từ chối tuân thủ yêu cầu này, dẫn đến việc mua hàng của Nga bị gián đoạn.

"Vàng đen" gặp khó, Nga "hút" tiền từ đâu?

Hoạt động xuất khẩu dầu "béo bở" của Nga cũng đang gặp khó.

Ông Janis Kluge, cộng sự cấp cao tại Viện các vấn đề quốc tế và an ninh của Đức cho biết, lệnh cấm gần như hoàn toàn của EU đối với việc nhập khẩu dầu thô của Nga bắt đầu từ ngày 5/12 là “biện pháp quan trọng nhất được thực hiện cho đến nay… đối với ngân sách của Nga”.

Bên cạnh đó, ông Janis Kluge cho hay, lệnh cấm của EU đối với các sản phẩm dầu mỏ của Nga bắt đầu từ ngày 5/2 sẽ làm tăng thêm khó khăn cho Điện Kremlin.

Tính đến thời điểm hiện tại, tác động của kế hoạch Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) nhằm hạn chế giá dầu của Nga ở mức 60 USD/thùng vẫn chưa rõ ràng, nhưng có những dấu hiệu ban đầu cho thấy các thương nhân ở các quốc gia không tham gia lệnh cấm như Trung Quốc đang sử dụng biện pháp này để đổi lấy mức chiết khấu cao hơn.

Theo cơ quan báo cáo giá Argus, dầu thô loại Urals của Nga đang giao dịch ở mức 37,9 USD/thùng, trong khi giá dầu thô Brent chuẩn hơn 80 USD/thùng.

Hãng tin Bloomberg cũng cho biết, dầu thô của Nga được bán với giá bằng một nửa giá thế giới và rẻ hơn rất nhiều so với mức giá trần.

Bloomberg lưu ý, lệnh cấm vận và việc áp giá trần của Liên minh châu Âu (EU) đối với dầu thô Nga đã khiến nước này ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc và Ấn Độ. Moscow buộc phải bán dầu giảm giá để cạnh tranh với nguồn cung từ Trung Đông.

Điện Kremlin đã đáp trả bằng cách sẽ cấm tất cả xuất khẩu dầu thô sang các nước tham gia vào giới hạn giá của EU và G7 từ ngày 1/2 và hạn chế sản lượng tới 700.000 thùng/ngày - tương đương 7% sản lượng dầu mỗi ngày của quốc gia này.

Song nhà phân tích Prokopenko nhận thấy, Moscow phải dựa vào các tàu chở dầu của phương Tây để vận chuyển dầu. Bà gọi nỗ lực của Tổng thống Putin nhằm trừng phạt các quốc gia tuân theo kế hoạch G7 là “hoàn toàn vô ích” vì nhiều chi tiết vẫn chưa được làm sáng tỏ.

Theo ông Kluge, bức tranh nền kinh tế Nga thậm chí còn tồi tệ hơn khi các ngân hàng trung ương đang tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát và các nền kinh tế đang tăng trưởng chậm lại sử dụng ít năng lượng hơn.

Ông Siluanov cũng cho rằng, nền kinh tế Nga dự kiến sẽ giảm 2,7% vào năm 2022. Chính phủ ước tính sẽ thâm hụt ngân sách ở mức 2% GDP vào năm 2023.

Ông nói: "Điện Kremlin đang tăng chi tiêu quân sự và an ninh nội địa lên 50% trong ngân sách năm nay. Nhưng điều đó có nghĩa là phải có 'sự đánh đổi mạnh mẽ' trong ngân sách, thể hiện qua việc cắt giảm thực tế đối với các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Trong khi đó, chỉ riêng chi tiêu công và cơ sở hạ tầng đã bị cắt giảm 1/5".

Hiện tại, Nga đang "hút" tiền từ quỹ đầu tư quốc gia trị giá 149 tỷ Euro và ông Kluge dự đoán rằng, quỹ này có thể cạn kiệt vào năm 2025.

(theo Politico)

Linh Chi