Nhân lực du lịch Việt Nam chịu thiếu hụt lớn sau đại dịch

Theo báo cáo của Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, hiện tại số lượng nhân sự trong cơ sở lưu trú du lịch chỉ đạt khoảng 350.000 người, đáp ứng chưa đến 70% nhu cầu của ngành.

Với số cơ sở hiện có, nếu đạt công suất hoạt động trên 70%, ngành du lịch cần tới 507.000 lao động trong các cơ sở lưu trú, trong đó có khoảng 50.000 nhân sự quản trị.

Mỗi năm, ngành cần 40.000 nhân viên mới và 25.000 nhân viên cần được đào tạo lại. Tuy nhiên, học viện du lịch chỉ đào tạo khoảng 20.000 sinh viên hàng năm, và tỷ lệ đào tạo chuyên nghiệp trong ngành du lịch chỉ chiếm 43% tổng số nhân lực.

Theo đánh giá từ các chuyên gia, chất lượng và năng suất lao động trong ngành du lịch và khách sạn Việt Nam vẫn còn thấp. Năng suất lao động tại khách sạn ở Việt Nam chỉ bằng 1/15 so với Singapore, 1/10 so với Nhật Bản và 1/5 so với Malaysia.

Điều này dẫn đến nguy cơ cạnh tranh việc làm ngay tại Việt Nam bởi sự cạnh tranh của lao động từ các nước ASEAN như Thái Lan, Philippines và Malaysia. Ngày nay, lao động từ các nước như Philippines, Thái Lan, Indonesia và Singapore đã tới Việt Nam làm việc khá nhiều, đặc biệt là trong các khách sạn 4-5 sao.

Tại tỉnh Ninh Bình, ông Phạm Duy Phong - Phó Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình cho biết số lượng khách du lịch đến Ninh Bình ngày càng tăng, tạo ra nhu cầu tăng về nhân lực trong ngành du lịch. Tuy nhiên, thực tế cho thấy lực lượng lao động làm du lịch tại Ninh Bình còn thiếu cả về số lượng và chất lượng. Chỉ số lao động trực tiếp trên một buồng lưu trú tại tỉnh Ninh Bình còn rất thấp, đạt xấp xỉ 0,66 lao động trực tiếp trên 1 buồng lưu trú (5.600 lao động trực tiếp/8.508 buồng lưu trú). Điều này càng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp.

PGS.TS Lê Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Đào tạo (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) nhận thấy hiện nay có một số vấn đề đáng chú ý liên quan đến phát triển nguồn nhân lực du lịch tại Việt Nam. Đầu tiên, còn tồn tại sự bất cập trong việc đưa chính sách đào tạo nguồn nhân lực vào cuộc sống, gây ảnh hưởng đến số lượng, chất lượng và tâm lý của người lao động trong ngành du lịch, đặc biệt là trong bối cảnh không ổn định do đại dịch Covid-19. Thứ hai, yêu cầu của thị trường du lịch trong giai đoạn hiện tại đòi hỏi một mức độ cao, đòi hỏi nhân lực du lịch phải có trình độ chuyên môn và sẵn sàng thích ứng với sự thay đổi và cạnh tranh trong ngành.

Vì vậy, để đối phó và giải quyết những vấn đề này, cần đưa ra các giải pháp như sau. Đầu tiên, cần tiến hành điều tra, xác định và đánh giá thực tế về nguồn nhân lực du lịch để định hướng phát triển nguồn nhân lực một cách hiệu quả. Thứ hai, cần rà soát và tái cơ cấu hệ thống cơ sở đào tạo nguồn nhân lực du lịch để đảm bảo các chương trình học phù hợp với nhu cầu thực tế của ngành và thị trường. Ngoài ra, cần triển khai tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia để đào tạo và đánh giá chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của thị trường. Cuối cùng, cần tăng cường chất lượng đào tạo, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới và công nghệ trong ngành để hướng dẫn viên thích ứng với những thách thức mới trong cuộc chạy đua với công nghệ.

ThS. Vũ An Dân, Khoa du lịch, Trường Đại học Mở Hà Nội cũng đưa ra nhận định về thực trạng phát triển mạnh mẽ của công nghiệp 4.0, đi kèm với sự ra đời của các nền tảng sử dụng trí tuệ nhân tạo AI, sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế chia sẻ và các công cụ hỗ trợ du lịch dựa trên công nghệ. Trong bối cảnh đó, hướng dẫn viên du lịch cần được đào tạo để sử dụng thành thạo các công nghệ trong du lịch, thực sự làm chủ công nghệ và sử dụng nó để hỗ trợ công việc. Đồng thời, mở rộng thị trường du lịch đòi hỏi họ phải nắm bắt đặc điểm của khách hàng từ thị trường mới và đặc biệt là ngôn ngữ mới, do đó cần đào tạo để chuẩn bị cho thị trường địa lý mới và nhóm khách hàng mới với nhu cầu đa dạng và khác biệt.

Hàn Mai