Nguồn tư liệu quý về một danh nhân, một giai đoạn lịch sử hào hùng

Những hình ảnh, kỷ vật về chiến sĩ cộng sản kiên trung

Nằm tại số 81 đường Tân Nhuệ, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh được thành lập theo nguyện vọng của gia đình Đại tướng. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, con trai cố Đại tướng chia sẻ, ngay sau khi Đại tướng mất, năm 1967, gia đình đã có ý thức lưu giữ, bảo quản cẩn thận toàn bộ kỷ vật của Đại tướng. Đến năm 1986, ý tưởng thực hiện một không gian lưu giữ các hình ảnh, kỷ vật về Đại tướng càng trở nên rõ nét hơn.

Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh chính thức mở cửa đón khách tham quan thử nghiệm từ ngày 6.7.2023

Nhân kỷ niệm 100 năm sinh Đại tướng, tháng 6.2013, tại ngôi nhà số 47 Phan Đình Phùng, Hà Nội, gia đình đã sắp xếp một không gian lưu niệm, song vẫn mong muốn có thể tổ chức thành khu trưng bày độc lập, đàng hoàng hơn. Ngay sau khi có quyết định thành lập Bảo tàng, gia đình đã mời các chuyên gia về lĩnh vực bảo tàng, lịch sử, mỹ thuật tư vấn xây dựng đề cương trưng bày, tổ chức sưu tầm, bổ sung tư liệu, hình ảnh… triển khai xây dựng công trình nhà trưng bày Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh.

Tại sự kiện mở cửa Bảo tàng sáng 6.7, Giám đốc Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Đại tá Phạm Văn Phi cho biết, để làm nổi bật chân dung Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, chiến sĩ cộng sản kiên trung, người lãnh đạo tài trí, có tầm nhìn chiến lược, ngoài lưu trữ của gia đình, các tài liệu, hiện vật đã được tập hợp từ quá trình hiến tặng của nhiều cơ quan, tập thể và cá nhân, như Bộ Quốc phòng, Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Quân ủy Trung ương, Văn phòng Tổng cục Chính trị, Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam, Trung tâm Lưu trữ quốc gia, Đại tá Đỗ Xuân Quế (nguyên cán bộ Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam), gia đình ông Nguyễn Phú Đức và bà Trần Thị Kim Thuận…

“Chúng tôi đã hệ thống hơn 300 ảnh, hơn 150 tài liệu giấy phản ánh những dấu mốc quan trọng trong quá trình hoạt động cách mạng của Đại tướng, cùng 220 hiện vật đặc sắc, chứa đựng nhiều dấu ấn, kỷ niệm về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Đáng chú ý có chiếc xe đạp Mercier mà Đại tướng đã sử dụng thời kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược; khẩu súng ngắn P38 được Đại tướng dùng để tự vệ trong thời kỳ trực tiếp phụ trách, lãnh đạo phân khu Bình Trị Thiên, năm 1947. Hay chiếc đồng hồ để bàn đã theo Đại tướng những năm 1954 - 1960, chiếc bi-đông đựng nước Đại tướng sử dụng khi công tác nông thôn từ năm 1961 - 1963...”, Đại tá Phạm Văn Phi giới thiệu.

Đặc biệt, nhiều tài liệu trưng bày tại Bảo tàng lần đầu được công bố. Đó là lá thư của Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Ba Lan gửi Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam Nguyễn Chí Thanh đề nghị giúp đỡ trong công tác trưng bày triển lãm của Bảo tàng Quân đội Ba Lan; thư của Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Tiệp Khắc (cũ) gửi Đại tướng Nguyễn Chí Thanh yêu cầu giúp đỡ tổ chức lại Viện Bảo tàng Quân đội Tiệp Khắc...

Không gian gắn với các sự kiện, nhân vật lịch sử

Bảo tàng có hai không gian được phục dựng, mang đến nhiều xúc cảm chân thực cho người xem là gian phòng làm việc trước đây của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh ở căn nhà 34 Lý Nam Đế và lán làm việc của Đại tướng ở Trung ương Cục miền Nam.

Bảo tàng cũng dành không gian trang trọng trưng bày hơn 100 đầu sách do Đại tướng viết và các tác giả viết về Đại tướng, hệ thống phim tài liệu về thân thế, cuộc đời, sự nghiệp của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Bên cạnh đó, hệ thống 23 pho tượng đồng được tạo tác công phu gắn liền những sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu cùng thời với Đại tướng, như: cụm tượng Bác Hồ đến thăm gia đình Đại tướng Nguyễn Chí Thanh ở Việt Bắc; cụm tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Tuyên bố chung tại Hội nghị các Đảng Cộng sản và phong trào công nhân thế giới năm 1960, hai bên là các đồng chí Lê Duẩn, Nguyễn Chí Thanh...

"Đây là nguồn tư liệu quý về lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, đặc biệt trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Từ các lĩnh vực mà Đại tướng được phân công đảm nhận đều có những bài học có thể vận dụng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước hiện nay”, Đại tá Phạm Văn Phi nhấn mạnh.

Thông qua mỗi chủ đề, hình ảnh, hiện vật, người xem có cơ hội hiểu biết đầy đủ, sâu sắc hơn về một vị tướng tài ba, một Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị có tư duy đột phá trong xây dựng quân đội chính quy, cũng là một vị tướng của phong trào xây dựng nông thôn. Từ dấu ấn của “Gió Đại Phong”, “Cờ Ba Nhất” đến những đóng góp trên lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, thể thao, đều làm ngời sáng chân dung của một vị tướng luôn hết lòng với công việc, với cách mạng và Nhân dân.

Bảo tàng cũng dành một góc giới thiệu những hình ảnh Đại tướng Nguyễn Chí Thanh chụp cùng gia đình, người thân; những lá thư viết tay từng ra Bắc vào Nam chứa đựng tình yêu son sắt đã được thử thách trong khói lửa chiến tranh của Đại tướng và vợ là bà Nguyễn Thị Cúc; những khoảnh khắc Đại tướng với các con... Không gian trưng bày còn có những tấm ảnh khiến người xem lặng đi khi nhớ về ngày 6.7.1967, đúng ngày quay trở lại chiến trường miền Nam tiếp tục chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đã bị cơn đau tim đột ngột và ra đi ở tuổi 53...

Theo Giám đốc Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Văn Huy, Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử, bởi đây không chỉ là bảo tàng về một danh nhân, mà còn phản ánh cả một thời đại lịch sử với những nhân vật lịch sử đương thời. Bảo tàng có khối lượng tài liệu, hiện vật tương đối lớn, trong đó có số tượng đồng đồ sộ mà chưa bảo tàng nào có.

Đại tá Phạm Văn Phi cho biết, Bảo tàng vẫn đang tiếp tục làm công văn gửi Bộ Quốc phòng, Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh… để sưu tầm thêm tài liệu, hiện vật. “Thời gian tới, Bảo tàng lên kế hoạch đón các đoàn khách là học sinh, sinh viên, nhà nghiên cứu lịch sử, người làm công tác bảo tàng, bảo tồn, vì đây là không gian tái hiện chặng đường gian khổ nhưng cũng vô cùng hào hùng của đất nước và quân đội ta”.

Hương Sen