Nhật Bản tăng lãi suất sau 17 năm, chấm dứt chế độ lãi suất âm cuối cùng trên thế giới

Trụ sở Ngân hàng Trung ương Nhật Bản. Ảnh: Reuters

Tăng lãi suất thận trọng

Sau những dấu hiệu khả quan về việc các doanh nghiệp chấp nhận tăng lương mạnh mẽ trong năm nay, BOJ đã tăng lãi suất ngắn hạn từ -0,1% lên khoảng 0% - 0,1%.

Các nhà phân tích cho biết, mặc dù đây là lần tăng lãi suất đầu tiên sau 17 năm, nhưng ngân hàng vẫn giữ lãi suất ở mức 0 do sự phục hồi kinh tế vẫn còn mong manh, khiến cơ quan này phải thận trọng trong bất kỳ quyết định tăng chi phí cho vay. BOJ sẽ áp dụng mức phí 0,1% đối với một số tổ chức tài chính dự trữ vượt mức gửi tại ngân hàng trung ương.

Quyết định trên cũng khiến Nhật Bản trở thành ngân hàng trung ương cuối cùng chấm dứt lãi suất âm và kết thúc một kỷ nguyên trong đó các nhà hoạch định chính sách trên khắp thế giới tìm cách thúc đẩy tăng trưởng thông qua chính sách tiền rẻ (lãi suất thấp kích thích người dân và doanh nghiệp chi tiêu thay vì dự trữ).

Tuy nhiên, chính sách tiền tệ siêu lỏng của BOJ thời gian qua đã góp phần khiến đồng Yên nhanh chóng mất giá, gây ảnh hưởng đến các hộ gia đình và tạo áp lực giảm phát.

Bên cạnh quyết định tăng lãi suất, BOJ cũng tuyên bố chấm dứt chính sách kiểm soát đường cong lợi suất đối với trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm. Đây là chính sách mà ngân hàng trung ương áp dụng để nhắm đến mục tiêu lãi suất dài hạn, bằng cách mua và bán trái phiếu khi cần thiết.

BOJ cho biết họ sẽ dừng mua các quỹ hoán đổi danh mục (ETF) và quỹ tín thác đầu tư bất động sản Nhật Bản (J-REITS). Họ đã mua tổng cộng 37 nghìn tỷ yên (248 tỷ USD) quỹ ETF và 650 tỷ yên J-REIT kể từ năm 2010. Họ cũng sẽ giảm dần việc mua trái phiếu doanh nghiệp và đặt mục tiêu dừng hoạt động này trong vòng một năm.

Tuy nhiên, BOJ sẽ tiếp tục mua trái phiếu chính phủ Nhật Bản với số lượng tương đương như trước đây. Động thái này cho thấy BOJ sẽ duy trì các điều kiện tiền tệ dễ dàng. Trước đây, ngân hàng trung ương cho biết họ sẽ mua trái phiếu chính phủ không giới hạn.

Tác động mang tính biểu tượng thay vì thực tế

Izumi Devalier, người đứng đầu bộ phận kinh tế Nhật Bản tại BofA Securities, nhận định: “Đây là lần tăng lãi suất đầu tiên sau 17 năm, vì vậy nó có rất nhiều ý nghĩa mang tính biểu tượng”.

Tuy nhiên, bà Izumi cho rằng tác động thực tế từ quyết định tăng lãi suất của BOJ đối với nền kinh tế là rất nhỏ, đồng thời lưu ý ngân hàng có thể sẽ duy trì các điều kiện nới lỏng tiền tệ. "Chúng tôi không mong đợi sự gia tăng đáng kể về chi phí vốn hoặc lãi suất thế chấp gia đình”, bà Izumi nói.

Các nhà đầu tư vẫn tiếp tục theo dõi cuộc họp báo của Thống đốc Kazuo Ueda để tìm manh mối về tốc độ tăng lãi suất tiếp theo. Quyết định của BOJ cũng có thể gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu khi các nhà đầu tư Nhật Bản, những người tích lũy đầu tư ra nước ngoài, chuyển tiền về nước.

Thống đốc BOJ Kazuo Ueda đã nhiều lần phát biểu rằng, kết quả của cuộc đàm phán tiền lương “shunto” năm nay sẽ là chìa khóa để giá cả tăng bền vững. BOJ kỳ vọng mức lương cao hơn dẫn đến nhu cầu tiêu dùng trong nước, từ đó thúc đẩy lạm phát.

Liên đoàn lao động lớn nhất Nhật Bản Rengo tuần trước cho biết, các cuộc đàm phán về lương đang được tiến hành với các doanh nghiệp Nhật Bản và người lao động thuộc liên đoàn. Hiện các công ty Nhật Bản đã chấp nhận tăng mức lương bình quân là 3,7%.

Năm 2016, BOJ đã đưa ra lãi suất âm khi lạm phát yếu buộc ngân hàng này phải điều chỉnh chương trình kích thích sang một chương trình bền vững hơn. Tuy nhiên, đồng yên giảm mạnh đã đẩy chi phí nhập khẩu lên cao.

Quỳnh Vũ