Những 'báu vật xanh' vô giá trong ngôi chùa Tháp hơn 800 tuổi

20/2/2022 Gốc Nam Định

Chùa Phổ Minh – ngôi chùa nổi tiếng của tỉnh Nam Định với tuổi đời trên 800 năm đang lưu giữ những 'báu vật xanh vô giá' nhưng không phải ai cũng biết.

Chùa Phổ Minh, ngôi chùa cổ trên 800 năm tuổi được xây dựng từ thời Lý, là một trong những Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt đã được xếp hạng.

Cùng với Di tích Đền Trần, chùa Phổ Minh là một trong những địa chỉ tâm linh nổi tiếng của thành Nam. Chùa tọa lạc ở thôn Tức Mạc, nay là phường Lộc Vượng (TP Nam Định).

Ngôi chùa Tháp có niên đại hơn 800 năm xây dựng của đất thành Nam

Những người dù chưa từng có cơ hội đến thăm chùa Phổ Minh cũng biết đến ngôi chùa cổ này qua hình ảnh tòa Tháp Phổ Minh được in trong sách lịch sử. Đây là một trong những công trình tiêu biểu cho kiến trúc thời Trần. Đó là lý do, chùa còn có tên gọi Chùa Tháp.

Tháp Phổ Minh là công trình kiến trúc với 14 tầng, cao 19,51m. Hai tầng tháp cuối cùng xây bằng đá có chạm khắc hoa văn cánh sen, hoa văn sông nước. 12 tầng trên xây bằng gạch bắt mạch, để trần không trát. Mỗi đầu viên gạch có dòng chữ “Hưng long thập niên tam” (năm Hưng Long thứ ba - 1305) và khắc họa con rồng nổi thời Trần.

Cổng tam quan vào chùa Phổ Minh

Tòa bảo tháp được in trên sách giáo khoa lịch sử, công trình kiến trúc tiêu biểu thời Trần

Theo Tiến sĩ sử học Nguyễn Xuân Năm (nguyên Giám đốc Sở VH-TTDL Nam Định), tháp Phổ Minh gồm 3 thành phần chính: Đế tháp, thân tháp và đỉnh tháp.

Đỉnh tháp là một khối đá tạo dáng hình bông sen bao gồm nhiều tầng lớp khác nhau như: Đỉnh búp sen thuôn mập, gồm 5 lớp cánh sen ngửa, chụm; trong đó lớp cuối cùng có viền kép và có đường sống nổi ở giữa. Toàn bộ búp sen được đặt trên một khối đất nung, dáng thuôn phình hai tầng màu đỏ.

Xung quanh tháp có tường bao quanh, ở các điểm trụ đều có đèn lồng. Chính giữa các tường có để 4 cửa ra vào tháp, ở trước có các đôi rồng đá.

Dưới chân tháp Phổ Minh là 2 cây hương lớn (hay còn gọi là cột kinh) được làm bằng đá, tạo tác vào thế kỷ 17. Trước 2 cột kinh lớn là 2 cột kinh nhỏ, được tạo tác tinh xảo, theo hình hoa sen; trên đỉnh chạm cánh sen, bên trong có hình ảnh Phật ngồi trên tòa hoa sen.

Xung quanh các cột kinh và bát hương còn có 12 chân tảng đá hoa cánh sen có dáng dấp và kích thước khá gần nhau.

Tháp Phổ Minh nhìn từ phía sau chùa

Công trình văn hóa có một không hai của thành Nam

Sau khi Kim Phật Trần Nhân Tông viên tịch, vua nối ngôi là Trần Anh Tông đã sai người làm kiệu bát cống bằng đá và xây tòa tháp lên trên, sau đó đặt 7 trong số 21 viên xá lị của vua cha vào một hòm đá quý đưa vào trong tháp Phổ Minh trước cửa chùa. Từ đó, chùa Tháp ngoài việc thờ Phật còn thờ thêm Tam tổ Trúc Lâm.

Được xây dựng từ thời Lý, năm 1262 chùa được mở rộng về quy mô. Ngôi chùa cổ trên 800 năm tuổi đang lưu giữ rất nhiều “báu vật” vô giá nhưng không phải ai cũng biết.

Ngoài tòa Tháp 14 tầng, chùa Phổ Minh có hai chiếc giếng cổ ở ngay cổng vào.

Bên trong quần thể chùa Tháp, những cây cổ thụ có tuổi đời hàng trăm năm nhưng không phải ai cũng biết.

Cây đại cổ thụ phía trước tòa Tháp đã trở thành hình ảnh thân thuộc không thể tách rời.

Bên trong sân chùa, hai cây muỗm cổ thụ gắn biển “Cây di sản” được xác định trên 300 năm tuổi. Trong vài năm gần đây, cây muỗm bên phải theo hướng cổng vào đã bị sâu cành vì quá lâu năm. Ban quản lý di tích Chùa Tháp phải dựng cột sắt để gia cố, đỡ cho cây cổ thụ trụ vững.

Một “báu vật” khác, đó là cây bàng cổ thụ tuổi đời hàng trăm năm, thân cây bị thủng xuyên lõi, chỉ còn lại phần da cây còn sót lại. Thế nhưng, điều kỳ diệu, cây bàng cổ thụ vẫn xanh tốt bao năm qua.

Hàng trăm năm qua, cây muỗm cổ thụ xòa bóng che phủ ngôi chùa hơn 800 tuổi tạo nên không gian tĩnh lặng của chốn thanh tịnh. Đó là những “báu vật xanh” vô giá không phải ai cũng để ý khi một lần về thành Nam ghé chân chiêm bái.