Nhà vua Anh thăm Kenya nhưng không thể chính thức xin lỗi

Nhà vua Anh Charles III bắt tay một cựu chiến binh Kenya ở Thủ đô Nairobi ngày 1-11-2023

Yêu cầu về lời xin lỗi chính thức và bồi thường là một trong số rào cản trong các chuyến công du gần đây của Hoàng gia Anh tới các thuộc địa cũ. Điện Buckingham muốn tránh lặp lại chuyến thăm Caribe của Hoàng tử William và Catherine vào năm ngoái, vốn bị hủy hoại bởi các cuộc biểu tình chống chế độ quân chủ và các cuộc gặp mặt khó xử với các nhà lập pháp cộng hòa địa phương. Chuyến thăm của Vua Charles III lần này cũng vậy.

Trong chuyến thăm Thủ đô Nairobi hôm 31-10 khi Kenya sắp kỷ niệm 60 năm giành độc lập từ Anh (tháng 12-2023), Vua Charles III đã thẳng thắn đề cập đến “những khoảnh khắc khó khăn nhất” của mối quan hệ lâu dài và phức tạp giữa hai nước. Trong bài phát biểu bằng lời lẽ mạnh mẽ tại lễ quốc yến do Tổng thống Kenya William Ruto tổ chức, vị vua 74 tuổi nói với các quan khách rằng: “Những hành động sai trái trong quá khứ là nguyên nhân gây ra nỗi buồn lớn nhất và sự hối tiếc sâu sắc nhất”.

Ông thừa nhận “đã có những hành động bạo lực vô lý đối với người Kenya trong cuộc đấu tranh giành quyền độc lập của họ nhưng không có lời xin lỗi nào”. “Không gì có thể thay đổi được quá khứ, nhưng đề cập đến lịch sử một cách trung thực và cởi mở, chúng ta có thể chứng minh được sức mạnh của tình hữu nghị ngày nay. Khi làm như vậy, tôi hy vọng chúng ta có thể tiếp tục xây dựng mối quan hệ ngày càng gần gũi hơn trong những năm tới” - Vua Charles III nói.

Kenya là quốc gia có ý nghĩa đặc biệt đối với một số thành viên của Hoàng gia Anh. Đây là chuyến thăm thứ tư của Vua Charles III tới Đông Phi và là chuyến thăm đầu tiên tới một quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung kể từ khi ông đăng quang. Đó là nơi con trai ông, Hoàng tử xứ Wales cầu hôn Kate Middleton. Trước đó, vào năm 1952, mẹ của Vua Charles III tới thăm Kenya với tư cách là một công chúa, nhưng lại rời đi với tư cách là Nữ hoàng do cha bà từ trần.

Cũng trong năm đó, những người đấu tranh vì tự do Mau Mau - xuất thân từ bộ tộc Kikuyu lớn nhất Kenya - đã nổi dậy chống lại thực dân Anh. Khi nước Anh vật lộn với cuộc nổi dậy ở một trong những thuộc địa quan trọng nhất, họ đã ban bố “tình trạng khẩn cấp” và vây bắt hàng nghìn người Kenya, giam giữ họ trong điều kiện tồi tàn. Các ước tính từ Ủy ban nhân quyền Kenya (KHRC) cho thấy, khoảng 100.000 người đã bị tra tấn, gây thương tích hoặc giết chết trong thời gian 8 năm đầy bạo lực.

Trong khi Vua Charles III cảm thấy đáng tiếc vì việc đó, ông không đưa ra lời xin lỗi chính thức hay đề cập đến việc bồi thường trong bài phát biểu của mình. Lý do là bởi đó không phải là quyền hạn của ông hay bất kỳ thành viên nào trong Hoàng gia mà là quyền hạn của Chính phủ Anh. Nhà vua chỉ có thể hành động theo lời khuyên của lãnh đạo chính quyền khi đại diện cho quốc gia ở nước ngoài.

Một thập kỷ trước, Chính phủ Anh đã trả 19,9 triệu bảng (khoảng 30 triệu USD vào thời điểm đó) để bồi thường cho hơn 5.000 nguyên đơn người Kenya vì vi phạm nhân quyền và thừa nhận thực sự lấy làm tiếc về những vi phạm lịch sử, nhưng từ chối trách nhiệm pháp lý. Theo Evelyn Wanjugu Kimathi (con gái của một trong những người lãnh đạo cuộc nổi dậy Mau Mau), những vết thương trong thời kỳ đen tối đó vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Kimathi đã hy vọng Vua Charles III sẽ “đưa ra lời xin lỗi cấp quốc gia” nhưng “không mong đợi quá nhiều” vì nhà vua “không phải là một nhà lãnh đạo chính trị và ông ấy không thể đưa ra bất kỳ quyết định chính trị nào”.

“Mặc dù chính quyền thuộc địa đã có những nỗ lực để chuộc lại sai lầm từng gây ra cho người dân Kenya trong quá khứ, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm để đạt được sự bồi thường đầy đủ” - Tổng thống Kenya William Ruto nói. Tuy nhiên, ông Ruto cũng khen ngợi “lòng dũng cảm và sự mẫu mực” của Vua Charles III trong việc nhận ra “sự thật khó chịu” đó.

Theo CNN